Illuyanka

E Mitologiezh an Hittited, Illuyanka a oa un aerouant e stumm un naer diskaret gant Tarhunt (^dIM), stumm hittitat doue hurritat an oabl hag an arnev, Teshub. Anavezet eo a-drugarez d'an tablezennoù e skritur gennheñvel e hittiteg kavet e Çorum-Boğazköy, a oa anvet gwezhall Hattusha, kêrbenn an Hitited. The context is a ritual of the Hattian spring festival of Puruli.

Kavout a reer ar vojenn se e katalog an testennoù hittitek 321, a ro daou stumm anezhañ.

Anv

Illuyanka zo ur c'henstrollad anvioù moarvat, ennañ daou c'her a dalvez "naer", ar ger kentindezeuropek *illu- hag *ang^(w)a-. Kavout a reer an div memes elfenn, lakaet war an tu gin, er ger latin anguilla "silienn". Kar eo ar ger *illu- d'ar saozneg eel (silienn), ar ger anka- d'ar sañskriteg ahi.

Mojenn

Er c'hentañ doare eus ar vojenn en em gann an daou zoue ha trec'h eo Illuyanka. Mont a ra neuze Teshub da welet an doueez Hattiat Inaras evit goulenn ganti he ali. Goude prometiñ he c'harantez d'un den marvel anvet Hupasiyas en eskemm eus e sikour e sav ur griped evit an aerouant. Degas a ra dezhañ boued hag evaj goet diouzh an druilh, hag atizañ anezhañ da evañ sof-kont. Ur wezh mezv ez eo staget an aerouant gant Hupasiyas war-bouez ur gordenn. Neuze e anad doue an oabl, Teshub, gant an doueed all hag e lazh an aerouant.

En eil doare eus ar vojenn, goude kann an daou zoue ha koll Teshub, Illuyanka a gemer daoulagad ha kalon an doue. A-benn en em veñjiñ diouzh an aerouant e timez doue an oabl, Teshub, gant an doueez Hebat, merc'h un den marvel anvet Arm. Ur mab o doa, Sarruma, a euredas merc'h an aerouant Illuyanka. Lavaret a reas an doue Teshub d'e vab goulenn e zaoulagad hag e galon evel donezon eured, hag hemañ a reas. Ur wezh m'en doe bet ez eas Teshub d'an aerouant Illuyanka adarre. D'ar mare m'emañ o vont da faezhañ an aerouant en em rent kont Sarruma eus an emgann ha kompren a ra eo bet implijet gant e dad. Goulenn a ra digant e dad kemer e vuhez digantañ war un dro gant hini Illuyanka, ha lazhañ a ra Teshub anezhe gant gant kurun, glav ha daredoù. Skeudennet eo ann doare-se eus ar vojenn war un izelvos eus Malatya (savet e 1050-850 kent J.-K.) a c'haller da welet e Mirdi sevenadurioù Anatolia en Ankara.

Displegadenn

Displeget e oa an testennoù hittitek e 1930 gant W. Porzig, a geñverias evit ar wezh kentañ emgann Teshub hag Illuyanka gant kann Zeus, doue an oabl, ha Tifon, an euzhvil heñvel ouzh un naer, danevellet e Bibliotheke ar Pseudo-Apollodoros (I.6.3). D'ar c'houlz-se, ar geñveriadenn etre mojennoù an Hittited hag ar C'hresianed ne oa ket degemeret gant kalz tud, rak ne oa ket bet digejet hag embannet c'hoazh, d'ar mare-se, ar vojenn hittitat a zanevell spazhadenn doue an neñv gant Kumarbi, tost d'ar vojenn c'hresian en un doare kalz sklaeroc'h.

Dornskridoù

Katalog an testennoù hittitek 321 zo ennañ an tablezennoù da-heul^[1]:

A. KBo III 7
B. KUB XVII 5
C. KUB XVII 6
D. KUB XII 66
E. KUB XXXVI 54
F. KBo XII 83
G. KBo XII 84, XIII 84
H. KBo XXII 99
J. KUB XXXVI 53

N'eus doare klok ebet eus ar vojenn. An hini glokañ eo an destenn A, enni 30 eus 36 rannbennad.

Levrlennadur

Porzig, W. "Illuyankas und Typhon", Kleinasiatische Forschung I.3 (1930) pp379-86.
Beckman, Gary. "The Anatolian Myth of Illuyanka," Journal of the Ancient Near Eastern Society 14 (1982) pp 11- 25.[1]
J. Katz, 'How to be a Dragon in Indo-European: Hittite illuyankas and its Linguistic and Cultural Congeners in Latin, Greek, and Germanic', in: Mír Curad. Studies in Honor of Calvert Watkins, ed. Jasanoff, Melchert, Oliver, Innsbruck 1998, 317–334.

Liammoù diavaez

Troidigezh mojenn Illuyanka
Istor an Hittited kozh : doueed an Hittited
Illujanka en Encyclopedia Mythica

↑ Beckman 1982, p. 12

[1] Beckman 1982, p. 12

[1]