Gwelet an tarzh evit Nom (Henegipt)

{{Lec'hioù Henegipt}}
Bez' e oa an '''Nomoù''' (eus ar [[henc'hresianeg|gresianeg]] νομοι, ''nomoi'', a dalvez ''rann, distrig''; ''sepat'' e [[demoteg]]), rannoù melestradurel a veze lodennet [[Egipt]] ganto en [[Henamzer]]. Ar c'hentañ rann velestradurel a oa ar vevenn a oa daouhanteret Egipt drezi etre [[Gorre Egipt]] ha [[Goueled Egipt]]. Bep a [[kêr-benn|gêr-benn]] ha bep a arouez a oa gant an nomoù. Etre eizh nom ha tregont ha daou nom ha daou-ugent zo bet hervez ar mareoù. E-pad ar marevezh [[Tierniezh ar Btolemaied|ptolemaek]] ha [[Henroma|roman]] e teuas an nomoù da vezañ rannvroioù melestradurel. 

Meret e veze an nomoù e anv ar [[Faraon]] gant gouarnerien a veze graet [[nomark]]ed anezho. 

Evit doare eo ken kozh rannadur Egipt e nomoù hag ar [[marevezh rakktierniezh]] (e-tro an {{XXXIIl kantved kt JK}}). E penn-kentañ e oa eus an nomoù-se keodedoù-Stad bet unvanet tamm-ha-tamm. Gant [[Menes]] e voe peurechuet unvanidigezh an nomoù.

Ouzhpenn padout a-hed 3000 vloaz eo chomet stabil a-walc'h anvioù, niver, urzh ha [[gorread]] an nomoù. Lod, evel [[Xois]] en [[delta an Nil|delta]], pe [[Khent]] e [[Gorre Egipt]] a gaver meneget o anv war [[maen Palermo]] bet engravet e-pad ar [[Vvet tierniezh Egipt|{{Vvet}} tierniezh]]. Re all, evel [[Bubastis]], zo bet savet da vare ar [[Rouantelezh Nevez]]. Renet o deus ar pep brasañ eus faraoned Egipt war 42 nom.

Ugent nom a oa e [[Goueled Egipt]], kreizennet gant [[Mimfis]], kêr-benn ar [[Rouantelezh kozh]]. Heuliañ a ra an niveradur red an [[Nil]]; gant nomoù ar reter emañ ar [[sifr]]où brasañ.

Daou nom war-ugent a oa e [[Gorre Egipt]]. Heuliañ a rae an niveradur anezho red an Nil ivez.

== An Nomarked ==

E penn pep nom e oa un [[Nomark]]. Peuliesañ e vezed ''nomark'' dre [[hêrezh]] met gallout a rae ar [[faraon]] envel unan bennak war ar garg. Pa oa kreñv ar [[galloud]] kreiz eo ar faraon hollc'halloudus a zibabe an nomarked peurliesañ. Pa veze gwanoc'h ar galloud (e-pad an aloubadegoù pe pa oa brezelioù diabarzh, peurgetket) en em aoze an nomoù o-unan hag e tape ar vibien lec'h o zadoù. Ingal e veze tabutoù etre breudeur evit an hêrezh e-pad ar [[Marevezh Etre kentañ]], mare ma oa gwanaet ar galloud kreiz, dreist-holl etre ar [[VIvet tierniezh|{{VIvet}}]] hag an [[XIvet tierniezh|{{XIvet}} Tierniezh]].

== Treuzvevañs an nomoù ==

Miret eo bet framm an nomoù a-hed ar marevezh ptolemaek tre betek mare ar [[Henroma|Romaned]]. Dindan beli ar Romaned e veze skoet [[moneiz]] gant nomoù zo : ar "pezhioù nomek". Miret o deus an nomoù o fouez melestradurel evel unanenn diazez ar vro betek adframmadur klok ar [[burokratelezh|vurokratelezh]] dindan ren [[Diokletian]] ha [[Kustentin Iañ (impalaer)|Kustentin I{{añ}}]].

E [[307 kt JK|-307]] eo bet erlec'hiet an nomoù gant [[Pou|pouioù]] ''(pagi)'' gouarnet gant ur Pouier ''(pagark)''. Ne'z ae ket e roll pelloc'h eget hini un dastumer [[tailh]]où ha pennlusker an armeoù lec'hel. Peurliesañ e oa eus ar baouierien perc'henned pinvidik a oa mestr war ar paou renet ganto dre ar galloud hag an arc'hant.


