Gwelet an tarzh evit Herri Iañ (Bro-Saoz)

{{pennad zo|Herri Iañ}}
{{databox}}
{{Stumm an titl|Herri I{{añ}} (Bro-Saoz)}}
[[Restr:Henry1.jpg|thumb|Herri Iañ]]
'''Herri I{{añ}}''', lesanvet ''Beauclerc'' (war-dro 1068/1069 – [[1añ a viz Kerzu]] 1135), a oa pevare mab [[Gwilherm an Alouber|Gwilherm Iañ, roue Bro-Saoz]]. Roue Bro-Saoz e voe war-lerc'h e vreur henañ [[Gwilherm II (Bro-Saoz)|Gwilherm II]] e 1100. Trec'hiñ a reas e vreur [[Roparzh II (dug Normandi)|Roparzh Berr-e-heuz]] evit bezañ [[dug Normandi]] e 1106. Lesanvet e oa '''Beauclerc''' dre ma oa troet gant ar studi, ha '''Leon a Justis''' dre ma klaskas lakaat urzh el lezennoù. 

Gouzout a reas ober e vad eus kement degouezh a oa. Kemer a reas ar galloud pa oa e vreur Roperzh e Brezel ar Groaz ([[Kentañ kroaziadeg]]) ha brezel a voe etre an daou vreur evit gouzout piv a vije mestr Saoz ha Normandi. Adunanet e voe ar rouantelezh hag an dugelezh goude ma oant bet dispartiet gant e dad p'edo war e dremenvan e 1087. 

Sevel a reas ur seurt lezenn anvet [[Charter of Liberties]], a ranke ar roue ober diouti. Kempenn a reas justis hag arc'hanterezh ar rouantelezh. Kas a reas tud da evezhiañ galloud ar gargidi ha meulet e voe kement-se gant ar bobl. Krog e oa ar pobloù saoz ha norman da gendeuziñ ha dimeziñ a reas d'ur verc'h eus an tiegezh saoz kozh.

== E yaouankiz ==
Ganet e oa etre Mae 1068 ha Mae 1069, e [[Selby]] a greder, e [[Yorkshire]], e biz [[Bro-Saoz]]. E vamm e oa ar rouanez [[Matilda Flandrez]], a ziskenne eus [[Alfred Veur]]. Anvet e voe Herri gant e vamm diwar anv hec'h eontr, Herri Iañ [[Bro-C'hall]]. Dre ma oa ar mab yaouankañ e oa gortozet moarvat da vont da [[eskob]], ha se zo kaoz e voe skoliet en un doare divoaz da noblañsed an amzer. Hervez ar c'hronikour [[William of Malmesbury]] en devoa lavaret Herri ur wech ne oa ur roue ha ne ouie ket lenn nemet un azen gant ur gurunenn. Kontet eo da vezañ ar c'hentañ roue norman a c'halle komz saozneg flour. 

Eil mab Gwilherm Iañ e oa [[Richarzh, Dug Bernay|Richarzh]], ha hennezh a voe lazhet e 1081 en un abadenn chase. Gwilherm eta a rannas e zouaroù etre e dri mab all evel-hen:
* da [[Roparzh II (dug Normandi)|Roparzh Berr-e-heuz]] [[Dugelezh Normandi]], ma voe anvet an dug Roparzh II
* da [[Gwilherm II (Bro-Saoz)|Gwilherm]] [[Rouantelezh Bro-Saoz]] ma voe anvet ar roue William II
* da Herri 5 000 lur arc'hant. 

Hervez ar c'hronikour [[Orderic Vitalis]] en dije lavaret ar roue kozh d'e vav Herri: "'' Dit-te un deiz e vo an holl zouaroù am eus gounezet ha brasoc'h e vo da vadoù ha da c'halloud eget hini da zaou vreur. ''."

== E vugale hervez al lezenn ==
Daou vugel en doe digant Matilda (Edith), e wreg kentañ a varvas d'ar [[1añ a viz Mae]] [[1118]] e [[palez Westminster]], hag a zo beziet en [[Abati Westminster]]. 
# [[Matilda an Impalaerez]] (war-dro an [[11 a viz C'hwevrer]] 1102 – [[10 a viz Gwengolo]] [[1167]]). Dimeziñ a eure div wech:
#** da gentañ da [[Herri V an Impalaeriezh santel]] (1081-1125),
#** ha goude da [[Jafrez V]], kont Anjev, a voe tad he bugale. 
# [[Gwilherm Adelin]], ([[5 a viz Eost]] [[1103]] – [[25 a viz Du]] [[1120]]). Dimeziñ a reas da [[Matilda Anjev]] (marvet e 1154), merc'h da [[Foulk V]], [[kont Anjev]].

