Long rifle

Long rifle
	; ; Ur Kentucky rifle savet gant John Spitzer war-dro 1810
Kinnig
Bro	Trevadennoù Breizh-Veur e Norzhamerika; Trizek trevadenn; Stadoù-Unanet
Doare	Mousked rizennet e ganol
Mont en-dro	Un-tenn, platinenn-gailhastr da gentañ, platinenn-skeiñ adalek kreiz an XIXvet kantved
Kalibr	Eus .25 (6,35 mm) da .62 (15,75 mm); Peurliesañ etre .40 (10,16 mm) ha .48 (12,19 mm)
Produerien	Atalieroù armerezh artizanel e reter Norzhamerika
Mare produiñ	Eus ar bloavezhioù 1700 betek dibenn an XIXvet kantved
Pouez ha muzulioù
Mas (hep kartouchenn)	Etre 3 ha 4,5 kg
Hirder	Etre 1.370 mm ha 1.778 mm (54' - 70')
Hirder ar c'hanol	Etre 812 mm ha 1.219 mm (32' - 48')
Perzhioù all
Hed-tenn pleustrek	100 m; War-dro 180 m etre daouarn un tenner mat
Lusk tennañ teorikel	Hervez an tenner, peurliesañ 2 denn/mn
Tizh o vont e-maez	Etre 360 ha 490 m/s
Lezenn
Rummad e Bro-C'hall	D

Arabat eo droukveskañ gant .22 Long Rifle.

Al Long rifle, anavezet dindan an anvioù Kentucky rifle pe Pennsylvania Rifle ivez^[1], a zo ur rummad fuzuilhoù-mousked produet e reter Norzhamerika adalek ar XVIIIvet kantved hag implijet eno betek dibenn an XIXvet kantved. Gwelet e vezont evel an armoù kentañ disheñvel diouzh reoù Europa produet war ar c'hevandir-se, abalamour da elfennoù evel o hirder hag o c'halibr. An armoù rizennet kentañ produet un niver bras anezhe e voent e istor Mab-den ivez.

Istor

E deroù an XVIII^vet kantved en em gavas e Pennsylvania enbroidi eus stadoù Alamagn a-vremañ. En em staliañ a rejont e kontelezhioù gorre ar stad dreist-holl, evel reoù Berkshire, York, Lancaster pe Chester. Evit ar chase e krogjont da broduiñ fuzuilhoù karget dre o beg heñvel ouzh ar re implijet gante en o bro orin, met azasaet ouzh ezhommoù Pennsylvania^[1].

Miret e voe ar rizennoù er c'hanol, met hiraet e voe kalzig : pa rae etre 75 ha 80 cm war ar braz eus an armoù-skoaz european, e voe lakaet da vezañ ouzhpenn ur metr. Kement-mañ a zegasas muioc'h a resisted hag a hed-tenn. Bihanaet e voe kalibr ar boledoù evit skañvaat pouez an dafar douget da vare ar chaseadegoù. Platinennoù-kailhastr a oa gant an holl Long rifles ; ar platinennoù-skeiñ a gemeras o flas e kreiz an XIX^vet kantved. Dilezet e voe tamm-ha-tamm al lammoù dezhe divjod tev mod Bavaria evit reoù eeun tostoc'h d'ar re vodern, ha brasaet e voe ar pontigoù evit gwareziñ gwelloc'h an draenoù diouzh strouezh ar vro^[1]^[2].

Implij

Priziet e oa al Long rifle gant ar chaseourien evit he resisted hag he hed-tenn. Implijet e voe ivez e brezelioù Norzhamerika e-pad daou gantved, en o zouez ar brezelioù gall hag indian (1754-1763), ar brezelioù indian (deroù ar XVII^vet kantved - dibenn an XIX^vet kantved), brezel dieubidigezh ar Stadoù-Unanet (1775-1783), brezel 1812 etre SUA hag ar Rouantelezh-Unanet, dispac'h Texas (1835-1836), ar brezel etre Mec'hiko hag ar Stadoù-Unanet (1846-1848), emgannoù ar Bleeding Kansas (1854-1861) ha betek brezel diabarzh ar Stadoù-Unanet (1861-1865). Dont a reas da vezañ diwar-lerc'h abalamour da ledanaat implij an armoù-tennata e kard diwezhañ an XIX^vet kantved.

Er sevenadur

Er romant The last of the Mohicans: A Narrative of 1757 skrivet gant James Fenimore Cooper e 1826, hag er film deveret anezhañ e 1992, e ra tudenn Nathan "Hawkeye" Poe (Daniel Day-Lewis er film) gant ul Long rifle^[3]. Lesanvet e vez « Longue carabine » gant ar C'hallaoued.
Kentucky rifles a weler etre daouarn meur a dudenn er film The Patriot sevenet e 2000 gant Roland Emmerich^[3].

Levrlennadur

(en) KAUFFMAN Henry J., The Pennsylvania-Kentucky Rifle, Masthof Press, 2022, 384 p., ISBN 978-1883294557
(en) KOLAR John, Long Rifles of the American Revolution: How Lancaster County Craftsmen Helped Win the War, Historic Rock Ford, 2022
(en) IRWIN John Rice, Guns and Gunmaking Tools of Southern Appalachia: The Story of the Kentucky Rifle, Schiffer Craft, 1997, 118 p., ISBN 978-0916838812

Daveennoù

↑ ^1,0 ^1,1 ha^1,2 (fr) McNAB Chris, Armes à feu Encyclopédie visuelle, L'Imprévu, 2022, pp. 112-113
↑ (fr) LESPART Michel, Les armes de la conquête de l'Ouest, Jean Dullis Éditeur, 1975, pp. 9-16
↑ ^3,0 ha^3,1 (en) Kentucky Flintlock Rifle, IMFDB (lennet d'an 29/01/2025)

Stag eo ar bajenn-mañ ouzh Porched an Armoù-tan

[:0-1] 1,0 ^1,1 ha^1,2 (fr) McNAB Chris, Armes à feu Encyclopédie visuelle, L'Imprévu, 2022, pp. 112-113

[2] (fr) LESPART Michel, Les armes de la conquête de l'Ouest, Jean Dullis Éditeur, 1975, pp. 9-16

[:1-3] 3,0 ha^3,1 (en) Kentucky Flintlock Rifle, IMFDB (lennet d'an 29/01/2025)

[1]

[2]

[3]