Hesonerezh kensonennel

Er yezhoniezh e vez implijet an termen hesonerezh kensonennel (saoz.: consonant harmony) war tachenn ar fonologiezh hag ar fonetik evit komz eus un doare heñveladur a-bell ma vez levezonet gantañ kensonennoù hervez patromoù resis en ur yezh bennak e degouezhioù yezhadurel resis.

Meur a doare hesonerezh kensonennel ez eus, en o zouez e ar bep aliesañ e kaver hesonerezh dre c'hwibanusaat ma vez isrannet an holl c'hwibanennoù e daou rummad: kensonennoù a-raok (sonennoù s-heñvel) hag a-dreñv (sonennoù ʃ-heñvel) hag implijet e vez pep rummad gant gerioù enne kensonennoù resis.

Kavet e vez patromoù hesonelezh kensonennel a-seurt-se e navac'hoeg, rwandaeg (kinyarwanda) da skouer.

E apacheeg ar c'hornôg da skouer e implijer ar rakger si- nemet pa grog kelf ar verb gant ur kensonenn dre fic'hal drekkevig ma vez implijet en e lec'h ar rakger shi-:

• siyį̄į̄ ("ur samm a zo en ul lec'h bennak")
• sinéʼ ("tri pe muioc'h a draoù hepleg a zo en ul lec'h bennak")
• siłāā ("un dra hepleg moan a zo en ul lec'h bennak")
• siʼą̄ą̄ ("un dra solut ront a zo en ul lec'h bennak")
• sitsooz ("un dra hepleg plaen a zo en ul lec'h bennak")
• siziid ("un dra dourennek a zo en ul lec'h bennak")
• shijaa ("tri pe muioc'h a traoù solut reut nann-bev a zo en ul lec'h bennak")

E yezhoù aostronezeg 'zo e kaver hesonelezh kensonennel etre ar c'hensonennoù linkus ma implijet [r] pe [l] hervez ma kaver [r] pe [l] er wrizienn hag e gwaranieg e kaver hesonelezh dre fri ma vez implijet kensonennoù dre fri pe get hervez ma vez distaget dre fri ar gesnonenn bennañ er wrizienn.

Gwelit ivez:

• Heñveladur (yezhoniezh)
• Metafoniezh
• Hesonerezh vogalennek

Porched ar yezhoù hag ar skriturioù Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù.