Josephine Baker
| Reizh pe jener | plac'h  |
|---|---|
| Bro ar geodedouriezh | Stadoù-Unanet, Bro-C'hall |
| Anv ganedigezh | Freda Josephine McDonald |
| Anv-bihan | Josephine, Freda, Joséphine |
| Anv-familh | McDonald, Wells, Baker |
| Deiziad ganedigezh | 3 Mez 1906 |
| Lec'h ganedigezh | St. Louis |
| Deiziad ar marv | 12 Ebr 1975 |
| Lec'h ar marv | Pariz |
| Doare mervel | abeg naturel |
| Abeg ar marv | cerebral hemorrhage |
| Lec'h douaridigezh | Monaco Cemetery, Panthéon |
| Pried | Jo Bouillon |
| Bugel | Akio Bouillon |
| Yezhoù komzet pe skrivet | galleg, saozneg |
| Yezh implijet dre skrid | saozneg |
| Deroù ar prantad labour | 1921 |
| Dibenn ar prantad labour | 1975 |
| Strollad etnek | Afroamerikaned |
| Relijion | Katoligiezh |
| Grad milourel | second lieutenant |
| Brezel | Eil Brezel-bed |
| Skour lu | aerlu |
| Benveg sonerezh | mouezh |
| Oberenn heverk | Les mémoires de Joséphine Baker |
| Diellaouet gant | Beinecke Rare Book & Manuscript Library, Stuart A. Rose Manuscript, Archives, and Rare Book Library, Servij istorel an Difenn, Schomburg Center for Research in Black Culture |
| Luskad | Harlem Renaissance |
| Ezel eus | Frañmasonerezh |
| Perc'henn war | Josephine Baker collection |
| Tachenn | cabaret, music hall, French pop |
| Label sonerezh | Columbia Records, RCA Records, Mercury Records, Odeon, EMI |
| Prizioù resevet | Marc'heg al Lejion a Enor, Croix de guerre 1939–1945, Médaille de la Résistance, Commemorative medal for voluntary service in Free France, Médaille commémorative de la guerre 1939–1945 |
| Prantad | XXvet kantved |
| Lec'hienn ofisiel | http://www.cmgww.com/stars/baker/ |
| Deskrivet dre | Joséphine Baker IV, Figure of Josephine Baker (St 297) |
| Documentation files at | SAPA Foundation, Swiss Archive of the Performing Arts |
| Dance style | erotic dancing |
Josephine Baker, Freda Josephine McDonald hec'h anv en ti-kêr, bet ganet d'an 3 a viz Even 1906 e Saint-Louis (Missouri) hag aet d'an Anaon d'an 12 a viz Ebrel 1975 e Pariz, a oa ur ganerez, penn-dañsourez, aktourez ha rezistantez stadunanat-c'hall.
Brudet evit e abadennoù Music-hall hag arlun ar bloavezhioèu foll, deuet eo bet C’hall e 1937 goude bezañ dimezhet gant Jean Lion. E pad an eil vrezel bed, deuet eo da vezañ kenskriver ar servijoù sekret c’hall hag ober a rae abadennoù digoust e Afrika Norzh dirak ar bagad “Alliés” hag echu a ra ar vrezel evel lieutnant aerlu c’hall.
D'an 18 a viz Eost 1961, e park kastell Miland e Dordogne, eo bet roet da Joséphine Baker al Legion enor hag ar Groaz vrezel.
E 2021, tost hanter-kant vloaz goude e marv, aet eo er Panteon. Merk a ra neuze ar c’hwec’hvet maouez hag ar vaouez du kentañ oc’h en em gavout e « templ » ar Republikaned.
Buhez Skrid
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Freda Josephine McDonald, anavez war lec’h gant e anv leurenn, Joséphine Baker, a zo gannet a 3 a viz Even 1906 er Stadoù Unaned, er Missouri. He vamm, Carrie McDonald, a zo ur soner hag danserez gant orinoù Afro-Amerikan hag Amerikan genidik (Amerinidien), hag plac’h ur skav eo. E tad a zo soner straed gant orinoù Spagnolek, mont a ra kuit eus ar familh a raok anavezout Joséphine.
Joséphine Baker he deus tremen kalz he amzer ho eskemm etre ar skoll hag al labourioù domestik. Ezhomm he doa e familh ur gopr muioc’h, diaezh e oa bevañ dre ma oant paour. A benn ar fin, Joséphine he deus paouezet gant ar skoll da 13 vloazh, evit en em dimezhiñ. An eured n’eus ket padet pell, nep mizioù.
