Kleñved Naplez

Eus Wikipedia
Un naplezeg en Afrika
Treponema pallidum eo a zo pennkaoz d'an naplez.
Livant war galc'h un naplezeg

Kleñved Naplez, pe naplez(enn), a reer eus ur c'hleñved dre ma kreder e vije deuet eus Naplez, pe Napoli, degaset gant ar C'hallaoued pa oant bet oc'h ober brezel en Italia er XVvet ha XVIvet kantved, hag a deu eus an Treponema pallidum, pe treponem disliv, ur vakterienn. Ur c'hleñved infektus diwar an embarañ eo, pegus ha kontammus. En deroù e teu ul livant war groc'hen kalc'h ar baotred, goude se, a-wechoù bloavezhioù goude, e vez taget ar bouzelloù hag an nervennoù.

Treponemoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Treponema pallidum zo bet diskoachet gant Fritz Schaudinn hag Erich Hoffman e Berlin en 1905.

En 1963 e kinnigas Hackett un displegadur all. Dont a rafe an treponem disliv eus un treponem all, Treponema caracteum e anv, a vije mamm an Treponema pallidum sub species endemicum anvet ivez bejel.

Anvioù hervez ar broioù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

N'ouzer ket a belec'h e teu an naplez ervat. Pell amzer e kredas an dud e oa bet degaset eus ar Bed Nevez da Europa gant martoloded beaj kentañ Kristof Kolomb. Hiziv avat e tiskreder war gement-se. Un nebeud fedoù a ziskouez e oa anavezet abaoe pell.

Hippokrates en dije deskrivet trede stumm ar c'hleñved. Kavet ez eus bet roud eus ar c'hleñved en Italia, e kêr c'hresian Metaponte er VIvet kantved kent JK. E Pompei ez eus bet kavet dent bugale a denn da re bugale naplezet pa oa brazez o mamm.

Met ar splannañ prouenn eus ar c'hleñved en Europa ar Grennamzer a zo bet kavet e biz Bro-Saoz, e-kichen porzh Kingston-upon-Hull, e-kerzh ur furchadeg en ur manati kozh eus an XIIIvet ha XIVvet kantved.


Emdroadur ar c'hleñved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Tud brudet o c'hleñved[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Troet e voe levr Ulrich von Hutten diwar-benn ar morbus gallicus, ar c'hleñved gall, e galleg. Ne blijas ket an anv latin d'an troour gall, Jean Chéradame, a reas gant 'le mal de Naples', un anv tremenet e brezhoneg.

(m = marvet gant ar c'hleñved)

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • La Méthode Curatoire de la maladie venerienne vulgairement appelée grosse Vérole et de la diversité de ses symptômes. Arnoul L'Angelier. 1552, Paris, Nicolas Pepingué, 1660

Pennadoù kar[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]


Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]