Geriadur Istor ha Douaroniezh

Pajenn bet digoret d'ar 16 Mezheven 2015

Raklavar

Er bajenn-mañ a vo laket anvioù a bep seurt, hag ne vez kavet lec'h all.

Berradurioù

• B.G. = Kaezar : Brezel(ioù) Galia
• DB : Domesday Book
• gallg. = galleg
• I.A = Itinerarium Antoninus
• keltg. = keltieg
• kembg. = kembraeg
• lat. = latin
• Mela = Pomponius Mela
• M.M = Meven Mordiern : Ar gelted koz ...
• N.D = Notitia Dignitatum
• OE : Old English = saozneg koz
• OKent : Old Kentish = kentieg koz
• Plin. = Plinus.
• Ptol. = Klaudios Ptolemaios
• Rav. = disanv Ravenna
• RIB = The Roman Inscriptions of Britain, I, Inscriptions on Stone (Oxforf, 1965)
• Tac. = Tacitus
• T.P = Tabula Peutingaria

Anvioù

A

Aalardin	den eus mojenn Arzhur. Marc'heg galloud hudel dezhañ. E adroas ur vronn nevez en aour da Winier, pa gollas homaén hec'h hini o skoazellañ Caradoc Briefbras. Dimeziñ a reas da Wingenor, nizez-vihan da Arzhur.
Aballava	gwelout : Burgh-by-Sands, Cumberland.
Abarrez	(Abbaretz; Abarèt) : kumun eus Breizh-Uhel, departamant Liger-Atlantel, arondisamant Kastell-Briant, kanton ***, war ar Paradel hag an Izag; 6176 ha.; 1600 annezad e 1990, *** e 2015. Eskopti kozh Naoned.
Abaty Cwm-hir	lec'h eus Bro-Gembre, Maesyfed / Radnorshire ː Abati an draonienn hir
Abelleus	marc'heg eus mojenn Arzhur, lazhet gant Tor.
Aber / Abergwyngregyn	lec'h eus Bro-Gembre, Caerfyrddin / Carmarthenshire
Aberaeron	lec'h eus Bro-Gembre, Ceredigion / Cardiganshire : genou ar stêr Aeron.
Aberafan	lec'h eus Bro-Gembre, Port Talbot, Morgannog / Glamorgan
Aberangell	lec'h eus Bro-Gembre, Mallwyd, Meirioneydd / Meirioneth
Aberaman	lec'h eus Bro-Gembre, Aberdâr, Morganog / Glamorgan
Aberarad	lec'h eus Bro-Gembre, Castellnewydd Emlyn, Caerfyrddin / Carmarthenshire
Aberarth	lec'h eus Bro-Gembre, Llanddewi Aber-arth, Ceredigion / Cardiganshire : genou ar stêr Arth.