== Eil Dimeziñ ==
D'an [[29 a viz Genver]] [[1121]] e timezas da [[Adeliza Louvain]], merc'h da [[Godfrey Iañ Leuven]], [[Dug]] Lotharingia Izel, ha [[kont Brabant]] met ne voe bugel ebet. Abalamour ma n'en doa mab ebet e reas Herri d'e varoned touiñ fealded d'e verc'h, [[Matilda an Impalaerez]], intañvez [[Herri V an Impalaeriezh santel]].

== Marv hag hêrezh ==
[[Restr:Reading Abbey exterior.jpg|thumb|right|Abati Reading]]
E 1135 ez eas Herri da Normandi da weladenniñ e vibien-vihan, bugale Matilda ha Jafrez. Er bloavezh-se e varvas, d'ar 1añ a viz Kerzu, marteze diwar ur pred [[lamprez]]. Kontañ a reer ivez e voe ampoezonet. Kaset e voe e gorf da Vro-Saoz ha beziet e voe en abati [[Reading]], a oa bet savet gant Herri e 1121.

Daoust ma tlee Matilda bezañ anavezet da rouanez Bro-Saoz, niz Herri, [[Steven Bro-Saoz|Steven]] a c'houlennas ar gurunenn ha diwar an dra-se e tarzhas ar [[Anarkiezh Bro-Saoz|brezel-diabarzh]]. 

== E vestred ==
N'eus roue saoz ebet hag en devije bet kement a vesterd, p'en doa etre 20 ha 25 anezho. Kalz a serc'hed en doa ha diaes eo gouzout piv a zo mamm dezho holl. Setu ar re a zo anavezet:
# [[Robert, 1añ Earl Gloucester]]. A vije bet mab da Sybil Corbet. 
# [[Matilda FitzRoy|Maud FitzRoy]], dimezet da [[Konan III]], dug Breizh
# Constance FitzRoy, dimezet da [[Richard de Beaumont]]
# Mabel FitzRoy, dimezet da William III Gouet
# Aline FitzRoy, dimezet da Matthieu I of Montmorency
# Gilbert FitzRoy, marvet goude 1142. E vamm a vefe ur c'hoar da Walter de Gand.
# Emma, ganet war-dro 1138; pried Gui de Laval, Lord Laval. [diasur pa oa bet ganet daou vloaz goude marv Herri.]<ref>New England Genalogical and Historical Register; April 1965, pg. 96</ref>

=== Gant Edith ===
# Matilda, dimezet e 1103 da Rotrou II, kont [[Perche]]. Mervel a reas d'ar 25 a viz Du 1120 e peñse ar [[Blanche-Nef]]. Div verc'h he doa bet : Philippa a zimezas gant Helie Anjou (mab Foulk V) ha Felice.

=== Gant Gieva de Tracy ===
# [[William de Tracy]]

=== Gant Ansfride ===
Ansfride a voe ganet tro 1070. Gwreg Anskill of Seacourt e oa.
# Juliane de Fontevrault (ganet war-dro 1090); gwreg Eustace de Pacy (1103). Klask a reas lazhañ he zad gant un arbalastr dre m'en doa Herri Iañ roet urzh e vefe dallet he div verc'hig.
# Fulk FitzRoy (ganet war-dro 1092); manac'h e [[Abingdon Abbey|Abingdon]]. 
# Richard of Lincoln (war-dro 1094 – [[25 a viz Du]] [[1120]]); beuzet e-pad peñse ar [[Blanche-Nef]].

