Gwelet an tarzh evit Brezel diabarzh Portugal

{{databox}}
[[File:Liberal Wars.jpg|thumb|upright 1.35|Pedro IV ha Miguel I{{añ}} oc'h en em gannañ da gregiñ e kurunenn Portugal (Honoré Daumier, 1833)]]
[[File:Miguel of Portugal.jpg|thumb|upright|[[Miguel Iañ]].]]
'''Brezel diabarzh Portugal''', anavezet e [[Portugal]] evel ''Guerra Civil Portuguesa'', ''Guerras Liberais'', ''Guerra Miguelista'' ha ''Guerra dos Dois Irmãos'', zo ur [[brezel diabarzh]] a c'hoarvezas e Portugal entre [[Frankizouriezh|frankizourien]] ha [[bonreizh]]ourien en un tu hag hollroueelourien en tu all, diwar-benn piv a zlee ren er vro, [[Maria II Portugal]] pe hec'h eontr [[Miguel Iañ]]. C'hwec'h vloaz e padas, adalek [[1828]] betek Emglev Evoramonte d'ar [[26 a viz Mae]] [[1834]].

==Orin ar brezel==
Etre [[1807]] ha [[1810]], dre deir gwech, e klaskas armeoù gall [[Napoleone Buonaparte]] aloubiñ Portugal. Tro-wenn a rejont bep tro, hogen daoust da se e voe tizhet ar vro gant ar mennozhioù nevez hag ar frankizouriezh. Pa oa ar roue en harlu e voe un Dispac'h frankizel. Pa zistroas ar roue [[João VI]] eus [[Brazil]] ec'h embannas Bonreizh [[1822]], kentañ Bonreizh Portugal, a oa frankizel-kenañ. Neuze en em vodas an eneberien en-dro d'ar rouanez ha d'he mab [[Miguel Iañ|Miguel I{{añ}}]].

E miz Meurzh [[1826]] e varvas João VI. Neuze e savas bec'h da c'houzout piv a renje. [[Pedro Iañ Brazil]], mab henañ ar roue, a oa en e wir ha kurunennet e voe evel Pedro IV Portugal. E vreur Miguel a zisklêrias en devoa kollet Pedro e wir p'en devoa trubardet e vro oc'h embann dizalc'hted Brazil, trevadenn Portugal. Hogen na pobl Portugal na hini Brazil ne felle dezho kaout ur roue a renje en div vro. Neuze, e miz Ebrel 1826, e voe graet un adwel da Vonreizh 1822, hag e tilezas Pedro ar gurunenn d'he reiñ d'e verc'h María da Glória, a oa seizh vloaz, gant ma timezfe d'hec'h eontr Miguel pa zeufe en oad d'ober. Da c'hortoz ez eo e c'hoar [[Isabel Maria de Bragança, rejantez Portugal|Isabel Maria de Bragança]], a vefe [[rejantez]]. Ha Pedro en-dro da Vrazil.

==Ar brezel==
En deroù e oa an tu-kreñv gant harperien ar roue Miguel ha koll e oa kostezenn Pedro. Miguel ne voe ket anavezet gant kalz a vroioù all avat, nemet gant [[SUA]] hag ar [[Vatikan]]. Rouaned all [[Europa (kevandir)|Europa]] a chome mut. Portugal a oa o vont war baouraat abalamour d'an dispignoù bras graet gant Miguel. Pedro I{{añ }}avat, dre ma n'halle ket ober war-dro aferioù Brazil ha Portugal war un dro, a laoskas kurunenn Brazil gant e vab [[Pedro II Brazil|Pedro II]] d'ar [[7 a viz Ebrel]] [[1831]], hag ac'h eas da Bortugal da zifenn e wirioù roue Portugal evit e verc'h ha da stourm ouzh e vreur. E 1831 e tilestras Pedro gant e soudarded en [[Açores]], e kemeras meur a enezenn, hag e reas e lec'h-kreñv en enezeg.

Gant e arme e kemeras Angra, ul lec'h a bouez en Açores d'al listri-brezel, hag ac'hano e challas diwezhatoc'h kas soudarded da zilestrañ war an douar-bras, en hanternoz da [[Porto|Borto]], e Praia dos Ladrões, adanvet Praia da Memória goude : Dilestradeg ar Mindelo a lavarer eus an darvoud-se, hag ur monumant bras zo bet savet eno d'an dud lazhet er brezel diabarzh, e stumm un obeliskenn savet dirak ar mor.