[[Restr:GD-EG-Nomes de Haute-Égypte.jpg|350px|centre|thumb|Nomoù Henegipt]]

== [[Goueled Egipt]] ==

{| border=0 style="border-width: 1px; border-color: #888888; border-style: solid"
|- bgcolor="DDDDDD"
! <div class="center">n°</div>
! <div class="center">Anv an nom</div>
! <div class="center">Anv egiptek</div>
! <div class="center">anv gresianek</div>
! <div class="center">Anv a-vremañ</div>
|-
| <div class="center">1</div>
| <div class="center">Ar ramparzh gwenn</div>
| <div class="center">Ineb Hedj/[[Men-nefer]]</div>
| <div class="center">[[Menfis]]</div>
| <div class="center">[[Bedrechein]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">2</div>
| <div class="center">Ar vorzhed</div>
| <div class="center">[[Khem]] ([[Sekhem]])</div>
| <div class="center">[[Letopolis]]</div>
| <div class="center">[[Aousîm]]</div>
|-
| <div class="center">3</div>
| <div class="center">Ar c'hornôg</div>
| <div class="center">[[Imaou]] ([[Imou]])</div>
| <div class="center">[[Apis]]</div>
| <div class="center">[[Kôm al-Hisn]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">4</div>
| <div class="center">Neith ar su (pal ar su)</div>
| <div class="center">[[Djekhaper]] ([[Zeka]])</div>
| <div class="center">[[Proposis]]</div>
| <div class="center">[[Menouf]] ([[Kôm Manous]])</div>
|-
| <div class="center">5</div>
| <div class="center">Neith an norzh (pal an norzh)</div>
| <div class="center">[[Saou (Egipt)|Saou]]</div>
| <div class="center">[[Sais]]</div>
| <div class="center">[[Sà el-Hagar]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">6</div>
| <div class="center">Tarv ar menez (tarv an dezerzh)</div>
| <div class="center">[[Khasoout]] ([[Khaset]])</div>
| <div class="center">[[Xois]]</div>
| <div class="center">[[Sakha]]</div>
|-
| <div class="center">7</div>
| <div class="center">Treant ar c'huzh-heol</div>
| <div class="center">[[Per-Ha-neb-Imenti]]</div>
| <div class="center">[[Metelis]]</div>
| <div class="center">[[Macîl]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">8</div>
| <div class="center">Treant ar sav-heol</div>
| <div class="center">[[Per-Atoum]] ([[Tjehou]])</div>
| <div class="center">[[Herôonpolis]] ([[Pithom]])</div>
| <div class="center">[[Tall al-Maskhoutah]]</div>
|-
| <div class="center">9</div>
| <div class="center">Andjty (ar gwarezer)</div>
| <div class="center">[[Per-Osiris-neb-zed]] ([[Djédou]])</div>
| <div class="center">[[Busiris]]</div>
| <div class="center">[[Abousir]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">10</div>
| <div class="center">Ar mell tarv du</div>
| <div class="center">[[Het-ta-harieb]] ([[Het-ta-heri-ib]])</div>
| <div class="center">[[Athribis]]</div>
| <div class="center">[[Tall-Athrib]]</div>
|-
| <div class="center">11</div>
| <div class="center">An Tarv kontet (an tarv en e lurelloù)</div>
| <div class="center">[[Hesebt]] ([[Ta-remou]])</div>
| <div class="center">[[Pharbaethos]] ([[Leontopolis]])</div>
| <div class="center">[[Horbeit]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">12</div>
| <div class="center">Al Leue sakr (leue ar vuoc'h)</div>
| <div class="center">[[Teb-neter]] ([[Zebat Neter]])</div>
| <div class="center">[[Sebennytos]]</div>
| <div class="center">[[Semenoûd]]</div>
|-
| <div class="center">13</div>
| <div class="center">An aotrou bagol (ar piler)</div>
| <div class="center">[[Onou]] ([[Onou-Iounou]])</div>
| <div class="center">[[Heliopolis (Egipt)|Heliopolis]]</div>
| <div class="center">[[Aîn-al-Chams]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">14</div>
| <div class="center">Ar stalenn reterel (beg ar sav-heol)</div>
| <div class="center">[[Zeba meth]] ([[Benou]])</div>
| <div class="center">[[Tanis]] ([[Sile]])</div>
| <div class="center">[[Sân-al-Hagar]]</div>
|-
| <div class="center">15</div>
| <div class="center">An Ibis</div>
| <div class="center">[[Per Zehouti]] ([[Bahou]])</div>
| <div class="center">[[Hermopolis parva]]</div>
| <div class="center">[[Tall al-Naqous]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">16</div>
| <div class="center">An Delfin (ar silur)</div>
| <div class="center">[[Per-Ba-neb-Zeet]] ([[Djedi]])</div>
| <div class="center">[[Mendes]]</div>
| <div class="center">[[Tall-Amdîd]]</div>
|-
| <div class="center">17</div>
| <div class="center">An Tron (ar santual)</div>
| <div class="center">[[Per ioun]] ha [[Behed]] ([[Béhedet]])</div>
| <div class="center">[[Diospolis Kate]] ([[Diospolis parva]])</div>
| <div class="center">[[Tall-Balamoun]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">18</div>
| <div class="center">Ar bugel roueel uhelañ</div>
| <div class="center">[[Per Bast]] ([[Bat]])</div>
| <div class="center">[[Bubastis]]</div>
| <div class="center">[[Tall-Bastah]]</div>
|-
| <div class="center">19</div>
| <div class="center">Ar bugel roueel izelañ</div>
| <div class="center">[[Per Ouazet]] ([[Djanet]])</div>
| <div class="center">[[Leontopolis]] ([[Tanis]])</div>
| <div class="center">[[Tall Moqdam]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">20</div>
| <div class="center">Ar sav-heol (ar falc'hun balzameget)</div>
| <div class="center">[[Per-soped]] ([[Per-seped]])</div>
| <div class="center">[[Arabia]]</div>
| <div class="center">[[Saft al-Henneh]]</div>
|}

