Preti

Ur servijer hag arvalien e Café Prückel e Vienna.

Ur preti zo ur staliadur kenwerzhel ma vez aozet ha servijet boued hag evajoù d'an arvalien. Kinniget e vez alies ur roll-meuzioù dezho evit dibab ar pezh a fell dezho kaout. E dibenn o fred e vez goulennet ar pegement ganto evit paeañ evit ar servijoù pourvezet gant ar geginerien hag ar servijerien. Rannet e vez alies ar preti etre ar sal m'emañ an arvalien (hag a-wechoù ar derasenn), hag ar gegin.

Disheñvel-tre eo ar pretioù dre o c'heginerezh hag an doareoù da servijout anezhi, adalek ar pretierezh prim hag ar c'hafeteriaoù marc'had-mat betek ar pretioù evit ar familhoù a briz etre hag ar pretioù cheuc'h a briz uhel. Liesseurt-kenañ eo ar c'heginerezh servijet, boued ar vro pe an estrenvro, boued ordinal evit al labourerien pe boued divoutin evit an douristed da skouer.

U preti a c'hall bezañ ur stal dizalc'h pe ur stal e framm ur widenn pretioù. Ober a reer preti ivez eus al lec'h ma vez kinniget predoù en un aozadur brasoc'h : leti, embregerezh, skol-veur, aerborzh, hag all. Komz a reer a-wechoù eus preteriezh stroll.

Istor

Ar "Cott Inn", un ostaleri e kêriadenn Dartington, e Devon (Bro-Saoz), krouet e 1320.

En Henc'hres hag Henroma e oa an thermopolium ul lec'h ma oa moien debriñ ur pred war ar prim.

E-pad pell e oa an ostaleri, war ribl an hentoù en Europa, ul lec'h ma c'hallfe ar veajourien debriñ, evañ ha kousket. Gant an ostizien e veze servijet ar pred d'an holl war un daol voutin. Ne oa ket ur roll-meuzioù evel hiziv met an hevelep pred d'an holl fratikoù.

Hervez an istorourez Carolin C. Young, kelennerez e skol-veur Oxford eus 2007 da 2010, e oa bet digoret un nebeud kafedioù war-dro ar bloavezhioù 1450 e Turkia hag en Ejipt. En em ledañ a reas ar seurt stalioù-se tamm-ha-tamm e kêrioù Europa, Venezia da gentañ, ha Vienna da c'houde, betek ar bloavezhioù 1650 pa voe buanaet o diorren.

En em ziorren a reont kalz ar pretioù en Europa hag er Stadoù-Unanet adalek dibenn an XVIIIvet kantved.

Seurtoù pretioù

Dre vro orin ar geginerezh

Ar vreserezh La Cigale e Naoned, rummet monumant istorel.

Ur paotrig o tebriñ e vurger en ur preti boued war ar prim.

Gallout a reer mennegiñ ar pretioù italian (pizzeria hag a servij pizzaioù met ivez meuzioù italian all evel toazennoù), gall, alaman (breserezh), breizhat (ti-krampouezh), aziat (boued thai, indian, japanat lec'h ma tebrer ar sushi hollvrudet, sinat, viêtnamat...), amerikan (preti boued paket buan pe fast-food, ha diner), libanat, gresian, hag all.

Dre al lec'h

An daol ostizien a ginnig boued e ti unan bennak.

Ar feurm-ostaleri a ginnig boued eus an terouer pe meuzioù dibar eus ar feurm pe ar feurmoù nes.

Pretioù zo war ribl ar gourhentoù evit ar vlenerien kirri. An ostaleri rouderien a zo bet ijinet evit tud a vicher an hentoù (ar sammgarrerien, ar veajourien genwerzh...).

Ar vagon predañ zo ur preti en un tren, evit ar veajourien.

Ar pretioù pleustriñ

Ur gegin er ur skol pretioù, en Estonia (miz Here 2016).

Reiñ a ra ar preti pleustriñ d'an deskarded hag d'ar studierien an tu da lakaat e-pleustr o stummadur.

Ar pretioù cheuc'h ha gastronomek

Er pretioù gastronomek e vez kempenn ar c'hinkladur hag an aergelc'h, ha gwenn a vez an doubier alies. Rannet e vez ar skipailh e daou : ar vrigadenn-gegin hag ar vrigadenn-sal. Sturiet e vez ar servijerien gant ur mestr-ostaleri, hag ar geginerien gant ur penngeginer pe ur mestr-keginer. E-barzh ar vrigadenn-sal emañ ar boutailher, karget da ginnig ha servijout ar gwin d'an dud.

Strulevrioù gastronomiezh a ro titouroù diwar-benn ar pretioù dibar. Ar sturlevr Michelin zo brudet, renkañ a ra ar pretioù hag al letioù abaoe 1900 dre steredennoù, e Frañs da gentañ, ha bremañ er bed a-bezh. Ar renkadur breizhveuriat anvet "The World's 50 Best Restaurants" zo brudet ivez, reiñ a ra an titl a wellañ preti ar bed bep bloaz. E 2024 a oa Disfrutar, ur preti e Barselona.

Mistri-geginer zo zo brudet dre ar bed evel ar C'hallaoued Paul Bocuse ha Alain Ducasse hag ar Skosad Gordon Ramsay.

• 
  Taol ar preti Le Neptune e Cotlliure e Norzhkatalonia.
• 
  Blue Hill at Stone Barns, e Pocantico Hills, New York, ur preti gant div steredenn Michelin.
• 
  Ur gwell eus sal L'Auberge du Pont de Collonges, preti Paul Bocuse.
• 
  Ur mestr-keginer oc'h aozañ un drufenn dirak e gouvidi.

Levrlennadur

• (en) Spang, Rebecca L. (2000), The Invention of the Restaurant. Harvard University Press
• (en) Kiefer, Nicholas M. (August 2002). "Economics and the Origin of the Restaurant". Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly 43 (4): 5–7. DOI:10.1177/0010880402434006
• (en) Sitwell, William (2020). The Restaurant: A 2,000-Year History of Dining Out. New York, NY : Diversion Books. ISBN 978-1635766998. 
• (fr) Jean-Louis Flandrin, L'Ordre des mets, Paris, Odile Jacob, 2002, 278 p., (ISBN 978-2-73811-052-7).

Pennadoù kar

• keginerezh
• kinkladurezh taol