Mont d’an endalc’had

Ottomar Anschütz

Eus Wikipedia
Ottomar Anschütz
Ottomar Anschütz
Ottomar Anschütz
Ottomar Anschütz (1889)

Ganedigezh : 16 a viz Mae 1846 e Leszno
Marv : 30 a viz Mae 1907 e Berlin-Friedenau

Broadelezh : Prusia (1803-1892) Prusia

Micherioù : luc'hskeudenner, ijinadenner

Oberennoù pennañ :
• Elektrotakiskop (1887)
• Luc'hskeudennerezh prim (1889)

Ottomar Anschütz (16 a viz Mae 1846 e Leszno[1], proviñs Poznań e Prusia - 30 a viz Mae 1907 e Berlin-Friedenau) a oa unan eus al luc'hskeudennerion gentañ.
Ne oa ket ur skiantour ; un arzour e oa, a veze bepred o klask kenderc'hañ labour eus an dibab dre wellaat dizehan perzhded dreist e luc'hskeudennoù. Peogwir en devoa dibabet en ober dre arwellaat e vinvioù e troas da unan eus ijinadennerien bouezusañ en Istor ar luc'hskeudennerezh pa ijinas al luc'hskeudenniñ prim ha, pelloc'h, en hini ar sinema abalamour d'e elektrotakiskop.

Mab d'ul liver-kinkler a laboure e tiez ha kastilli e gorn-bro e oa Ottomar Anschütz[2]. Abred e voe dedennet gant arz al luc'hskeudennerezh, ur gambr zu a stalias e ti e dud evit e studiañ.
D'an oad a 18 vloaz, e 1864 ha betek 1868, e voe stummet gant al luc'hskeudennerion Ferdinand Beyrich e Berlin, Franz Hanfstaengl e München ha Ludwig Angerer e Wien. Goude-se e warlerc'hias e dad en ur genderc'hel gant e enklaskoù war al luc'hskeudennerezh.

Al luc'hskeudennerezh prim

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
C'hwibon war nij - 11 x 12 cm

Adalek 1882 e voe brudet evel luc'hskeudenner, a rae gant ur c'hamera en devoa aveet gant ur stanker dre stignoù a roe tu da verraat ar c'hizvezh, ha gant ur wikefre dre dredan da reizhañ al luc'hwezañ.
Daouzek benveg a reas da gentañ, gant harp e amezeg Schneider a oa un oberour ograou, ha 24 diwezhatoc'h.

E 1883 e luc'hskeudennas kezeg gant e venveg, hag e 1884 e reas ur rummad luc'hskeudennoù eus c'hwiboned war nij a zo brudet hiziv c'hoazh peogwir ez awenjont an nijer Otto Lilenthal pa oa oc'h ober enklaskoù war e blaverezioù[3] Luc'hskeudennoù all a gemeras e Liorzh loened Breslau hag e lec'hioù all.

E 1884 ivez e voe goulennet digantañ luc'hskeudenniñ pleustradegoù brezel ar marc'hegerezh impalaerel e Wrocław ; div luc'hskeudenn a voe moullet er gazetenn Illustrirten Zeitung e Leipzig dre Autotypie, un argerzh nevez bet breouet daou vloaz abretoc'h gant George Meis Bach e München.
E 1886 e labouras evit Maodiernezh prusian ar Brezel en Hannover, ma luc'hskeudennas pleustradegoù ar marc'hegerezh adarre.

D'ar 27 a viz Du 1888 e vreouas ur c'hamera nevez[4] a oa aveet gant ur stanker a oa staliet a-serzh e-tal ar blakenn-luc'hskeudenniñ. Gouest e oa ar benveg-se da serriñ e stanker en 1/1000 eilenn, ar pezh a voulc'has an hent d'al luc'hskeudenniñ prim. Gwellaet e voe an ijinadenn a-feur ma voe fardet ha gwerzhet gant an ti Goerz eus 1890 betek 1927.

Al luc'hskeudennerezh a-steudadoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Un elektrotakiskop
Un elektrotakiskop

D'an hevelep mare e oa Ottomar Anschütz o labourat war ur benveg deveret diouzh zoetrop William George Horner (1834).
En e venveg a anvas Wundertrommel ("taboulin marzhus") da gentañ, Schnellseher ("Primweler") da c'houde, e stage steudadoù luc'hskeudennoù prim ouzh ur granenn-dro ; dre faoutoù e c'halled gweled ar skeudennoù blivet.

E 1887 e vreouas an elekrotakiskop, hag e 1891 un doare nevez anezhañ, buanoc'h ha kaset dre dredan, a anvas Elektrische Schnellseher.
D'ar 6 a viz Du 1894 e voe breouet un deveradenn arall eus e venveg, a oa un elektrotakiskop-tredan a oa gouest da vannañ ar skeudennoù war ur skramm ; abadennoù reoliek a aozas betek dibenn miz Meurzh 1895, kent ma vije ijinet ar ger sinema, dirak saliadoù tud o devoa paeet evit o gwelet e Berlin. Ar wezh diwezhañ eo ma voe gwelet an elekrotakiskop o vont en-dro.

Bez O. Anschütz e Berlin-Friedenau

Adal 1895 e voe anvet O. Anschütz da guzulier an impalaer Wilhelm II a-zivout al luc'hskeudennerezh ; gant an impalaer hag e diegezh e veajas da Balestina e 1899.
D'an hevelep mare en devoa digoret ur stal da werzhañ rikoù evit ar vicher e Berlin, ha skrivet ul levr anvet Die Photographie im Hause ("Al luc'hskeudennerezh er gêr") a voe embannet e 1901 hag a vroudas kalz yaouankizoù da fardañ binvioù-luc'hskeudenniñ kent mont war ar vicher.
Etre 1894 ha 1907 e tapas Ottomar Anschütz 36 breou evit rikoù evel stankerioù, reizhoù-diskuliañ, benioù, skrammoù hag all.

Betek e varv e chomas feal Ottomar Anschütz da berzhded ar skeudennoù : pa veze e luc'hskeudennoù war ziskouez koulz er Stadoù-Unanet hag en Europa abalamour d'o ferzhded dreist en em gavas dic'houest da labourat gant ar filmoù gweñv bet lakaet war marc'had Europa gant an ti amerikan Eastman-Kodak, rak ne oant ket ken kizidik ha solius evel ar rikoù e oa boas da embreger.

  1. Wikipedia polonek
  2. Deac Rossell, op. cit
  3. Lilienthal Museum (de) (en)
  4. Breou niv. 49919 (de)

Levrlennadur

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Liammoù diavaez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Pennadoù kar

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.