Gwelet an tarzh evit Iañ kantved

{{Stumm an titl|{{Iañ}} kantved}}
<div style="text-align:center;">
{{Iañ milved kt JK}} |
'''{{Iañ milved}}''' | 
{{Eil milved}}
</div>

<div style="text-align:center;">
[[Vvet kantved kt JK|../..]] |
{{Eil kantved kt JK}} | 
{{Iañ kantved kt JK}} |
'''{{Iañ}} kantved''' | 
{{Eil kantved}} |
{{IIIe kantved}} | 
[[VIvet kantved|../..]]
</div>

<div style="text-align:center;">
[[Bloavezhioù 0]] | [[Bloavezhioù 10]] | [[Bloavezhioù 20]] | [[Bloavezhioù 30]] | [[Bloavezhioù 40]]<br />
[[Bloavezhioù 50]] | [[Bloavezhioù 60]] | [[Bloavezhioù 70]] | [[Bloavezhioù 80]] | [[Bloavezhioù 90]]
</div>

{| style="margin:auto; cellspacing:5px;"
|-----
| [[1]] || [[2]] || [[3]] || [[4]] || [[5]]
| [[6]] || [[7]] || [[8]] || [[9]] || [[10]]
|-----
| [[11]] || [[12]] || [[13]] || [[14]] || [[15]]
| [[16]] || [[17]] || [[18]] || [[19]] || [[20]]
|-----
| [[21]] || [[22]] || [[23]] || [[24]] || [[25]]
| [[26]] || [[27]] || [[28]] || [[29]] || [[30]]
|-----
| [[31]] || [[32]] || [[33]] || [[34]] || [[35]]
| [[36]] || [[37]] || [[38]] || [[39]] || [[40]]
|-----
| [[41]] || [[42]] || [[43]] || [[44]] || [[45]]
| [[46]] || [[47]] || [[48]] || [[49]] || [[50]]
|-----
| [[51]] || [[52]] || [[53]] || [[54]] || [[55]]
| [[56]] || [[57]] || [[58]] || [[59]] || [[60]]
|-----
| [[61]] || [[62]] || [[63]] || [[64]] || [[65]]
| [[66]] || [[67]] || [[68]] || [[69]] || [[70]]
|-----
| [[71]] || [[72]] || [[73]] || [[74]] || [[75]]
| [[76]] || [[77]] || [[78]] || [[79]] || [[80]]
|-----
| [[81]] || [[82]] || [[83]] || [[84]] || [[85]]
| [[86]] || [[87]] || [[88]] || [[89]] || [[90]]
|-----
| [[91]] || [[92]] || [[93]] || [[94]] || [[95]]
| [[96]] || [[97]] || [[98]] || [[99]] || [[100]]
|-
| colspan="10" |
*Gwelet ivez : [[Roll ar C'hantvedoù]], [[Sifroù roman]]
|-
|}
----
Kregiñ a ra ar '''c’hantved {{Iañ}}''' d'ar [[1añ Genver]] [[1]] hag e echu d'an [[31 Kerzu]] [[100]].

== Darvoudoù ==
* Mont a ra poblañs [[Henroma|Roma]] en tu all d'ar milion a dud.
* [[Treuztiriadeg]]où bras er bed a-bezh.
* Neriñ a ra ar sektennoù [[Undouegezhouriezh|undouegezhour]] a c’hortoz pe a embann eo degouezhet ar [[Mesiaz]]. Anavazout a reer 42 anezho da nebeutañ.
* Skrivañ a ra [[feiz]]idi ar [[Jezuz-Krist|C’hrist]] an [[Aviel|avieloù]].

