Gwelet an tarzh evit Marevezh Jōmon

[[restr:Obsidian blade microliths Imari Shirohebiyama-Iwakage site.jpg|thumb|Lavnennoù [[obsidian]] mikrolitek eus Shirohebiyama-Iwakage (白蛇山岩陰) e [[Imari]], [[prefetiezh Saga|Saga]]. 11000-10000  kent J.-K., rak-Jōmon.]]
[[restr:Dogu Miyagi 1000 BCE 400 BCE.jpg|thumb|[[Dogū]]<ref>Ebisuda, Tajiri Kabukuri, Osaki-shi, e [[prefetiezh Miyagi]], e biz Bro-Japan. Diwar-benn an ''dogu'' : {{fr}} [http://www.guimet.fr/fr/collections/japon/90-dogu-a-lunettes-de-neige] : ''Dogu à lunettes de neige'' , war lec'hienn ar Mirdi Guimet, Pariz.</ref>, [[prefetiezh Miyagi]]. Skeudennig, diwezh Jōmon (1000-400 a-raok J.-K.), Mirdi broadel Tokyo, [[Ueno]], e [[Tokyo]].]]

Ar {{nihongo|'''Marevezh Jōmon'''|[[wikt:縄文|縄文]][[wikt:時代|時代]]|Jōmon jidai}} a zo ur prantad eus [[ragistor]] [[Japan|Bro-Japan]], etre 14 000 kent J.-K. ha 300 kent J.-K., pa oa ar [[Poblad Jōmon|boblad Jōmon]] an hini niverusañ en enezeg. Poblet e oa Bro-Japan gant chaseerien-dastumerien ha labourerien-douar abred.
O sevenadur [[mezolitik|mezolitek]] zo unan eus ar c'hentañ er bed en deus dizoloet ar poderezh. A-raok ar prantad-mañ emañ [[paleolitik|paleolitik Bro-Japan]] ha heuliet eo gant ar [[marevezh Yayoi]].

An anv Jōmon a oa implijet da gentañ gant Edward S. Morse, ur [[Loenoniezh|zoologour]] hag ur reteroniour., a gavas priaj gant kinklaj (文 ''mon'') gant kordennoù (縄 ''jō'') moulet er pri e 1877 hag a droas ar gerioù-se e japaneg<ref>Mason, 14</ref>. Talvezet en deus ar seurt kinklaj da aroueziañ ar marevezh a-bezh : Jōmon (縄文) en holl vro-Japan. N'eo ket ken unvan ar prantad-se ha ma c'hallfer soñjal evel m'en diskouez ar c'havadennoù arkeologel graet diwezhatoc'h. Ar marevezh hir-se a zle bezañ rannet e c'hwec'h prantad ma c'haller gwelet diforc'hioù hervez ar vro. 

Fonnus e oa ar benvegoù ha bravigoù graet en askorn, e maen, e krogennoù hag e kerniel kirvi. Kavout a reer stank delwennouigoù ha listri pri poazh ha traezoù goloet gant [[Lakenn|lakenn]]<ref name="BMA2">Birmingham Museum of Art, ''[http://artsbma.org Birmingham Museum of Art : Guide to the Collection]'', Birmingham Museum of Art, 2010, ISBN:978-1-904832-77-5</ref><ref name="imamura3">Imamura, K. (1996) ''Prehistoric Japan: New Perspectives on Insular East Asia''. Honolulu: University of Hawai Press</ref><ref name="mizoguchi2">Koji Mizoguchi, ''[https://books.google.com/books?id=rXa_ngEACAAJ An Archaeological History of Japan, 30,000 B.C. to A.D. 700]'', University of Pennsylvania Press, Incorporated, 2002, ISBN:978-0-8122-3651-4</ref><ref>{{cite web|last=長野県立歴史館|date=1996-07-01|title=縄文人の一生|url=http://sitereports.nabunken.go.jp/7905|access-date=2016-09-02|website=Comprehensive Database of Archaeological Site Reports in Japan}}</ref>. Keñveriet e vez alies ouzh sevenadurioù rak-kolombian eus aod ar Meurvor Habask e gwalarn Norzh Amerika hag ouzh [[sevenadur Valdivia]] en [[Ecuador|Ekuador]] abalamour ma tiorroas ur sevenadur kemplezh eno en un endro chaseerien-dastumerien gant un implij dister eus al  liorzherezh <ref>Koyama, Shuzo, and David Hurst Thomas (eds.). (1979). "Affluent Foragers: Pacific Coasts East and West", ''Senri Ethnological Studies'', Nnn. 9, Osaka: National Museum of Ethnology.</ref><ref>{{cite book|last=Aikens|first=C. Melvin|url=https://books.google.com/books?id=3hSBAAAAMAAJ|title=Pacific northeast Asia in prehistory: hunter-fisher-gatherers, farmers, and sociopolitical elites|publisher=WSU Press|year=1992|isbn=978-0-87422-092-6}}</ref><ref>{{Cite book|last=Fiedel|first=Stuart J.|url=https://books.google.com/books?id=iqjGZUxK5tkC&q=Valdivia+pottery&pg=PA187|title=Prehistory of the Americas|date=1992|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521425445|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Archaeology {{!}} Studies examine clues of transoceanic contact|language=en|work=The Columbus Dispatch|url=http://www.dispatch.com/content/stories/science/2013/05/19/studies-examine-clues-of-transoceanic-contact.html|access-date=2017-10-04}}</ref>.