Aber-banc	lec'h eus Bro-Gembre, Orllwyn Teifi, Ceredigion / Cardiganshire
Aberbargod	lec'h eus Bro-Gembre, Bedwellte, Mynwy / Monmouthshire
Aberbechan	lec'h eus Bro-Gembre, Betws Cedewain, Trefaldwyn / Montgomeryshire
Aber-big	lec'h eus Bro-Gembre, Llanhiledd, Mynwy / Monmouthshire
Aberbrân	lec'h eus Bro-Gembre, Y Trallwng, Breycheiniog / Brecknokshire
Aberbythych	lec'h eus Bro-Gembre. Gwelout Llanfihangel Aberbythych
Abercannaid	lec'h eus Bro-Gembre, Merthyr Tudful, Morgannog / Glamorgan
Aber-carn	lec'h eus Bro-Gembre, Mynwy / Monmouthshire
Abercastell	lec'h eus Bro-Gembre, Mathri, Penfro / Pembrokeshire
Abercegyr	lec'h eus Bro-Gembre, Darowen, Trefaldwyn / Montgomeryshire
Aberconwy	lec'h eus Bro-Gembre, Conwy, Caernarfon / Caernarvonshire
Aber-craf	lec'h eus Bro-Gembre, Ystradgynlais, Breycheiniog / Brecknokshire
Abercregan	lec'h eus Bro-Gembre, Glyncorrwg, Morgannog / Glamorgan
Aber-cuch	lec'h eus Bro-Gembre, Maenordeifi, Penfro / Pembrokeshire : genou ar stêr Cuch
Abercwmboi	lec'h eus Bro-Gembre, Aberdâr, Morgannog / Glamorgan
Abercynffig	lec'h eus Bro-Gembre, Castellnewydd, Morgannog / Glamorgan
Abercynon	lec'h eus Bro-Gembre, Llanwynno, Morgannog / Glamorgan
Abercywarch	lec'h eus Bro-Gembre, Llanymawddy, Meirionydd / Meirioneth
Abercywyn	lec'h eus Bro-Gembre ː gwelout Llanfihangel Abercywyn
Aberchwiler	lec'h eus Bro-Gembre ː Aberwheeler; Dinbych / Denbigshire
Aberdâr	lec'h eus Bro-Gembre ː Morgannog / Glamorgan
Aberdaron	lec'h eus Bro-Gembre ː Caernarfon / Caernarvonshire
Aberdaugleddyf	lec'h eus Bro-Gembre ː Milford-Haven, Penfro / PembrokeshireDyfed : genou ar stêrioù Cleddyf (Cleddy Ddu, ouzh ar reter; Cleddy Wen, ouzh ar c'hornôg)
----
Aber-ffrwd	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : genou ar stêr Ffrwd ( = Froudenn)
Abergaveny	gwelout Gobannium, Y Fenni
Abergele	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : genoù ar stêr Gele
Abergorlech	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : genou ar stêr Gorlech
Abergwaun	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : genou ar stêr Gwaun
Aber Gwendraeth	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : genou ar stêr Gwendraeth (= traezh wenn)
Abergwili	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : genou ar stêr Gwili
Aber-nant	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : genou ur froud
Aberteifi	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : genou ar stêr Teifi
Aberystwyth	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : genou ar stêr Ystwyth
̽ Abissum	Ravenna 10740 : ABISSON anv ul lec'h, disanvet, marteze e gevred Bro-Skos.
Ablamor	den eus mojenn Arzhur. Ur marc'heg hag en devoa ur c'harv gwenn, bet lazhet gant Gawain ha Gaheriz. En respont, Ablamor a lazhas daou eus o c'hadgon. Un emgann a grogas etre Ablamor ha Gawain. Hemañ e oa war poent da lazhañ Ablamor pa'z e gwreg en em skoas etre o zaou, o vezhañ lazhet hi-unan gant Gawain. Euzhus ablamour da se, Gawain ne lazhas ket Ablamor.
Abona	ar stêr Avon, Gloucestershire
Abona(e)	gwelout : Sea Mills, Gloucestershire
Abravannus	Ptol. II, 3, 2 : ABRAVANNI FLUVII OSTIA ... : ABRAVANUS, ABRAVANNUS, ABRAVANUS, ABRANANUS gwelet evit bezhañ anv latin ur stêr eus mervent Bro-Skos. Deveradurezh war ar glask. Gwelout Water of Luce.
Abus	(Abi Fluvii Ostia) : ar stêr Ouse, gant e genou en Humber, e Yorkshire.
Acheflour	den eus mojenn Arzhur. Diwar Blanchefleur. Gwellout : Bleuñwen.
Acco / Accon	Bet lakaet e penn ar Senoned, goude bet skarzhet Cavarinius. En eus bountet Senoned ha Carnuted da vrezel a-enep Julius Caesar. Bet lazhet war urzh J. Caesar. (BG. VI, 4, 44; VII, 1).