Music Hall
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Joséphine a dañs abaoue emañ bihan. Goude e eured he deus kemeret perzh, e 1920, en ur trio arzourien straed anvet Jones Family Band. Goude ar mare mañ, kejet he deus gant William Howard Baker. Evit gellout bevañ, dañs a ra er Standard Theater, lec’h ma gounez 10 dollars bep sizhun.
A benn ar fin, gwellout a ra Joséphine brasoc’h. Dilezet he deus e gwaz evit bevañ e hunvre, bezañ danser e Brodway. Ober a ra un neubeud strollad, e Brodway evel danserez hag deuet eo da vezañ brudet a walc’h. Merket eo e karvezh gant e roll e barzh la Revue Negre, un abadenn hag en deus reveulziet ar kabaret parisian. E niverenn anavezetañ a zo an hini lec’h ma dañs gant ur sae graet gant bananez, ur gwiskamant hag a zo brudet er bed a bezh.
E deroù miz Here 1925, Joséphine Baker eo an dañserez gentañ o c'hoari en abadenn anvet « An dañs gouez », e C'hoariva Champs-Elysées. Pa oa diaezh e penn kentañ bezañ degemer gant ar publik c’hall, dre e stil kras, dont a ra a benn da vezañ asanted e galon ar parizian. Posubl eo displeg an darvoud mañ dre ar fed he deus dedennet ar publik gant ar jazz hag an tonioù afrikan-hag-amerikan. Degaset he deus kalz trav nevezh e bed an arvest, kemeret he deus kiskloù, evel kas ur loupard war al leurenn, he deus gellet en em bevenniñ.
An eil brezel bed
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E 1939 e reas Joséphine Baker un droiad amerikan hep kendrec’hañ e publik. Evit an Amerikaned e oa Josephine Baker “re” c’hal. Ur bloaz war-lerc'h e zistroas e Vro-C’hall hag dimeziñ a reas gant Jean Lion. A drugarez d’an eured mañ e teuas da vezañ ur geodedourez c'hall.
E penn kentañ an eil brezel bed, e teuas Joséphine Bajer membr an enepspierezh e Pariz. Kejañ a ra neuze gant tud ar gevredigezh uhel, met ivez e-kichen ar Groaz Ruz. Goude-se e teu da vezañ e 1940, gwazour kuzh ar Frañs dieub.
Hed-ha-hed ar vrezel, betek an dieubidigezh, Joséphine Baker a oa e karg eus kefridioù bras. Implij a rae e kensonnadurioù sonerezh evit kuzhat ar gemennadennoù.
Joséphine Baker ne zisoñj ket, koulskoude, kenderc'hel gant e vicher arzour, daoust m'eo aet un tamm gorrekoc'h. Arlun e oa eus ar film Priñsez Tam Tam e 1935, hag meneget eo c'hoazh er film « Meilh Ruz » eus 1941 gant Yves Mirande.
Stourm enep gouenelour
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Joséphine Baker oa ur steredenn pouezus eus an XXvet kantved. Daoust ma oa brudet hag karet gant ur publik vras, diaesterioù he deus bet, dreist holl abalamour d’he liv groc’hen. Ar gouennelouriezh oa ur spern en he hentad, er Stadoù Unaned Amerika, dreist holl. E pad e tro en e vro orin, n’he doa ket c’hoant ober abadennoù e lec’hioù gant gwennzisrannerezh. A heul e vuhez he deus kaset a benn ar stourm a enep ar gouenelouriezh evel stourmerezh abil evit ar gwirioù keodedel.
Daoust ma he deus Joséphine bet eured tost 12 wech, n’eo james bet dougerezh. Evelkent, advabet he deus kalz a vugale gant orinoù disheñvel, ket nemet evit dic’hoantañ e c’hoant bezañ mamm, met ivez evit diskouezh e stourm enep-gouennelourezh.
Neuze, advabet he deus daouzek vugel eus orinoù disheñvel : koreaneg, Finlandeg, galleg, japaneg, ivoreg, kolombianeg, kanadianeg, aljerianeg, marokaneg, venezuelat, ha yuzev c'hallek. Gant e vugale, ivez anvet ganti “tribu arc en ciel”, Joséphine Baker a vo dimezhet gant Jo Bouillon. Dilojañ a ra neuze er c’hastell Milandes e 1947. Setu, dispign a ra tout e arc’hant.
Daoust d’he c’hudennoù arch’ant, kendalc’h a ra Joséphin e stourm a enep ar gouennelouriezh. Peurgetket en he emoustl en afer Emmet Till e 1955. Souten a ra ivez kalz Martin Luther King,
Alato, Joséphine oa a blad, tost ket muiñ a arc’hant oa gantiñ. Priñsez Grace de Monaco a zo neuze aet en he sikour hag profet he deus ur villa hag sikourioù arc’hant betek fin et vuhez.
