Roll anvioù brezhonek ar strollegezhioù publik
Anvioù brezhonek ar strollegezhioù publik a zo implijet hiziv a vez kavet pe diwar an hengoun lennegel pe a zo bet krouet a-ratozh dre glask o furmoù kozh. Dre diorreadur Lec'hanvadurezh Breizh eo bet posubl ma oa studiet ar furmoù kozh-se gant lenneien ha yezhourien. Estreget al lec'hanvioù o deus miret ur furm brezhonek da vezañ hizivaet e kaver kalz furmoù kozh en aktaoù noter, dielloù ar pennoù bras hag an abatioù (skrivet war parchoù araok an 19vet kantvet) ha labourioù istorel. Er Grennamzer, al latin a veze implijet evit an aktaoù ha gwisket e veze ar furmoù brezhonek pe eus un orin all. Aliesik e veze roet ar furm latin, heuliet gant (lec'hanv) a vez anvet xxx er yezh ar boblpe "(lec'hanv) a vez lavaret yyy e brezhoneg (quam britonice dicitur).
Dastumet hag embannet eo bet anvioù ar c'humunioù modern e Breizh. P'eo aet ar c'humunioù da vezañ tolpet e kumuniezhioù kumunioù, tolpadoù kêrioù ha kumunioù nevez e tleer dastum anvioù brezhonek ar strollegezhioù publik.
Istor studi an anvioù-kêr
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Ma veze martezeadennoù savet gant un nebeud istorourien, lec'hanvadurezh brezhoneg en deus bet ur statud skiantel gant ma kreske ar studioù keltiek e Bro-C'hall abaoe eil hanter an 19vet kantvd. Evit an anvioù-kêr ez eus da venegiñ labourioù Henri d'Arbois de Jubainville, Joseph Loth, Georges Dottin, Meven Mordiern, Théophile Jeusset, Youenn Olier, Divi Kervella hag Herve Bihan. Frouez al labourioù-se e c'heller merzout diwar roll anvioù e diwezh geriadurioù Roparz Hemon ha Martial Ménard.
Kavet e vez kalz a treuzskrivadurioù hengounel pe kinniget gant oberourien zo en o emvuhezskridoù pe danevelloù beaj pe deizlevrioù. Dre vras e vez implijet gant an arbennigourien koulz hag an dud desket klask pignat d'ar grwiziennoù galian pe latin pa vez kaoz eus broioù Europa.
Anvioù strollegezhioù Breizh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E diwezh Dictionnaire français-breton Roparz Hemon (e-barzh embannadur 1984, da skouer) e kaver roll an "noms géographiques" un toullad anvioù kêrioù ar bed-holl enni. Da Vreizh e tenn an darn vuiañ anezho. Tennañ frouezh eus studioù Théophile Jeusset etre 1930 ha 1962 en doa graet hag ar re-se a voe embannet e-barzh SAV hag Al Liamm. Hennezh en doa graet labour dastum an anvioù brezhonek hengounel el levrioù skrivet gant ar geltiegourien ha krouiñ reoù nevez evit Breizh Uhel.
Gwellaat ha klokaat roll anvioù brezhonek Breizh a zo bet labour kentañ Servij ar Brezhoneg, e-barzh Skol-Uhel ar Vro e-tro ar bloavezhioù 1990.
Hêr al labour-se eo bet Ofis publik ar brezhoneg (OPAB) hag eñ en deus embannet e 2015 anvioù kumunioù Breizh kinniget evel roll ofisiel stummoù skoueriekaet kumunioù Breizh, gant o c’hod-post.
Merañ a ra an OPAB un diaz roadennoù lec'hanvadurel, [1] e anv, e-lec'h ma vez kavet anvioù brezhonek ar c'humunioù, anvioù brezhonek ar chumuniezhoù kumunioù ha re ar c'humuniezhoù tolpad-kêrioù, an holl e Breizh. Pa 'z eo kefridi an Ofis reiñ alioù d'ar c'humunioù ha d'ar strollegezhioù publik pa oant prest da staliañ panelloù-heñchañ gant furmoù brezhonek e oa e zever sevel ar roll ofisiel-se.
E diwezh pep geriadur, a zo bet embannet dindan renerezh Martial Ménard e kaver ur roll anvioù douaroniel azasaet da fonetik ar brezhoneg, roll klok kêrioù-penn ar Stadoù en o zouez.
Anvioù brezhonekaet strollegezhioù e-maez Breizh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E Deizlevr Youenn Olier e kaver meur a anvioù kumun c'hall brezhonekaet, evel ar gêr m'eo bet o chom enni, Quincy-sous-Sénart, deuet da vezañ « Kenseg ».
Talvoudegezh ha dereadegezh ar furmoù brezhonek renablet di
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Talvezout a ra ar renabl evit lakaat da gompren pep furm a vez kavet er skridoù brezhonek ha nompas evit ar reolata. Divizet e vo gant kumuniezh ar wikipedourien pere a vo degemeret evel penngerioù en ur tennañ kont eus ar mammennoù ofisiel a-vremañ.
