Lazhadegoù Poloniz en Volhynia ha Reter Galitsia

Lec'h | Volhynia, Galitsia, Polesia, Chełm Land ![]() |
---|---|
Daveennoù douaroniel | 50°44′20″N 25°19′24″E ![]() |
Deiziad | 1942 ![]() |
Deiziad kregiñ | Meurzh 1943 ![]() |
Deiziad echuiñ | 1944 ![]() |
Perzhiad | Arme Emsavet Ukrainat, lu diabarzh, Armia Ludowa, Polish self-defense in Volhynia, Organization of Ukrainian Nationalists (Melnyk) ![]() |
Oberour | Arme Emsavet Ukrainat, Self-defense Kushch Units ![]() |
Gouzañverien | Poles ![]() |

Lazhadegoù Poloniz e Volhynia ha Reter Galitsia (poloneg: Rzeź wołyńska pe Rzeź wołyńsko-galicyjska, "Lazhadeg Volhynian-Galitsian"; ukraineg: Волинсько-Галицька трагедія, romanekadur: Volynsʹko-Halytsʹka trahediya, "Trajedienn Volhynian-Galitsian") a oa bet un hollad lazhadegoù sevenet en tiriad dalc'het gant an Alamagn Nazi e Polonia ha sevenet gant Arme Emsavet Ukrainat (AEU), harpet gant ul lodenn eus ar boblañs ukrainat lec'hel, a-enep minorelezh polonat Volhynia, Reter Galitsia, lodennoù eus Polesia ha rannvro Lublin etre 1943 ha 1945 [1].
Ar gwashañ mare a oa bet etre miz Gouhere hag Eost 1943. Al lazhadegoù a oa bet feuls ha chivous, ar braz eus ar c'houzañverien a oa maouezed ha bugale[2]. Istimañ a reer e oa bet muntret etre 60 000[3] ha 120 000 a dud. Ouzhpenn Poloniz e oa bet lazhadeget kantadoù a Armenianed, Yuzevien, Rusianed, Tcheked, Jorjianiz, hag Ukrainiz izili eus familhoù polonat pe enebet ouzh an AEU pe enebet ouzh al lazhadegoù pe c'hoazh tud hag a oa bet o klask kuzhat gouzañverien.
An naetadur etnek gant Ukrainiz a oa ur c'hlask talañ en a-raok ouzh ar Stad polonat da adkemer an douaroù a oa bet d'ar vro met annezet gant Ukrainiz dreist-holl. An diviz da rediañ ar boblañs polonat da vezañ skarzhet diouzh an douaroù-se gwelet evel reoù Ukraina gant ar re Vanderisted eus Aozadur ar Vroadelourien Ukrainat (ABU-B) a oa bet kemeret e-kerzh un emvod milourel gant pennoù an aozadur e diskar-amzer 1942, ha steuñvioù a oa bet savet a-benn riñsañ pennoù ar boblañs polonat ha pep kumuniezh polonat a glaskje enebiñ ouzh ar fiñval ret. Pennoù lec'hel an ABU e Volhynia a oa kroget da dagañ ar boblañs polonat, ha buan e oa bet lazhadegoù kêriadennoù dizifenn lies.

Eneberezh a oa bet, penn an Arme Emsavet Ukrainat e Volhynia, Dmytro Klyachkivsky ("Klym Savur"), en doa roet an urzh e miz Even 1943 evit "riñsadenn korfel hollek ar boblañs polonat en un doare hollek". Ar wagenn tagadennoù brasañ a oa bet etre Gouhere hag Eost 1943, tagadennoù e Volhynia a oa kendalc'het betek hañv 1944, pa oa bet al Lu Ruz oc'h erruout e Volhynia ha pa oa bet Gouarnamant Polonia kuzh, a oa bet o sevel Unvezioù emzifenn polonat, o sevel ar 27vet Divizion Troadegiezh. A-vras e vije bet d'an nebeutañ 50 000–60 000 polonat lazhet e lazhadegoù Volhynia, ha betek 2000–3000 ukrainiz lazhet evel digoll gant ar boloniz.[4]
En trede emvod dreistordinal eus an Aozadur ar Vroadelourien Ukrainat e miz Eost 1943, Mykola Lebed en doa taget garv obererezhioù feuls an Arme Emsavet en Volhynia ha graet eus an hollad "torfederezh". Darn eus dileuridi an emvod a oa emsavet a-enep e gomzoù, ha gwashoc'h c'hoazh e oa bet votet ledanaat an oberiadur a-enep polonat e Reter Galitsia. En gwirionez e voe disheñvel an traoù: e fin ar bloavezh 1943, e oa bet lazhet pennoù bras ar gumuniezh polonat ha bountet war ar re all da vont kuit etrezek ar c'hornôg e mod all e vijent gouennlazhet chivous.
Meurzh 1944, ar penn où uhel eus an Arme Emsavet renet gant Roman Shuchevych, o doa embannet un urzh da skarzhañ an holl boloniz diouzh Reter Galitsia, da gentañ dre kelaouiñ anezho ha tagañ/ preizhañ ar c'hêriadennoù, goude-se lazhañ ar gwazed, hag a-benn ar fin deviñ an holl savadurioù. Un urzh damheñvel a oa bet embannet gant ar penn d'an Arme Emsavet e Reter Galitsia, Vasyl Sydor ("Shelest"). An urzh a oa bet disentet evit ar bras anezhañ ha kêriadennoù a oa bet riñst gant o holl annezidi raktal hep kelaouiñ an dud. Etre 1943 ha 1946, an ABU-B hag an Arme Emsavet Ukrainat o devoa lazhadeget didruez etre 20 000 ha 25 000 polonat. 1000–2000 ukrainan a oa bet lazhet gant ar Boloniz Kuzh.
Lod pennoù ukrainat relijiel, melestradurel, hag un nebeud pennoù politikel o doa embannet disentez ouzh an obererezhioù-se, met gant disoc'h ebet war an darvoudoù.
Notennoù ha daveennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ Institute of National Remembrance. "What were the Volhynian Massacres?" (in en), Volhynia Massacre.
- ↑ Timothy Snyder (24 February 2010). "A Fascist Hero in Democratic Kiev". The New York Review of Books. Obererezhioù an AEU a oa bet lazhañ 100 000 Polonad.Ahonen, Pertti (2008). Peoples on the Move: Population Transfers and Ethnic Cleansing Policies During World War II and Its Aftermath. Bloomsbury Academic. 99 p.
- ↑ (2006) The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West (in en). Penguin Publishing. 455 p. ISBN 1-59420-100-5.
- ↑ Burds, Jeffrey (1999). "Comments on Timothy Snyder's article, "To Resolve the Ukrainian Question once and for All: The Ethnic Cleansing of Ukrainians in Poland, 1943–1947"". Journal of Cold War Studies 1 (2)