=== [[Afrika]] ===
* Treuztiriadegoù ar pobloù [[Bantou]].
* En [[Etiopia]], betek treuzoù an oadvezh kristen, ez implijer reizhiadoù skrivañ kensonennek-rik [[Sabeeg|sabeek]] pe [[Mineeg|mineek]] kreisteiz [[Arabia]] o tont eus al [[lizherenneg fenikek]] evit skrivañ engravadurioù war vein. Goude e emdro ar skritur betek an {{IIIe kantved}} war-du lizherennoù-red ma stager arouezennoù bihan evit merkañ ar vogalennoù. Emdreiñ a ra ar yezh eus he zu ivez ha graet e vo [[Gez]] eus an doare-skrivañ-se diwar anv an [[Agezad]]ed, unan eus ar pobloù pennañ staliet en Etiopia.
* Poblet eo Enez [[Madagaskar]] gant [[Pigme]]ed deuet eus Afrika (ar [[Vazimba]]ed kevrinus). Dilestret o defe [[Indonezia|Indoneziz]] war an enez e-tro deroù an oadvezh kristen goude bezañ hedet aod reter Afrika. Er mare-se e vefe bet degaset ganto plant dianav war an enez betek neuze, evel an [[ignam]], ar [[bananez]] hag ar [[Kraoñ-kokoz|C’hraoñ-kokoz]].
* Peuraloubiñ a ra ar [[Romaned]] bro ar [[Garama|C’haramaed]] ([[Djerma]]) e-tro deroù ar {{Iañ}} kantved.

=== [[Amerika]] ===
* Treuztiriadegoù ar pobloù [[Arawak]] war-du an [[Antilhez]] ([[Mor Karib]]).
* Sevenadur an [[Ipioutak]] e kornôg [[Alaska]] (1-900). Mont a ra da get implij ar prierezh, ar c’hleuzeurioù, ar plakennoù-maen hag ar rikoù hemolc’hiñ ar [[Balum|balumed]]. Treuztiriadegoù mareadek etre argoad (goañv) hag arvor ar [[meurvor Atlantel]] (hañv) evit chaseal bronneged mor bihan.
* Sevenadur [[Inuit]]ed ar [[meurvor Habask]] e su [[Alaska]] (1-1600). Ostilhoù war blakennoù maen, bazalt hag eskern. Kleuzeurioù eoul e maen. Hemolc’h ar [[bronneged mor]] ha pesketa (eoged).
* Prantad ar [[Farderien paneroù]] II e mervent [[Norzhamerika]] (1-500). Kêriadennoù a stroll betek unnek ti kelc’hiek, sanket al leur anezho un tammig, savet war lein [[tornaod]]où a-us d'ar [[kompezenn|plaenennoù]] stêr ma c’hounezer [[maiz]]. Dastumet e vez c’hoazh an darn vrasañ eus ar plant magus.
* Dont a ra war wel [[Sevenadur|sevenadurioù]] kemplezh war aod hanternoz ar meurvor Habask ; artizanelezh war goad.
* Mestr eo ar [[Moched|Voched]], brudet evit o labour war an [[aour]] hag ar [[prierezh]], war norzh arvor [[Perou]].

=== [[Sina]] ===
* [[9]] : Goude da [[Wang Mang]] kemer ar galloud, e sav [[emsavadeg]]où da-heul an cheñchamantoù degaset er vro.
* [[25]] : Distro an [[Han]]ed en o c’harg dre un diskennad eus an tiegezh Liu, [[GuangWu di]]. 
* [[42]] ha [[43]] : Moustret eo emsavadeg ar [[C’hoarezed Trung]] gant ar jeneral [[Ma Yuan]].

=== Azia Greiz ===
* Kas a ra ar marc’hadour [[Makedonia|makedonat]] [[Maes Titianos]] e gannaded war-eeun eus [[Siria]] war-du [[Sina]] dre hent an [[Tarim]].
* Teñzor [[Begram]], Kapisa gozh en ([[Afghanistan]]) war [[Hent ar seiz]] ({{Iañ}}-[[IVe kanved|{{IVe}}]]), dizoloet e [[1938]] e div sanailh bet mogeriet : [[Lakenn|lakennoù]] Sina, plakennoù [[ivor]], delwennoù hag irc’hier eus [[India]], listri [[alabastr]], delwennoù [[arem]], pezhioù gwer ha pouezioù eus menteloù roman eus an diazad kreizdouarel.