Actium	Emgann-listri etre morlu Oktav hag hini Anton ha Kleopatra, an 2 Gwengolo 31 A.K, hag en eus gwelet trec'h Oktav.
Ad Ansam	(I.A 480-3 (Iter IX); TP). annezadenn roman Higham, Suffolk.
Adiatunanus	Penn ar Sontiated, pobl eus Akitania; en em zifenn e reas gant nerzh a-enep Publius Crassus, letanant Julius Caesar; ne blegas kent ma oa kouezhet Sos, oppidum ar Sontiated, e Lot-e-Garonne hirie.
Admagetobriga	Ul lec'h eus Galia ar C'hreisteiz, e-lec'h ma Ariovistos e oa trec'h war ar Romaned; -aget - magos / maez ? = - briga = pont -briga = pont
Adminios	Mab Cunobelinos. Gwelout dindan Caligula
Ad Pontem	annezadenn roman eus Breizh (-V); gwelout East Stoke, Thorpe, Nottinghamshire.
Adron	(Rav. 108-33). mont da Vedra
AEbudae Insulae	mont da Ebudae Insulae.
Aelia Ariadne
Aelia Eudoxia	merc'h ar c'hont frank Bauto, mevel bras an impalaeriezh roman, jeneral Theodosius In; gwreg Arcadius adalek 27 Ebrel 395; ha mamm pemp bugel, marvet dre kolladenn ar 6 Here 404. Daou bugel a zo anvet mat : Pulcheria, ha Theodosius II. St Yann Chrysostôm a zo bet eskinnet gant Aelia Eudoxia.
Aelia Eudoxia	paganez, bet ganet Athenais, ha digouezhet Aelia Eudoxia goude e badeziant hag he eured gant Flavius Theodosius II. Aelia Eudoxia a zo bet savet Augusta an 2 Genver 423, goude bet ganet ur plac'h bihan Licinia Eudoxia. Argaset gant Theodosius II, war dro 433, dre gwarizi he c'hoaer-gaer Pulcheria, Aelia Eudoxia a zo kaset en harlu da Jeruzalem e lec'h e varvas e 460.
Aelia Flacilla	spagnolez, merc'h Antonius, prefed ar pretordi; gwreg gentañ Theodosius ar Yaouank; mamm Arcadius hag Honorius. Aet da Anaon e-kerzh diskar-amzer 386, goude bet kollet ganti ur verc'h, Pulcheria, neubet amzer a-raok.	Aelia Flacilla
Aelia Paetina	teirvet gwreg an impalaer Claudius; bet divorset.
Aelia Verina
Aelius Afer	Tad an impalaer Hadrian. Aet da Anaon pa'z e oa Hadrian bugel.
Aemilia Lepida	gourverc'h an impalaer Oktav Aogust; kentañ danvez-gwreg Claudius (Glaoda In)
Aemilius (Lucius)	Dekener marc'hegiezh harp arme Julius Caesar (BG. I, 23)
Aemodae	gwelet : enezioù Shetland
Aesica	ur c'hreñvlec'h roman eus Breizh-Veur; gwelout Great-Chesters, Northumberland
Agedincum	Kêr-benn ar Senoned. Hirie ː Sens
Agloval de Galles	den eus mojenn Arzhur : breur Perseval
Agravain	den eus mojenn Arzhur : mab Lot, roue an inizi Orc'h
Agrippa
Agrippina	nizez ha pempvet gwreg an impalaer Claudius (Glaoda In). He anv a zo chomet en hini Kêr-Gologn, en Alamgn : Colonia Agrippinensis.	Agrippina
Akolon Accolon of Gaul	den eus mojenn Arzhur. Karedig Morganez. Bet lazhet gant Arzhur.
Alabum	kreñvlec'h roman Llanfair-ar-Bryn, Llandovery, Carmarthenshire.
