Kleñved Naplez

Un naplezeg en Afrika

Treponema pallidum eo a zo pennkaoz d'an naplez.

Livant war galc'h un naplezeg

Kleñved Naplez, pe naplez(enn), a reer eus ur c'hleñved dre ma kreder e vije deuet eus Naplez, pe Napoli, degaset gant ar C'hallaoued pa oant bet oc'h ober brezel en Italia er XVvet ha XVIvet kantved, hag a deu eus an Treponema pallidum, pe treponem disliv, ur vakterienn. Ur c'hleñved infektus diwar an embarañ eo, pegus ha kontammus. En deroù e teu ul livant war groc'hen kalc'h ar baotred, goude se, a-wechoù bloavezhioù goude, e vez taget ar bouzelloù hag an nervennoù.

Treponemoù

Treponema pallidum zo bet diskoachet gant Fritz Schaudinn hag Erich Hoffman e Berlin en 1905.

En 1963 e kinnigas Hackett un displegadur all. Dont a rafe an treponem disliv eus un treponem all, Treponema caracteum e anv, a vije mamm an Treponema pallidum sub species endemicum anvet ivez bejel.

Istor

N'ouzer ket a belec'h e teu an naplez ervat. Pell amzer e kredas an dud e oa bet degaset eus ar Bed Nevez da Europa gant martoloded beaj kentañ Kristof Kolomb. Hiziv avat e tiskreder war gement-se. Un nebeud fedoù a ziskouez e oa anavezet abaoe pell.

Hippokrates en dije deskrivet trede stumm ar c'hleñved. Kavet ez eus bet roud eus ar c'hleñved en Italia, e kêr c'hresian Metaponte er VIvet kantved kent JK. E Pompei ez eus bet kavet dent bugale a denn da re bugale naplezet pa oa brazez o mamm.

Met ar splannañ prouenn eus ar c'hleñved en Europa ar Grennamzer a zo bet kavet e biz Bro-Saoz, e-kichen porzh Kingston-upon-Hull, e-kerzh ur furchadeg en ur manati kozh eus an XIIIvet ha XIVvet kantved.

Tud brudet o c'hleñved

Troet e voe levr Ulrich von Hutten diwar-benn ar morbus gallicus, ar c'hleñved gall, e galleg. Ne blijas ket an anv latin d'an troour gall, Jean Chéradame, a reas gant 'le mal de Naples', un anv tremenet e brezhoneg.

(m = marvet gant ar c'hleñved)

• 1488-1523 Ulrich von Hutten
• 1491-1547 Herri VIII ha pemp pried dezhañ
• 1537-1553 Edouarzh VI, mab da Herri VIII
• 1606-1668 William Davenant
• 1776-1822 Ernst Hoffmann
• 1797-1828 Franz Schubert
• 1797-1848 Gaetano Donizetti
• 1810-1856 Robert Schumann (a greder)
• 1818-1862 Mary Todd Lincoln
• 1821-1867 Charles Baudelaire, m
• 1824-1884 Bedrich Smetana
• 1830-1870 Jules de Goncourt
• 1840-1897 Alphonse Daudet
• 1844-1900 Friedrich Wilhelm Nietzsche (a greder)
• 1849-1895 Randolph Churchill
• 1850-1893 Guy de Maupassant
• 1853-1890 Vincent Van Gogh
• 1862-1921 Georges Feydeau
• 1862-1934 Frederick Delius
• 1864-1901 Henri de Toulouse-Lautrec
• 1868-1917 Scott Joplin
• 1870-1924 Lenin
• 1872-1906 Harry Nelson Pillsbury
• 1883-1945 Benito Mussolini
• 1895-1962 Karen Blixen
• 1899-1947 Al Capone
• 1905-1976 Howard Hughes hag un toullad aktourezed darempredet gantañ
• 1911-1938 Robert Johnson
• 1924-2003 Idi Amin Dada (a greder)
• 1932-1972 Ar glañvourien e studienn Tuskegee diwar-benn an naplez

Levrlennadur

• La Méthode Curatoire de la maladie venerienne vulgairement appelée grosse Vérole et de la diversité de ses symptômes. Arnoul L'Angelier. 1552, Paris, Nicolas Pepingué, 1660

Pennadoù kar

Liammoù diavaez

• Moulage pédagogique ancien (cire) présentant les papules squameuses typiques d'une syphilis secondaire (Collection des moulages de l'hôpital Saint-Louis)
• Moulage pédagogique ancien (cire) présentant chez un bébé des syphilides papuleuses et pustuleuses (Collection des moulages de l'hôpital Saint-Louis)
• Moulage pédagogique ancien (cire) présentant un chancre syphilitique (Collection des moulages de l'hôpital Saint-Louis)