== Kronologiezh ==
14 000 bloaz ar marevezh Jōmon zo rannet e meur a brantad : ''o kregiñ'' (13750-8500 a-raok J.-K.), ''kentañ'' (8500–5000), ''abred'' (5000–3520), ''krenn'' (3520–2470), ''diwezhat'' (2470–1250), ha ''diwezhañ'' (1250–500), gant pep prantad berroc'h evit an hini kent<ref name=":04">Sakaguchi, Takashi. (2009), "Storage adaptations among hunter–gatherers: A quantitative approach to the Jomon period", ''Journal of anthropological archaeology'', 28(3), 290–303, San Diego</ref>. Daoust ma vez roet ar memes anv d'an holl varevezh gant an arkeologourien ne dalvez ket ne oa ket ul liesseurted vras hervez ar vro hag an amzer. An amzer etre ar podoù pri-poazh Jōmon abretañ ha re ar prandad Jōmon krenn, anavet gwelloc'h, zo tost div wezh hiroc'h evit ar prantad etre savadur  [[Piramidenn vras Gizah]] hag an {{XXvet kantved}}.

Diazezet eo bloaziadur an isprantadoù Jōmon war dipologiezh ar c'havadoù pri-poazh dreist-holl, hag ivez war ar [[bloaziadur dre radiokarbon]], petra bennak ma vez implijet nebeutoc'h.

Kavadenoù graet nevez zo o deus resisaet prantad diwezhañ ar marevezh Jōmon da 300&nbsp;kent J.-K.<ref name="perri20162">{{cite journal|last1=Perri|first1=Angela R.|year=2016|title=Hunting dogs as environmental adaptations in Jōmon Japan|url=https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/F1469BF53172B3C30B7E9B5F9B67C701/S0003598X16001150a.pdf/hunting-dogs-as-environmental-adaptations-in-jomon-japan.pdf|journal=Antiquity|volume=90|issue=353|pages=1166–1180|doi=10.15184/aqy.2016.115|s2cid=163956846}}</ref><ref name="genetic-japan3">{{cite journal|author1=Timothy Jinam|author2=Hideaki Kanzawa-Kiriyama|author3=Naruya Saitou|date=2015|title=Human genetic diversity in the Japanese Archipelago: dual structure and beyond|journal=Genes & Genetic Systems|volume=90|issue=3|pages=147–152|doi=10.1266/ggs.90.147|pmid=26510569|doi-access=free}}</ref><ref name="verb-morphology2">{{citation|last=Robbeets|first=Martine|title=Diachrony of Verb Morphology: Japanese and the Transeurasian Languages|url=https://books.google.com/books?id=1u8xCgAAQBAJ&q=Jomon|page=26|year=2015|publisher=De Gruyter|isbn=978-3-11-039994-3}}</ref>. Kregiñ a ra ar  [[marevezh Yayoi]] etre 500 ha 300&nbsp;a-raok J.-K. hervez ar bloaziadur dre radiokarbon, met poderezh eus ar c'hiz Yayoi a oa dizoloet en ul lec'hienn Jōmon e norzh Kyushu ken abred ha 800&nbsp;a-raok J.-K.<ref name="Silberman20122">Silberman et al., 154–155.</ref><ref name="SchirokauerBrown20122">Schirokauer et al., 133–143.</ref><ref name="Shinya2">{{cite journal|year=2007|title=A comment on the Yayoi Period dating controversy|url=http://www.seaa-web.org/bul-essay-01.htm|journal=Bulletin of the Society for East Asian Archaeology|volume=1|surname=Shōda|given=Shinya}}</ref>. 


[[restr:JomonPottery.JPG|thumb|Priaj Jōmon (XIV{{vet}}–VIII{{vet}} milved a-raok J.-K.) Mirdi broadel Tokyo, e Bro-Japan]]

== Notennoù ==
{{Daveoù}}


{{Boest Istor Japan}}
{{Porched Japan}}
[[Rummad:Japan]]
[[Rummad:Ragistor]]
[[Rummad:Istor Japan]]