=== Gevret Azia ===
* E [[Kambodja]] eus ar {{Iañ}} d'ar {{VIvet kantved}} e astenn ar [[Funan]], ur rouantelezh indianekaet diazezet war delta ha red kreiz ar [[Mekong]], he beli war su [[Indezsina]] dre he galloud milourel hag armerzhel. Darempredoù politikel ha sevenadurel zo etrezi, [[Sina]] hag [[India]].
* Kreizenn voudaek [[Peitkhano]], e kreiz [[Birmania]] (eus ar {{Iañ}} d'ar {{Vvet kantved}}). En em astenn a ra kêr war 800 ha, kelc’hiet eo gant ur [[mogeriad|vogeriad]] [[brikenn|vrikennoù]] poazh zo teir dor enni. Kavet ez eus bet eno dilerc’hioù ouzhpenn 100 danframm brikennoù : bezioù e jarloù, savadurioù brikennek implijet evit ar velestradurezh, ar relijion pe al lidoù, manati heñvel ouzh re su India, gronnet gant daou [[stoupa]]. E [[bambouz]] pe koad eo savet an darn vrasañ eus an tiez annez.
* Mojenn javanat [[Aji Saka]] : ur priñs deuet eus India a zesk ar skritur da bobl [[Java (enez)|Java]], un tamm [[steredoniezh]] hag ar [[Kronologiezh|gronologiezh]].

=== [[India]] ===
* [[Treuztiriadeg]]où ar pobloù [[Impalaeriezh Kushan|Kushan]] (''Kusãnã'') adal [[Azia Greiz]]. Mestr int war ar [[Gandhãra]] hag ar [[Pañjãb]] hag aloubiñ a reont traoñienn ar [[Ganga]] betek [[Pãtaliputra]]. 
* Staliañ a ra an [[Andhra]]ed (tierniezh [[Sãtavahãna]]) o galloud e norzh an [[Dekkan]] e-tro [[Pratisthãna]] (''[[Paithãn]]'').
* Savidigezh ar rouantelezh c’halloudek [[Kola]] e penn pellañ su an tiriad.
* Treuztiriadegoù pobloù India war-du [[gevred]] Azia hag [[Indonezia]], ha krouidigezh rouantelezhioù indezat en [[Indezsina]] hag e [[Malaysia]]. 20 000 a dud o dije divroet eus [[Kalinga]] betek [[Java]].
* Reizhiadoù doura astennidik e [[Sri Lanka]].
* Savidigezh ar [[Purâna]] ({{Iañ kantved}}-{{Vvet kantved}}).

=== [[Europa]] ===
* [[43]] : 
** Kregiñ a ra ar [[Romaned]] d'en em staliañ e Su [[Enez Vreizh|Enez Preden]].
** Deroù [[aloubidigezh]] [[Arvorig]] gant ar Romaned.
* [[66]] :
** Emsavadeg [[Jude]] a-enep an alouber roman. Aloubet eo [[Jeruzalem]] gant al lejionoù roman. Dismantret ha preizhet eo ar gêr ha distrujet eo an [[Templ Jeruzalem|Templ]]. [[Kroazstagadur|Kroazstaget]] eo miliadoù a [[Yuzev]]ien.
** Emsavadeg e [[Galia]] (Vindex) hag e [[Jude]].
* [[Delwenn]]où koad lakaet da ouestl e [[mammenn]]où ar [[Saena]]. Gwisket int gant kapenn dibar ar C'halianed pe gant an dro-c'houzoug hengounel. Talvezout a ra eien ar [[Saena]] hag ar [[Chamalières]] da santual ma lakaer kantadoù a ouestloù kizellet e koad, [[bravigoù]], pezhioù [[moneiz]], koshoc’h eget an aloubidigezh roman peurliesañ. Derc’hel a ra ar pobloù galian-ha-roman d'ul lid a sav da [[oadvezh an arem]] (an Tena).
* Sujañ a ra ar [[Chated]], staliet en [[Hessen]] ar [[Cherusked]] e dibenn ar c’hantved.
* Oadvezh an houarn roman e [[Skandinavia]] (1-400). Divroañ a ra war-du ar su pobladoù germanek evel ar [[Kimbred|Gimbred]] (Kimbri) en Himmerland ([[Danmark]]) hag an [[Teutoned|Deutoned]] (''Teutones'', deuet eus Thy e [[Danmark]]). En em staliañ a ra an [[Daned]], deuet eus su [[Sveden]] e Danmark e-pad oadvezh an houarn roman. 
** Skoulmañ a ra Skandinaviz, dre veur a hanterour, liammoù kenwerzhel troc’h-didroc’h gant bed ar Romaned (traezoù a orin roman e bezioù). Eskemm a reer ivez sklaved (merc’hed ha paotred) ha lêr. Moarvat ez eus bet c’hoariet ur roll hanterour pouezus gant [[Friziz]] dre ar [[Roen]] met hentoù all zo posupl ivez dre an [[Danav]], [[Bohemia]] ([[Markomaned]]) pe adal [[Gotland]] dre an [[Elba]], an [[Oder]] pe ar [[Vistul]]. Un [[hent]] a gas d'ar [[Mor Du]] dija, dre ar [[stêr]]ioù hag al lennoù rusian.
* En em staliañ a ra Finniz [[Estonia]] e su [[Finland]].
* Bered [[Krankmårtenkögen]] e [[Laponia]] Greiz (1-200). Bezioù korfoù losket merket gant steudadoù mein tric’hornek. Aspadennoù aberzhioù loened.
* Hervez [[Jordanes]], istorour got eus ar {{VIvet kantved}}, e treuz ar [[Goted|C’hoted]], genidik eus [[Sveden]], ar [[Mor Baltel]] evit en em staliañ war c’hlannoù ar [[Vistul]]. En {{IIIe kantved}} e tivroont war-du ar su hag adkavet e vezont e genoù an [[Danav]] war vord ar [[Mor Du]].
* Menegiñ a ra [[Plinius an Henañ]] pobl ar [[Weneted]] zo staliet war ribloù ar [[Vistul]] betek « pleg-mor ar Weneted » (mor Baltel). [[Tacitus]] ne oar ket re ha ret eo o renkañ e-touez ar [[Germaned|C’hermaned]] pe ar [[Sarmated]], rak tennañ a ra o boazioù d'an div bobl-mañ.
* Gouzout a ra [[Plinius an Henañ]] ([[23]]-[[79]]) eus hent ar [[goularz]] a ya eus [[Carnutum]] war an [[Danav]] betek ar Mor Baltel. Kontañ a ra e kasas [[Neron]] ur [[marc’heg]] roman da « bro ar goularz » hag e teuas hemañ en-dro da [[Roma]].