Goude, arme Pedro a emziwallas a-drek mogerioù ar Cidade Invicta, hag o enebourien a grogas gant ur seziz hir ha kalet anvet ''Cerco do Porto'', "Seziz Porto". A-benn ar fin, listri ar frankizourien a zeuas a-benn da dremen daoust ma oa bet stanket aber an [[Douro]] gant o enebourien, ha da vont a-hed an aod betek [[Algarve]]. Eno e tilestras ur rannarme ha hi afo war-du [[Lisboa]], a oa gwarezet gant un toullad listri [[breizhveuriat]]. D'ar [[24 a viz Gouhere]] [[1833]] e voe roet Lisboa, hep stourm nag emgann, d'ar penngomandant frankizour, ar marichal António José Severim de Noronha, 1{{añ}} dug Terceira, gant Nuno Caetano Álvares Pereira de Melo, 6{{vet}} dug Cadaval, a oa bet kentañ ministr ar roue Miguel.

Pa voe bet disezizet Porto a-drugarez da zaskor Lisboa d'an droadeien e kendalc'has ar brezel dre gerzhadegoù poanius e [[Coimbra]], [[Leira]] hag er [[Ribatejo]] a-bezh. Miguel a stalias e lez e [[Santarém]], ma oa marvet diwar ar [[bosenn|vosenn]] ar yaouerez Maria da Assunção de Bragança, c'hoar d'an daou briñs enebour.

Dre Feur-emglev Londrez ar [[24 a viz Ebrel]] 1834 e tivizas Emglev ar Pevar ([[Bro-C'hall]], Portugal, ar [[Rouantelezh-Unanet]] ha [[Spagn]]) kemer perzh er stourm ouzh arme ar roue Miguel I{{añ}}.

== Peoc'h ==
Emgann Aceiceira, d'ar [[16 a viz Mae]] 1834, a voe diwezhañ emgann bras ar brezel. Triwec'h mil den a oa en arme Miguel, met d'ar [[24 a viz Mae]] e voe embannet ar peoc'h ; dilezel ar gurunenn a eure Miguel evit ur gopr bloaziek, kuitaat ar vro a ranke ober hep distro. Pedro a adsavas ar Vonreizh met mervel a reas d'ar [[24 a viz Gwengolo]] er bloaz-se end-eeun.

María da Glória a voe anvet da rouanez evel María II Portugal.

==An emgannoù==
[[File:Flag Portugal (1707).svg|thumb|upright|Banniel broadel kostezenn Miguel I{{añ}}]]
[[File:Flag Portugal (1830).svg|thumb|upright|Banniel broadel kostezenn Pedro I{{añ}}]]
* Emgann ar Pico do Seleiro, Enez Terceira (4 a viz Here 1828)
* Emgann ar Praia da Vitória, Enez Terceira (11 a viz Eost 1829)
* Krogad al Ladeira do Gato, Enez São Jorge (Ebrel 1831)
* Emgann al Ladeira da Velha, Enez São Miguel (3 a viz Eost 1831)
* [[Seziz Porto]] (Gouhere 1832 - Eost 1833)
* Emgann Ponte Ferreira, parrez e Campo, kumun Valongo (23 a viz Gouhere 1832)
* Emgann Cabo de São Vicente (5 a viz Gouhere 1833)
* Emgann an Alcácer do Sal (2 a viz Du 1833)
* Emgann ar Pernes (30 a viz Genver 1834)
* Emgann Almoster (18 a viz C'hwevrer 1834)
* Emgann Sant’Ana (24 a viz Ebrel 1834)
* Emgann Asseiceira (16 a viz Mae 1834)

<gallery mode="packed" heights="180px">
Batalha da Praia da Vitória.jpg|Emgann Praia da Vitória
Landing of liberal forces in Oporto.jpg|Dilestradeg ar Mindelo e Porto
Battle of Ferreira Bridge.jpg|Emgann Ponte Ferreira
BatalhaCaboS.Vicente.jpg|Emgann Cabo de São Vicente
</gallery>

== Levrlennadur ==
*{{es}} De la Torre Gómez, Hipólito & Pedro Vicente, António. ''España y Portugal: vivencias históricas''. Madrid : Sintesis, 1998 {{ISBN|978-84-7738-616-2}}
*{{pt}} Siebertz, Paul. ''Dom Miguel e a sua época - A verdadeira história da guerra vivil''. Mem Martins : ACTIC, 1986.
*{{pt}} Da Cunha de Pina Manique, Francisco Antonio. ''A Causa de D. Miguel''. Lisboa : Caleidoscópio, 2007 {{ISBN|978-989-8129-01-7}}

==Liammoù diavaez==
*{{pt}} {{cite web|url=https://www.arqnet.pt/portal/portugal/liberalismo/lib1832.html |title=''Cronologia do liberalismo – De 1777 a 1926''|accessdate=20 C'hwe 24}}

[[Rummad:Brezel diabarzh Portugal‎]]
[[Rummad:Brezelioù diabarzh]]
[[Rummad:Brezelioù an XIXvet kantved]]