Nasaeg
| Nasaeg (Nasa Yuwe) | |
|---|---|
 | |
| En arvar | |
| Perzhioù | |
| Komzet e : | Kolombia |
| Rannved : | Amerika |
| Komzet gant : | 71,400 - 83,300 (1988) |
| Renkadur : | Goude 100 |
| Familh-yezh : | Yezhoù digenvez
|
| Statud ofisiel | |
| Yezh ofisiel e : | - |
| Akademiezh : | - |
| Kodoù ar yezh | |
| ISO 639-1 | - |
| ISO 639-2 | got |
| ISO 639-3 | |
| Kod SIL | PBB |
| Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh. | |
Ur yezh digenvez eo an nasaeg (Nasa yuwe, d.l.e. yezh an Nasaed, e yezh ar vro; paez pe lengua paez e spagnoleg). Komzet e vez e Kolombia, e reter Popayán (e departamantoù Cauca ha Huila), gant war-dro 80 000 a dud diwar ur boblañs veuriadel a 122 638 (2000). Treuzkaset e vez c'hoazh d'ar vugale met d'an holl ne vez ket ha darn eus ar gumuniezh a gomz spagnoleg hepken. Implijet eo un tammig er relijion hag er c'henwerzh war ar pemdez. E spagnoleg emañ ar skolioù. Kelennet e vez en un nebeud skolioù prevez en derez kentañ.
An eil yezh indian komzet ar muiañ e Kolombia eo an nasaeg, goude ar wayuu hag a-raok ar gwambiaeg, ar yezh amezek.
Skritur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Skrivet eo bet an nasaeg da gentañ gant ur sistem skrivañ tost d'ar spagnoleg. Ur geriadur spagnoleg-nasaeg zo bet savet gant an aotrou person Eugenio Castillo i Orosco e 1755 e-pad marevezh an trevadennerezh spagnol. Embannet eo bet an dornskrid anezhañ e 1867.
Adalek ar bloavezhioù 1970 e krogas avielourien brotestant an I.L.V. deuet eus ar Stadoù-Unanet da embann levrigoù e nasaeg. Embann a rejont ivez ur geriadur hag ur yezhadur. Staliet mat eo an I.L.V. e Kolombia. Dont a ra ar visionerien da vevañ e-touez ar c'humuniezhioù indian, deskiñ a reont o yezhoù, embann a reont studiadennoù ha levrioù evit ar vugale. Klask a reont gounit an Indianed d'o feiz, treiñ a reont ar Bibl en o yezh ha kalz a skridoù relijiel all. Alies e tiazezont o doare-skrivañ war doare-skrivañ ar spagnoleg, war zigarez eo boas an Indianed outañ kentoc'h eget klask un doare-skrivañ azas da bep yezh.
Abaoe ar bloavezhioù 1980 eo krog an Nasaed da blediñ gant o yezh int o-unan gant skoazell yezhoniourien golombian eus skol-veur an Andoù. Perzh eo an ICAN hag ar CCELA el labour diazezañ un doare-skrivañ skoueriekaet evit an nasaeg. Gallout a reer lavaret ez eus bremañ peadra gant an Nasaed evit skrivañ o yezh gant ur skritur a zere mat d'o yezh.
Liammoù gant ar yezhoù all
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Yezhoniourien zo o deus klasket tostaat an nasaeg ouzh div yezh all aet da get hag anavezet fall : ar panzaleo hag an andaquí. Asambles e furmjent ar familh nasaek. Kement-se n'eo ket bet kadarnaet. Ul liamm a oa bet kinniget gant ar yezhoù barbakoek ivez met dilezet eo bet an hent-mañ da vat bremañ. Ur yezh digenvez e chom an nasaeg neuze.
Fonologiezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Peder vogalenn sklaer ha peder friet (i, e, a, u) zo e nasaeg. Ouzhpenn e tiforc'her evit pep hini anezho ar vogalennoù berr diouzh ar re hir. Kement-se a gas da 16 an niver a rannoù vogalennek a c'haller enebiñ o fonologiezh :
| A-raok | Kreiz | A-dreñv | |
|---|---|---|---|
| Serr | i ĩ iˑ ĩˑ | u ũ uˑ ũˑ | |
| Etre | e ẽ eˑ ẽˑ | ||
| Digor | a ã aˑ ãˑ |
38 fonem kensonennek zo e nasaeg. Heverk eo ar yezh-mañ dre ar stank m'eo enni ar c'hensonennoù staonekaet, c'hwezhadennet hag c'hwezhstaonekaet.
| gweuz | logigoù | lavnstaonekaet | gouel | tarzh | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| eeun | staon. | eeun | staon. | eeun | staon. | eeun | staon. | eeun | staon. | ||
| stankenn | divouezh | p | pʲ | t | ƫ | ʦ | ç | k | c | ʔ | |
| c'hwezhadennet | pʰ | pʲʰ | tʰ | ƫʰ | ʦʰ | çʰ | kʰ | cʰ | |||
| rakfriet | mb | mbʲ | ⁿd | ⁿdʲ | ⁿʣ | ⁿʣ̢ | ⁿɡ | ||||
| friet | m | n | ɲ | ||||||||
| rimienn | divouezh | fʲ | s | ʃ | h | ɧ | |||||
| mouezhiet | vʲ | ||||||||||
| kostez | l | ʎ | |||||||||
| arnesadenn | w | j | |||||||||
Gwelet ivez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Adelaar, Willem F. H.; & P. C. Muysken, 2004. The languages of the Andes. Cambridge University Press.
- Campbell, Lyle. (1997). American Indian languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
- Castillo y Orozco (del), Eugenio Vocabulario Paez-Castellano. Ezequiel Uricoechea ed. Maisonneuve y Cia. Libreros Editores, París, 1877.
- Fabre, Alain 2005 Nasa Diccionario etnolingüístico y guía bibliográfica de los pueblos indígenas sudamericanos.
- Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue: Languages of the world (15th ed.) Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-159-X (en inglés)
- Greenberg, Joseph H. 1987 Language in the Americas. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-1315-4 (en inglés)
- Nieves Oviedo, Rocío; Tulio Rojas y Marcos Yule 1991: Estudios Fonológicos de la Lengua Paez (Nasa Yuwe); Descripciones 6; Colciencias - Universidad de los Andes, Bogotá.
- Rivet, Paul 1952 "Lengues de l'Amerique du Sud et des Antilles"; Meillet A. et M. Cohen . Les langues de monde. Paris.
- Rojas Curieux, Tulio; Roció Nieves Oviedo, y Marcos Yule Yatacue 1991: Estudios Gramaticales de la Lengua Paez (Nasa Yuwe). Descripciones 7; Colciencias - Universidad de los Andes, Bogotá.- ISSN 0120-0507
- Slocum, Marianna C. 1986: Gramática páez. Editorial Townsend, Lomalinda.- ISBN 0-88312-232-4
- Slocum, Marianna C.; Florence L. Gerdel; Rogerio Yonda Güejia y Porfirio Ocaña Nache. 1983. Diccionario: páez-español / español-páez. ILV, Bogotá.
- La Carta de Colón (Colon F'l'Na Yuwe Kahn'l Ec). Traductor: Abelardo Ramos Pacho, asesor del Programa de Educación Indígena del Consejo Regional Indígena del Cauca. Ed., introduc., transcrip. y notas por Juan José Antequera Luengo. Huelva, Facediciones, 2008.