Alauna	anv keltiek meur a stêr eus Breizh-Veur : - Allan Water, Bro-Skos, - Ale Water, Bro-Skos, - Aln, Bro-Saozh, - Ellen, Bro-Saozh, - Ayle Burn, Bro-Skos, - Afon Alyn, Bro-Gembre, - Alan : Bro-Gembre, - Afon Alun : Bro-Gembre, - Nant Alun (Rln Wall Reen) : Bro-Gembre, - Allen (Camel) : Bro-Gervev-Veur, - Alham, Bor-Saozh,
Alauna (1)	(Ravenna 106-9 : ALAUNA SILVA; Ravenna 106-14 : ALAUNA, eilstumm : ALATINA). (I.A 480-3 (Iter IX); TP). Diazezadur roman disanavezet, sur-awalc'h e mervent Breizh-Veur.
Alauna (2)	(Ravenna106-39 : ALAUNA). Diazezadur roman, sur-awalc'h Alcester, Warwickshire, war ar stêr Alne.
Alauna (3)	(I.A. 481-3 (Iter X) : Alone). Sur-awalc'h ar c'hastell roman Watercrook, Westmoreland.
Alauna (4)	(Ravenna 107-4 : ALAUNA; ND-xl 53 : Tribunus cohortis tertiae Neruiorum, ALIONE). Kreñlec'h roman Maryport, Cumberland, er genoù ar stêr Ellen.
Alauna(5)	(Ravenna 108-37 : ALAUNA). Stêr Aln, Northumberland, Bro-Saozh.(Ravenna 108-37
Alauna (6)	(Ptol. II, 3, 7 : ALAUNA, ur polis ar (V)Otadini; Ravenna, 107-46 : ALAUNA). Roman kreñvlec'h Low Learchild, Northumberland.
Alauna (7)	(Ptol. II, 3, 7 : ALAUNA, ur polis an D(u)mnonii; Ravenna : LITANA, eilstumm LICANA). Kreñvlec'h roman Ardoch, Perthshire, war ar stêr Allan Water.
Alauna (8)	(Ravenna 106-59 : ALUNA, eilstumm ALICINCA). Disanavezet; sur-awalc'h nepell eus Manchester.
Alaunocelum	(Ravenna, 107-34 : ALITACENON, eilstumm ALITHACENON). Disanavezet; sur-awalc'h war ur beg-douar eus gevred Bro-Skos.
* Alaunus 1	ar stêr Axe, Devon
* Alaunus 2	ar stêr Aln, Northumberland
* Alba Pompeia	gêr eus Italia, e rannvro Piemont. Pertinax e oa bet ganet enno er bloaz 126.
* Albiniano	(Ravenna 106-24 : ALBINUMNO). Disanvet; marteze e Monmouthshire pe Glamorgan / Morganog.
* Albion	Anv gwechall-goz Enezenn Breizh-Veur. An Anv a vez kavet e : Pseudo-Aristoteles, Plinius, Ptolemaios, Pseudo-Agathermerus, Marsian, Avienus, Stefan eus Bizantion.
* Alesia	kreñlec'h ar Vandubianed; hirie Alise-Sainte-Reine. Aloubet e -52 gant Julius Caesar war Verkingetorix
Aleksandria	kêrbenn Bro-Egipt
Allier	anv gall ar stêr Elaver, adstêr al Liger
Allobroged	pobl keltieg staliet war menezioù etre ar Rhône, an Isara, al lenn Leman, hag an Alpoù
Alpoù	Menezioù etre Italia, Bro-C'hall, Suis, Aostria
Allt-Tairffynnon	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : run pe koad e deir andon.
Alltwalis	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : tal ar run Wallis
Allt-y-coed	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : tal ar run ar c'hoad
Allt-yr-hebog	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : koad ar falc'hun
Altinum	ur gêr eus Italia, ouzh genoù ar stêr Piave. Lucius Verus a zo marv diwar klañved eno.
*Alobergum	(Ravenna 106-5 : ALOVERGIUM). Disanvet; klasket war dro Devon pe Somerset.