=== [[Roma]] ===
* [[Tierniezh ar Flavianed]] ([[69]] / [[96]]).

=== [[Oseania]] ===
* Treuztiriadegoù ar pobloù [[Polinezia|polinezian]] a-dreuz Oseania.

=== Reter-nesañ hag ar bed arab ===

==== [[Judea]] ====
* Sellet a reer e penn-kentañ ouzh ar [[Kristeniezh|Gristeniezh]] evel ouzh ur sektenn yuzev kaset war-raok gant diskibled veur. En em ledañ a ra fonnus e-touez ar yuzevien helenekaet a selle ouzh [[Jezus Krist]] evel ouzh ar ''salver'' (Yeshua en [[hebraeg]]), ar [[Mesiaz]], gortozet ha kemennet gant an diouganoù. Koulskoude e teu a-benn ar relijion nevez-se da wriziennañ kalz kreñvoc’h en-dro da [[Roma]] ha da [[Europa]] eget e [[Judea]] hec’h-unan ma oa ar [[yuzevegezh]] ur relijion undoueel kozh-kozh zo arsavet kreñv a-enep d'ar relijion nevez evit derc’hel d'ar gizioù hengounel. 
* Er {{Iañ}} kantved ez a tud a orin gresian d'ober an darn vrasañ eus poblañs [[Judea]]; yuzevien eo an drederenn anezhi hag un nebeud [[Arabed]] ha [[Nabateed]] zo ivez.
* E-kerzh ar c’hantved e teu an traoù da stegnañ da vat ; despoted zo eus gouarnourien Judea ha kas a reont ar Yuzevien d'en em sevel. Yuzevien trelatet, ar [[Zeloted]] a grog gant un emsavadeg feuls. Friket int e [[70]] gant an Impalaer [[Vespasian]] ha goude gant e vab [[Titus]]. Adpreizhet eo [[Jeruzalem]] ha distrujet an Templ en-dro. E [[74]] e rank [[Kreñvlec’h Masada]] kodianañ; fin zo d'an emsavadeg.

== Tud dibar ==
* [[Neron]] ([[Antiom]], [[37]] - [[Roma]], [[68]]), impalaer roman ([[54]] - [[68]]).

[[Rummad:Kantvedoù|01]]
[[Rummad:Iañ kantved]]