Yezhoù yuzev-romanek
Ar yezhoù yuzev-romanek eo ar yezhoù deveret eus yezhoù romanek komzet gant kumuniezhioù Yuzevien ha bet kemmet kement ganto m'int deuet da vezañ gwir yezhoù anavezet evel-se. Mont a reont d'ober ur skourr eus ar yezhoù yuzevek.
Yezhoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Yuzev-katalaneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Aspadennoù eus ar yuzev-katalaneg a chom e lavar kumuniezhioù kripto-Yuzevien Katalonia hag Inizi Balearez.
Yuzev-Italianeg pe italkieg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]N'eus ket hiziv an deiz ouzhpenn 200 a dud gouest da gomz flour doareoù disheñvel ar yuzev-italianeg (anvet italkieg a-wechoù, diwar un termen goveliet gant Solomon Birnbaum e 1942). Mont a ra ar yezherien-se d'ober dilerc'hioù ar rannyezhoù yuzev-italianek a veze komzet a-vras gwechall penn-da-benn dre Italia, Korfou hag a-hed aodoù reter ar mor adriatek hag ar mor Ionek.
Yuzev-aragoneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Komzet eo bet ar yuzev-aragoneg e norzh-kreiz Spagn adal e-tro kreiz an VIIIvet kantved betek an argasadeg eus Spagn. Da neuze eo bet kemmesket gant ar rannyezhoù yuzev-spagnolek all pe eo aet da get, lonket gant rannyezhoù yuzev-spagnolek su Spagn a oa bras o levezon d'an ampoent, dreist-holl en takadoù anvet hiziv País Valencià, Murcia hag Andalousia.
Yuzev-latin pe La‘az
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Ent teknikel e vije gwelloc'h komz eus "yuzev-latin boutin" kentoc'h eget eus "yuzev-romaneg". Ar yuzev-latin bet komzet war un dachenn ec'hon-meurbet ha dre zoareoù disheñvel-mat a c'houlakaer bezañ bet ar yezh dibar en implij gant kumuniezhioù yuzev an Impalaeriezh Roman
Yuzev-portugaleg pe Lusitaneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Graet e vez yuzev-Portugaleg eus yezh kumuniezhig strewet kripto-Yuzevien Portugal. Evel an darn vrasañ eus ar yezhoù yuzevek ez eus bet dalc'het enni henstummoù na vezont ket kavet ken er portugaleg a-vremañ. Treuzvevañ a ra dreist-holl e stumm aspadennoù e lavar kumuniezhioù kripto-Yuzevien e diabarzh Portugal, en-dro da vBelmonte en norzh hag an Algarve peurgetket.
Yuzev-spagnoleg pe ladinoeg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Lies eo anvioù ha stummoù rannyezhel ar yezh-mañ hervez an tachennoù. Diskennad ar spagnoleg evel ma veze komzet gant Sefaraded Spagn - ar mell kumuniezh Yuzevien bras he levezon kent bezañ argaset eus Spagn - eo al ladinoeg
Yuzev-okitaneg pe Chouaditeg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Chouaditeg, pe Yuzev-provañseg pe c'hoazh yuzev-okitaneg eo anv an okitaneg levezonet gant an hebraeg a veze komzet e Provañs ha dre-holl Okitania er Grennamzer. Kavet e vez en amprestoù hebraek zo enni un niver a gemmoù soniadel n'int ket testeniekaet e yezh yuzevek all ebet.
Zarfateg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Zarfateg, pe yuzev-galleg, a reer eus ar yezh, aet da get hiziv an deiz, bet komzet gant Yuzevien Bro-C'hall, an Izelvroioù ha kornôg Alamagn. Moarvat e oa bet komzet ar yezh-se e reter Breizh ivez a-raok d'ar Yuzevien bezañ argaset eus hor bro gant an dug Yann Iañ e 1240.
Istor ha diorroidigezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Displann a-walc'h eo istor diorroidigezh ar yezhoù yuzev-romanek. Dre vras ez eus daou zoare pennañ da sellet outo. Pe ez int diskennidi eus ar yuzev-latin hag ez eo kenstur o diorroidigezh ouzh hini ar yezhoù romanek all, pe ez int diforc'hadurioù distag ganet e pep kumuniezh unan-hag-unan. Ur sell all eo degemer un tamm eus an daou ha kinnig e teu yezhoù yuzev-romanek zo eus ar yuzev-latin (doareoù zo eus ar zarfateg, chouaditeg, italkieg ha yuzev-katalaneg) ha re all a vije frouezh un emdrodur emren (doareoù zo eus ar zarfateg, yuzev-katalaneg, ladinoeg ha yuzev-portugaleg).
Stad a-vremañ
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Marv-mik eo ar yuzev-Latin, ar zarfateg, ar chouaditeg hag ar yuzev-aragoneg. Evit ar yuzev-latin abaoe an Henamzer, ar yuzev-aragoneg er Grennamzer hag ar chouaditeg abaoe marv ar yezher diwezhañ e 1977.
Evit kelo ar yuzev-portugaleg hag ar yuzev-katalaneg ne chom nemet roudoù anezho e lavar kumuniezhioù kripto-Yuzevien al ledenez iberek hag Inizi Balearez.
Daou rummad tud zo c'hoazh e veze komzet ar yuzev-italianeg gant e-tro 5 000 a Yuzevien en Italia. Hiziv ne van a-boan nemet un 200 bennak anezho, tud kozh evit ar pep brasañ.
Ladinoeg a vez komzet gant ar pezh a chom eus kumuniezhioù Sefaraded ar Maghreb e Norzhafrika hag er Reter-nesañ, dreist-holl e Turkia gant da nebeutañ 150 000 a dud, divyezhegerien anezho-holl da nebeutañ koulz lavaret.
Teñval e hañval bezañ dazont ar yezhoù yuzev-romanek evel hini an holl yezhoù yuzevek. Deuet eo an hebraeg da vezañ yezh daremprediñ pennañ ar c'humuniezhioù Yuzevien er Reter-kreiz ha yezhoù all evel ar saozneg pe pouez armerzhel yezhoù lec'hel (evel an turkeg dreist-holl) zo uhel o statud ivez.
Daveennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Raktres war ar yezhoù yuzevek (e saozneg)
- Judeo-Aragonese: Revista de Filología Española (Cited as RFH:Hispánica?) 8.136-41 (1946) meneget e Current Trends in Linguistics 9.1025
|
Porched ar yezhoù hag ar skriturioù Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù.
|