== [[Gorre Egipt]] ==

{| border=0 style="border-width: 1px; border-color: #888888; border-style: solid"
|- bgcolor="DDDDDD"
! <div class="center">n°</div>
! <div class="center">Anv an nom</div>
! <div class="center">Anv egiptek</div>
! <div class="center">Anv gresianek</div>
! <div class="center">Anv a-vremañ</div>
|-
| <div class="center">1</div>
| <div class="center">Bro ar wareg (douar Setet)</div>
| <div class="center">[[Abou]]</div>
| <div class="center">[[Olifantin]]</div>
| <div class="center">[[Gezirat-Aswan]]</div>
|-
| <div class="center">2</div>
| <div class="center">Tron [[Horus]]</div>
| <div class="center">[[Djeba]] ([[Zebat]])</div>
| <div class="center">[[Apollinopolis Magna]]</div>
| <div class="center">[[Edfou]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">3</div>
| <div class="center">Ar plouezad (an div bluenn)</div>
| <div class="center">[[Nekheb]] ha [[Nekhen]] ([[Nekhen]])</div>
| <div class="center">[[Eileithyiaspolis]], [[Hierakonpolis]], [[Latopolis]]</div>
| <div class="center">[[Al-Kab]]</div>
|-
| <div class="center">4</div>
| <div class="center">Ar vazh-roue</div>
| <div class="center">[[Nout Amon]] ([[Ouaset]])</div>
| <div class="center">[[Diospolis Magna]]</div>
| <div class="center">[[Teba (Egipt)|Teba]], [[Karnak]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">5</div>
| <div class="center">An daou sparfell</div>
| <div class="center">[[Gebtiou]] ([[Kift]])</div>
| <div class="center">[[Koptos]] ([[Coptos]])</div>
| <div class="center">[[Qeft]]</div>
|-
| <div class="center">6</div>
| <div class="center">Ar c'hrokodil</div>
| <div class="center">[[Ta iount neter]] ([[Iounet]])</div>
| <div class="center">[[Tentyris]]</div>
| <div class="center">[[Denderah]] ([[Dendera]])</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">7</div>
| <div class="center">Ar sistr (benveg seniñ)</div>
| <div class="center">[[Hout]] ([[Het]])</div>
| <div class="center">[[Diospolis parva]]</div>
| <div class="center">[[Hou]]</div>
|-
| <div class="center">8</div>
| <div class="center">An douar bras (relegouer [[Osiris]])</div>
| <div class="center">[[Teni]] ([[Tin]])</div>
| <div class="center">[[Abydos]] (gwechall [[Thinis]])</div>
| <div class="center">[[Al-Birbah]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">9</div>
| <div class="center">Minou (foeltr [[Min]])</div>
| <div class="center">[[Apou]] ([[Hout-menou]])</div>
| <div class="center">[[Panopolis]] ([[Khemmis]])</div>
| <div class="center">[[Akhmîn]] ([[Akhmin]])</div>
|-
| <div class="center">10</div>
| <div class="center">Ar C'hobra (an naer)</div>
| <div class="center">[[Zebti]] ([[Tjebou]])</div>
| <div class="center">[[Aphroditopolis]]</div>
| <div class="center">[[Iftah]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">11</div>
| <div class="center">Loen Seth (Al levran)</div>
| <div class="center">[[Shas-hotep]] ([[Shashetep]])</div>
| <div class="center">[[Hypselis]]</div>
| <div class="center">[[Chotb]]</div>
|-
| <div class="center">12</div>