Evezhiadenn : Emaint anvioù-kêr brezhonek er roll-mañ nemet pa vezont distaget un un doare disheñvel diouzh ar furm ofisiel.
| Ofisiel | Lec'hel | Brezhonekaet | Furmoù brezhonek all | Daveoù ha notennoù | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Abbeville | Advile | Advil | Diwar ar Pikardeg | |||||||
| Alba | Scotland | Bro-Skos | Skos | |||||||
| Al Djazair | Aljer | |||||||||
| Al-Iskandariya | Rakotə | Aleksandria (Ejipt) | ||||||||
| Al-Meqqa | Mekka | |||||||||
| Al-Qāhira | Kaero | |||||||||
| Alderney | Aurigny | Aldernez | Staget ouzh Beliezh Gwernenez | |||||||
| Alessandria | Lis(s)andria | Aleksandria (Italia) | ||||||||
| Amboise | Amboaz | |||||||||
| Amiens | Anmien | Añmieñ | Diwar ar pikardeg | |||||||
| Angers | Añje | Angiez | Eil furm gant Meven Mordiern ha Théophile Jeusset | |||||||
| Antakia | Antiokeia | Anv kozh ar geoded implijet gant ar C'hresianegerien a-vremañ | ||||||||
| Argentan | Arc'hantva | Hervez Théophile Jheusset | ||||||||
| Argenton | Arc'hantel | Meur a c'her e Bro-C'hall | ||||||||
| Athinai | Aten | |||||||||
| Avallon | Avallac'h | |||||||||
| Barcelona | Barselona | |||||||||
| Bath | Bazhon | |||||||||
| Bet Lehem | Bayt Laḥm | Bezleem | Ar furm hengounel brezhonek eo Bezleem | |||||||
| Blois | Bloa | Bleaz (kêr) | Bloa | |||||||
| Bordeaux | Bordéu | Bourdel | ||||||||
| Bologna | Bolun | |||||||||
| Boulogne-sur-Mer | Bolun | Boulogn ha Boulongn | Bez' ez eus Boulogne (Vande), Boulogne-Billancourt ha Boulogne-sur-Helpe ivez | |||||||
| Buzántion | Istanbul | Bizantion | ||||||||
| Brugge | Brugge | Bruge | R. Hemon | |||||||
| Brussels | Bruxelles | Brusel | ||||||||
| Canterbury | Kêrgent | |||||||||
| Capetown | Kêr ar C'hab | |||||||||
| Cardiff | Caerdydd | Kerdiz | ||||||||
| Caerleon on Wysg | Kêrleon-war-Wysg | F. Vallée | ||||||||
| Caervyrddin | Carmarthen | Kervarzhin | F. Vallée | |||||||
| Caernarvon | Carnarvon | Kernarvon | F. Vallée | |||||||
| Canarias (Islas) | Inizi Kanari | Enezennoù Kanari | ||||||||
| Carthage | Qarṭāj | Kartada | ||||||||
| Channel Islands | Inizi Mor Breizh | Beliez Gwernenez (aotrouniezhoù Gwerzenez, Aldernez ha Sark ennañ), Beliezh Jerzenez | ||||||||
| Château-Gontier | Kastell-Gunter | |||||||||
| Coutances | Kergustent | Anv latin : Constantia (Notitia Dignitatum) | ||||||||
| Den Haag | s'Gravenhage | Den Haag | Gravenhage (R. Hemon) | |||||||
| Dimašq | al-Chām | Damask | ||||||||
| Dublin | Baile Átha Cliath | Dulenn | ||||||||
| Dunkerque | Duynkercke | Dukark | ||||||||
| Edinburgh | Dùn Èideann, Edimboro | Dinedin | ||||||||
| Efes | Efesos | Ephesos, kêr savet gant ar C'hresianed kozh, e Azia Minor, Turkia hon amzer | ||||||||
| Falkland (Isles) | Inizi Maloù | Islas Malvinas er broioù spagnolek | ||||||||
| Finistère | Penn-ar-Bed | Finister | - | Flanders | Flandrez | |||||
| Galway | Gaillimh | Gailliv | ||||||||
| Genève | Geneva | Jeneva | ||||||||
| Genova | Zena | Genova | ||||||||
| Guernsey (Bayliwick) | Guernési | Gwernenez (Beliez) | ||||||||
| Iznik | Nikaia | Memes anv gresianek ha hini Nisa | ||||||||
| Jersey | Jèrri | Jerzenez | ||||||||
| Kabul | Kaboul | |||||||||
| Kathmandu | Katmandou | |||||||||
| Kymri | Wales | Bro-Gembre | Kembre | |||||||
| Korinthos | Korintos | |||||||||
| Kyiv | Kijev (ukraineg: Київ Kyiv) | Kyiv (M. Ménard) | Kiev diwar ar furm ruseg | |||||||
| København | Kopenhagen (Ménard) | Keubenhaben (R. Hemon diwar an daneg) | ||||||||
| Köln | Kolun | Kologn | ||||||||
