Gwelet an tarzh evit Kig-yar

[[Restr:RotisserieChicken.jpg|thumb|Kig yar rostet en ur rosterez]]
[[Restr:Poulet de chair.jpg|thumb|Ar magañ yer]]
[[Restr:Chickens in market.jpg|thumb|Yer e gwerzh e marc'had [[Mazatlán]] e [[Bro-Vec'hiko]]]]
'''Kig-yar''' zo [[kig]] tennet eus ar [[yar (evn)|yer]], debret goude bezañ bet rostet, grilhet, poazhet er forn, bervet pe c'hoazh fritet. Ar c'hig ar muiañ debret er bed eo. [[Sevel loened askoridik|Askoridik]] eo ar sevel (pe magañ) yer peurliesañ.

== Al loened ==
Evned-porzh a vez graet eus al laboused savet evit o c'hig pe o vioù. Evit ar c'hig ez eus bet dibabet gouennoù hag a gresk buan. Par pe barez ne vern, yaouank peurliesañ evit kaout kig tanav, [[kabon]] (par spazhet) ha [[kabonell]] evit kaout kig tanavoc'h c'hoazh. Al loened niverusañ savet evit o c'hig int er bed.

Setu amañ an tammoù pennañ  :
* ar spilhennoù a bep tu d'ar bruched
* an [[istr-yar]]
* an eskell
* ar morzhedoù
* ar c'hourailhoù : an [[elaz]], an [[avu]] (d'ober [[fourmaj-kig]]), ar galon, al lounezhennoù, ar pavioù

Ar boaz zo e kalz broioù eus Azia d'ober kouignoù gant ar gwad ha da droc'hañ anezho e diñsoù evit lakaat er soubenn.

== Produadur ==
[[Restr:Poulets_d'élevage_intensif.jpg|thumb|Magañ yer askoridik e Bro-C'hall]]
'''Stadoù produer e 2018'''<ref>{{Liamm web|titl=FAOSTAT|url=http://www.fao.org/faostat/fr/#data/QL/|lec'hienn=http://www.fao.org/home/fr/|gwelet d'ar =16 a viz Here 2020}}</ref> :

{| class="wikitable"
!
!Stad !! Produadur ([[Tonenn (mas)|t]])
|-
|1
| {{SUA}} || align="right" | 19.568.042
|-
|2
| {{BRA}} || align="right" | 14.914.563
|-
|3
| {{CHN}} || align="right" | 13.957.911
|-
|4
| {{RUS}} || align="right" | 4.543.002
|-
|5
| {{IND}} || align="right" | 3.590.525
|-
|6
| {{MEX}} || align="right" | 3.338.372
|-
|7
| {{Indonezia}} || align="right" | 2.544.105
|-
|8
| {{Japan}} || align="right" | 2.250.347
|-
|9
| {{Iran}} || align="right" | 2.187.068
|-
|10
| {{TUR}} || align="right" | 2.156.671
|-
| colspan="5" |''Mammenn : [http://www.fao.org/faostat/fr/#data/QL/ FAOSTAT]''
|}
Ar sevel yer zo marc'hadmatoc'h hag aesoc'h eget hini ar [[saout]] pe ar [[moc'h]], se zo kaoz e vez kavet kig-yar e kement a geginerezhioù er bed. 66 miliard a yer a vez savet ha diskaret bep bloaz er bed, hag en o zouez 7,4 miliard en [[Unaniezh Europa]]<ref>{{Liamm web|langue=anglais|titl=FAOSTAT - Livestock Primary, producing animals/slaughtered|url=http://www.fao.org/faostat/en/#data/QL|site=|deiziad=|consulté le=}}</ref>. Etre 19<ref>{{liamm web|url=http://globalpublicsquare.blogs.cnn.com/2011/08/03/how-many-chickens-on-earth/|titl=How many chickens on Earth?|lec'hienn=cnn.com, hervez ar Broadoù Unanet}}</ref> ha 23 miliard a yer a zo er bed da bep koulz, 10 gwezh muioc'h eget forzh peseurt spesad laboused all<ref>[https://web.archive.org/web/20211220234802/https://www.gurumed.org/2018/12/14/anthropocne-lre-de-lhumain-est-en-faite-celle-du-poulet/ Anthropocène : l’ère de l’humain est en fait celle du poulet]</ref> ha 40 gwezh muioc'h eget an niver a [[filip]]ed<ref name="PatteHomme">{{Liamm web|aozer=Sophie Bécherel|titl=La patte de l’homme sur celle du poulet|url=https://www.franceinter.fr/sciences/la-patte-de-l-homme-sur-celle-du-poulet|lec'hienn=franceinter.fr|deiziad=13 a viz Kerzu 2018|gwelet d'an=13 a viz Kerzu 2018}}.</ref>.

E Bro-C'hall ez eus 83 % eus ar yer a zo savet askoridik e savadurioù, ha 17% savet dindan an amzer met war gresk ez a o niver (16 % hervez kaier ar c'hargoù al [[Label Ruz]] hag 1 % e bio, sifroù 2016)<ref>[https://www.itavi.asso.fr/content/les-volailles-de-chair|« ITAVI - Volailles de chair : les chiffres clés français. »]</ref>.