=== Gant Sybil Corbet ===
Lady Sybilla Corbet of Alcester a oa ganet e 1077 en [[Alcester]] e [[Warwickshire]]. Dimeziñ a reas gant Herbert FitzHerbert, mab Herbert 'the Chamberlain' eus Winchester hag Emma Bleaz. Marvet eo goude 1157. Anvet e oa ivez Adela (pe Lucia) Corbet.
# [[Sybilla Normandi]], gwreg [[Alexander I of Scotland]].
# William Constable, ganet a-raok 1105. Pried Alice (Constable); marvet goude 1187.
# Reginald de Dunstanville, 1st Earl of Cornwall.
# Gundred of England (1114–46), gwreg Henry de la Pomeroy, mab Joscelin de la Pomerai.
# Rohese of England, ganet e 1114; pried Henry de la Pomeroy.

=== Gant Edith FitzForne ===
# Robert FitzEdith, Lord Okehampton, (1093–1172) pried Dame Maud d'Avranches du Sap. Ur verc'h o doe, Mary, hag a zimezas gant Renaud, Sire of Courtenay (mab Miles, Sire of Courtenay hag Ermengarde Nevers).
# Adeliza FitzEdith. Meneget en aktoù gant he breur Robert.

=== Gant priñsez Nest ===
[[Nest ferch Rhys]] a oa ganet war-dro 1073 e [[Kastell Dinefwr]], [[Carmarthenshire]], merc'h d'ar priñs [[Rhys ap Tewdwr]], eus [[Deheubarth]], ha d'e wreg [[Gwladys]], merc'h Rhywallon. Eurediñ a reas gant [[Gerald Windsor]] e 1095. Meur a serc'h he doe, en o zouez Stephen of Cardigan, Constable of Cardigan (1136) ha diwar-se bastarded.
# Henry FitzRoy, 1103-1158.

=== Gant Isabel de Beaumont ===
Isabel (Elizabeth) de Beaumont (goude 1102; goude 1172), merc'h Robert de Beaumont, c'hoar Robert de Beaumont. Eurediñ a reas gant Gilbert de Clare e 1130. Anavezet ivez gant an anv Isabella de Meulan.
# Isabel Hedwig of England
# [[Matilda FitzRoy]], abadez Montvilliers pe Montpiller

== Daveennoù ==
{{reflist}}
* Cross, Arthur Lyon. ''A History of England and Greater Britain''. Macmillan, 1917.
* Hollister, C. Warren. ''Henry I''. Yale University Press, 2001. (Yale Monarchs series) ISBN 0-300-09829-4
* Thompson, Kathleen. "Affairs of State: the Illegitimate Children of Henry I." ''[[Journal of Medieval History]]'' 29 (2003): 129-51.

== Liammoù diavaez ==
* https://archive.today/20130105154806/http://www.tribalpages.com/tribes/royalancestralc 
* [https://web.archive.org/web/20080914072916/http://www.datesofhistory.com/Henry-I-England.biog.html Henry I Chronology]
* [http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/henry_i_king.shtml BBC site on Henry I]
* [http://www.royal.gov.uk/output/Page54.asp Royal British site on Henry I]
* [http://www.britannia.com/history/monarchs/mon24.html Brittania site on Henry I]
* [http://www.swuklink.com/BAAAGCBL.php Henry I (c.1068-1135), King of England (1100-1135), Duke of Normandy (1106-1135)]
* [http://www.swuklink.com/BAAAGBAG.php The Sinking of the White Ship (1120)]
* [http://www3.dcs.hull.ac.uk/cgi-bin/gedlkup/n=royal?royal01391 A listing of Henry's descendants]

{{s-start}}
{{s-reg}}
{{s-bef|before=[[Gwilherm II (Bro-Saoz)|Gwilherm II]]}}
{{s-ttl|title=[[Roll rouaned Bro-Saoz (871-1603)|Roue Bro-Saoz]]|years=1100 – 1135}}
{{s-aft|after=[[Steven (Bro-Saoz)|Steven Bleaz]] ''([[de facto]])''<br />[[Matilda Bro-Saoz]] ''([[de jure]])''}}
{{s-reg|fr}}
{{s-bef|before=[[Roparzh II (dug Normandi)|Roparzh II]]}}
{{s-ttl|title=[[Duged Normandi]]|years=1106 – 1135}}
{{s-aft|after=[[Steven (Bro-Saoz)|Steven Bleaz]]}}
{{end}}

[[Rummad:Rouaned Bro-Saoz]]
[[Rummad:Duged Normandi]]
[[Rummad:Ganedigezhioù ar bloavezhioù 1060]]
[[Rummad:Marvioù 1135]]