| Kōnstantinoúpolis (gresian) | Istanbul ; Es tan Poli | Kergustentin | Turkeg kozh Kostantiniyye | |||||||
| La Rochelle | Ar Roc'hell | |||||||||
| Le Havre | An Havr Nevez | |||||||||
| Le Mans | Ar Mañs | |||||||||
| Levkosia | Nikozia | |||||||||
| Lisieux | Lesawez | |||||||||
| London | Londrez | Lunden hervez Youenn Olier diwar hensaozneg | ||||||||
| Lourdes | Lourd | Lorda e okitaneg. Lourda hervez Tepot Gwilhmod | ||||||||
| Luxembourg | Lëtzebuerg | Luksembourg | ||||||||
| Mallorca | Mailhorka | |||||||||
| Man (Isle of) | Enez Vanav | Manav | ||||||||
| Manche (departamant) | Mañch | |||||||||
| Marseille | Marselha | Marsilha | Marseilh | Eil furm : Vallée | ||||||
| Mayenne | Mezven (departamant) ha Kêr Vezven | |||||||||
| Mexico (Ciudad de) | Kêr-Vec'hiko | Kêr Vec'hiko | ||||||||
| Merthyr-Tydfil | Merzher-Teudvil | F. Vallée | ||||||||
| Monaco | Monako | |||||||||
| Montréal | Krec'h-ar-Roue | Jakez Konan, Al Liamm, niv. 64 | ||||||||
| Moskva | Moskov | Moskova (J. Priel; Moskou (Favereau) | ||||||||
| Napoli | Naplez | - | Nation Navajo | Bro Navajo | Dictionnaire breton-français Ménard | |||||
| Nazareth | Nazaret | Nazarez | Eil furm Martial Ménard | |||||||
| New-York | Nevez-York | Evrog Nevez | Kavet e skridoù Youenn Olier hag e rummad | |||||||
| Nice | Nisa | Nikaia | Diwar an anv gresianek kozh | - | Nouvelle-Calédonie | Kanaky | Kaledonia-Nevez | |||
| Paris | Pariz | Meur a c'hêr er bed | ||||||||
| Poitiers | Poatie | Réunion (La) | Ar Reünion | |||||||
| Rochefort (Charente-Maritime) | Rochefort-sur-Mer | Rochefort-war-Vor | Hanter-vrezhonekaet gant Erwan Berthou, Lemenik…, 2001, p. 32 | |||||||
| Rouen | Rouan | |||||||||
| Sankt-Petersburg | Piter | Sant-Petersbourg | ||||||||
| Saint-Étienne-sur-Loire | Sant Étiève (arpitaneg) ; Sainté | Sant-Steven | Meur a c'hêr ma ve ar galleg ar yezh ofisiel pe lec'hel | |||||||
| Saint-Pierre | Sant-Pêr | Meur a c'hêr er Bed | ||||||||
| Südtirol | Sutirolo pe Alto Adige | Sutirol | Tirol ar Su | Anv all : Proviñs Bozen pe Bolzano | ||||||
| Terres australes et antarctiques françaises | Douaroù Aostrel hag Antarktikel Frañs | Dict. Al Liammm, 2014. | ||||||||
| Tours | Teurgn | |||||||||
| Truro | Truru | Truru | (kernoweg) | |||||||
| Ulaanbaatar | Oulan-Bator (Ménard) | |||||||||
| Vaticano (Stato dello) | La Santa Sede (Ar Sez Santel) | Vatikan (Stad ar) | ||||||||
| Vendôme | Gwenngen | Meven Mordiern hag a oa ganet e Pou Gwenngen | ||||||||
| Villeneuve | Kêrnevez | Meur a lec'h er bed. En o zouez Kernevez-ar-Roue (Arvor, niv. 74, p. 3) | ||||||||
| Villiers | Gwiler | Meur a lec'h er bed, sk. : Villiers-sur-Loir, kêr bugaleaj Meven Mordiern | ||||||||
| Warszawa | Varsovia | Varchava (Jarl Priel) | ||||||||
| Yerushaláyim | Yerushaláyim (ebraeg), Al Qods (arabeg) | Jeruzalem | ||||||||
| York | Evrog | Ar furmun keltiek-ha-roman, Eburacum a dalv sañset evit ivineg |
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Roparz Hemon, Dictionnaire français-breton, Al Liamm. Adalek 1947 betek 2005 (11vet embannadur). Un nebeud anvioù kêrioù gall brezhonekaet.
- Nouveau Dictionnaire Breton-Français/Français-Breton, Al Liamm, 2014. Anvioù ar bed. Ne gaver ket anvioù kêrioù Bro-C'hall e-maez Breizh ennañ
- Martial Ménard, Geriadur brezhoneg, An Here, 2001. (ISBN 2868432360). Roll anvioù divoutin o tennañ d'an douaroniezh
- Martial Ménard, Dictionnaire français-breton, An Alarc'h, 2012. Noms géographiques internationaux/Anvioù ar bed