E [[keginerezh Breizh|Breizh]] eo bras ivez ar sevel askoridik hag ezporzhiet e vez kig-yar e kalz broioù. Brudet eo pennoù-yar [[Gentieg]] (Label Ruz), e Bro-Roazhon.

== Mezhur ==
Ar c'hig-yar zo ennañ nebeutoc'h a [[kolesterol|golesterol]] ha [[druzoni]] peurvec'h eget ar c'hig ruz :
* 4 g a druzoni hag 31 g a broteinoù gant ar gwenn yar
* 8 g a druzoni ha 27 g a broteinoù gant ar vorzhed hep ar c'hroc'hen
* 14 g a druzoni ha 26 g a broteinoù gant ar vorzhed hag he c'hroc'hen
Pa vez 10 g a druzoni ha 27 g a broteinoù e 100 g biftek kig-bevin<ref>{{liamm web|url=http://nutritiondata.self.com/facts/poultry-products/703/2|titl=Nutrition Facts - 100g Chicken Breast|work=self.com}}</ref>{{,}}<ref>{{liamm web|url=http://nutritiondata.self.com/facts/beef-products/3820/2|titl=Nutrition Facts - 100g Lean Skirt Steak|work=self.com}}</ref>.

Met er c'hig kabon e vez kalzig a zruzoni.

== Bevezadur ==
En Europa e tremenas ar beveziñ kig-yar en tu-hont da hini ar c'hig-bevin hag ar c'hig-moc'h e 1996 pa reas e reuz kleñved [[empennaoued spoueek ar bioù]] (ESB). E Bro-C'hall eo kresket beveziñ ar c'hig-yar tost da 40 % etre 2005 ha 2015<ref>ITAVI, 2016. Actualité des relations commerciales entre industriels de la volaille et grande distribution. Entretiens de l’Observatoire de la formation des prix et des marges. Disponible en ligne :
https://observatoire-prixmarges.franceagrimer.fr/Lists/Liste%20des%20etudes%20autres/Attachments/166/Magdelaine%20&#x20;Entretiens%20OFPM%202016.pdf</ref>, betek tizhout 18.8&nbsp;kg bep bloaz ha dre annezad e 2017<ref name=":0">{{Liamm web|yezh=fr|titl=ITAVI - Volailles de chair : les chiffres clés français.|url=http://www.itavi.asso.fr/content/les-volailles-de-chair|site=|date=|gwelet d'ar=}}</ref>. N'eus nemet ar beveziñ kig-se ha ne zigresk ket<ref>{{cite web|title=''La France agricole, "Le poulet garde la santé"''|url=http://www.lafranceagricole.fr/actualites/elevage/volailles-le-poulet-garde-la-sante-1,3,2761988295.html|}}</ref>.

== Keginañ kig-yar ==
Meur a zoare zo da aozañ kig-yar :
* kig rostet, en ur plad er forn pe en ur rosterez, ha debret tomm gant legumaj pe yen en ur saladenn
* beriad grilhet
* meur a veuz en hilienn
* kig-yar fritet
* kig-yar giz Marengo
* [[hiliadenn]]

<gallery widths="200" heights="200">
Chicken marination.jpg|[[hiliadenn]] kig-yar
RecipeoftheMonth Dec SJ (11301040564).jpg|Penn-yar rostet gant un hilienn legumaj
Chicken dish cooking tomatoes mushrooms spices.jpg|Kig-yar gant kebell-touseg, tomatez ha spisoù
Roasted chicken and potatoes.JPG|Ur penn-yar rostet er forn gant avaloù-douar
Chicken preparation in Malvani style.jpg|Kig-yar gant [[kari]] eus [[Maharashtra]] en [[India]] gant [[chapati]] (bara graet gant bleud riz)<ref name="Sen2009">{{cite book|author=Colleen Taylor Sen|title=Curry: A Global History|url=https://books.google.com/books?id=94tRvbuCqWcC|deiziad=15 November 2009|embanner=Reaktion Books|isbn=978-1-86189-704-6}}</ref>
Chckenjf7320.JPG|Kig-yar Peking eus ar [[Filipinez]]
Chicken makhani.jpg|''Butter chicken'' eus [[India]]
Chicken Dinner.jpg|Ur meuz gant kig-yar, karotez ha riz
Alas de pollo con patatas pobres.jpg|Eskell yar gant avaloù-douar
Buffalo - Wings at Airport Anchor Bar.jpg|''Buffalo wings'', eskell yar fritet ha debret gant un hilienn bennak, ur meuz eus keginerezh ar Stadoù-Unanet
</gallery>

== Pennadoù kar ==
* [[yar (evn)]]
* [[magerezh evned-porzh]]

== Daveoù ha notennoù ==
{{daveoù}}

[[Rummad:Kig]]
11111111