| <div class="center">Menez an Naer</div>
| <div class="center">[[Pi-anti]] ([[Per Hor-Noubti]])</div>
| <div class="center">[[Antaeopolis]]</div>
| <div class="center">[[Qâou-al-Kabir]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">13</div>
| <div class="center">Ar Greunadour (An terebint) uhelañ</div>
| <div class="center">[[Saout]] ([[Saouti]])</div>
| <div class="center">[[Lykopolis]]</div>
| <div class="center">[[Asiout]]</div>
|-
| <div class="center">14</div>
| <div class="center">Ar Greunadour (An terebint) izelañ</div>
| <div class="center">[[Khis]] ([[Gesa]])</div>
| <div class="center">[[Kusae]]</div>
| <div class="center">[[Al-Qousiyah]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">15</div>
| <div class="center">Ar C'had</div>
| <div class="center">[[Khemnou]] ([[Ount]])</div>
| <div class="center">[[Hermopolis Magna]]</div>
| <div class="center">[[Achmounein]]</div>
|-
| <div class="center">16</div>
| <div class="center">An Oryks (ar c'hazelenn)</div>
| <div class="center">[[Hebenou]]</div>
| <div class="center">[[Theodosiopolis]]</div>
| <div class="center">[[Beni Hassan]] ([[Miniah]])</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">17</div>
| <div class="center">Ar C'hi du (an aourgi)</div>
| <div class="center">[[Kasa]] ([[Henou]])</div>
| <div class="center">[[Kynopolis]]</div>
| <div class="center">[[Al-Kaïs]]</div>
|-
| <div class="center">18</div>
| <div class="center">Falc'hun e skilfoù dispak (ar sparfell nij)</div>
| <div class="center">[[Hout-nesou]] ([[Het Benou]])</div>
| <div class="center">[[Hipponos]]</div>
| <div class="center">[[Kôm al-Ahmar]] ([[El-Hibèh]])</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">19</div>
| <div class="center">Ar vazh-roue c'hlann (ar eil bazh-roue)</div>
| <div class="center">[[Pi-emdje]] ([[Ouâb Sep-meri]])</div>
| <div class="center">[[Oxyrhynchos]]</div>
| <div class="center">[[Al-Behnesah]]</div>
|-
| <div class="center">20</div>
| <div class="center">Al lore roz uhelañ</div>
| <div class="center">[[Nen-nesou]] ([[Khenen-nsout]])</div>
| <div class="center">[[Herakleopolis]] ([[Herakleopolis]])</div>
| <div class="center">[[Ahnas]]</div>
|-bgcolor="#EFEFEF"
| <div class="center">21</div>
| <div class="center">Al lore roz izelañ</div>
| <div class="center">[[Per Sobek]] ([[Semen-hor]])</div>
| <div class="center">[[Krokodilopolis]] (ha goude [[Arsinoe]])</div>
| <div class="center">[[Medinet]] ([[Kafer Ammar]])</div>
|-
| <div class="center">22</div>
| <div class="center">Ar gontell</div>
| <div class="center">[[Per Hemt]] ([[Tep-ihet]])</div>
| <div class="center">[[Aphroditopolis]]</div>
| <div class="center">[[Aftiyah]] ([[Atfiah]])</div>
|}

== Gwelet ivez ==
=== Pennadoù kar ===
* [[Egipt]]

=== Daveennoù ===
* {{en}} Alan K. Bowman (1990) ''Egypt After the Pharaohs'', Oxford University Press.

=== Liammoù diavaez ===
* {{en}} [http://www.touregypt.net/featurestories/nomes.htm An nomoù]

{{henegipt}}

[[Rummad:Meneger egiptek]]
[[Rummad:Douaroniezh Henegipt]]