Ambarii	pobl eus Galia, staliet war dro Annonay hag Amberieu
Ambiani	pobl eus Galia an hanternoz (Belgica), war an daou du ar stêr Samara (Somme); kêrbenn Samarobriva (Amiens)
Ambibarii	pobl eus Galia an hanternoz. N'ez eus nement martezeadennoù diwar benn lec'h e oant staliet.
Ambiliati	pobl eus Galia an hanternoz. N'ez eus nement martezeadennoù diwar benn lec'h e oant staliet.
Ambiorix	pennrener an Eburoned, en eus stourmet a-enep Julius Caesar
Amroth	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : e-tall an duchenn
*Anas	(Ravenna 109-18 : ANAS). Disanvet; soñjet e vez diwar un enezenn war aodoù kornog ar Vro-Skos, diwar Inis Ane, el Levr Lagin.
*Anava	Eur stêr eus mervent Bro-Skos. Gwelout Annan
Ancalites	(Kezar B.G V, 21, 1 : ANCALITES). Ur boblad keltiek e lec'h disanvet eus gevred Enez Vreizh. Gwelout Ancalites Daou stumm da lenn an anv se a eneb an eil d'egile : Meven Mordiern, Notennou diwar-benn ar Gelted Koz ..., p. 429 : "Eur boblad eus Breiz-Veur a oa hec'h ano Ankaletti "ar re laosk" Rivet & Smith, The Place-Names of Roman Britain, p. 250 : " ... the name An-calites, with *an- intensive prefix ... For this tribal name a sense of 'very hard men, very tough men' seems appropiate ..."
* Anderitum	Kastell roman Pevensey, Sussex, war aodoù Mor-Breizh.	Mogerioù roman Anderitum
Anglesaey	Enezenn veur eus hanternoz bro Gembre.
* Anicetis	*Ravenna 10615 : ANICETIS. Disanavezet, mes sur-awalc'h e lec'h bennak e kreisteiz Breizh-Veur, etre Gloucester ha Badbury.
Anicii	anv un tiegezh gozh Roma. Flavius Anicius Petronius Maximus (impalaer eus an 17 Meurzh 455 d'an 31 Mae 455)
Annia Galeria Faustina Senior	Merc'h da Rupilia Faustina, c'hoar-gaer Hadrianus. Gwreg an impalaer Antoninus Pius. Aet da Anaon e 141.
Annia Galeria Faustina Junior	Merc'h Antoninus Pius hag Annia Galeria Faustina Senior. Gwreg Marcus Aurelius. Mamm Commodus (Lucius Aelius Aurelius Commodus). Aet da Anaon e 175	Annia Galeria Faustina Junior
Annia Lucilla	Merc'h Marcus Aurelius; bet demizet da 13 bloaz da Lucius Verus. War a seblant, n'ez eus ket bet bugel.	Annia Lucilla
* Aquae Sulis / Aquae Minerva	Anvioù latin Bath, Somerset	Aquae Sulis / Aquae Minerva
Antioch
Antium	Hiziv Anzio, e Bro-Latium / Lazzio, en Italia. Kêr-benn ar Volsked, war ar mor Tyrrhenia, 50 kilometr er mervent Roma. Koriolan e oa bet eno en harlu. Ar gêr ae oa bet aloubet e 468 K. J.-K. gant Quintius Capitolinus. Kaligula (31 Eost 12) ha Neron (15 Kerzu 37) e oant genidik eus Antium. Daou templ anavezet : hini Aesculapius hag hini Fortuna. Kavet e oa bet delwenn Apollon ar were.
Antivestaeum Promontorium	Beg pellañ eus mervent Enez-Vreizh. Gwelout Land's End, Cornwall
Anton	Antonius.
Antonia	Antonia c'hoar-gaer Tiber. He devoa dispaket an irienn savet gant Sejan evit lazhañ Tiber
Antonia ar Yaouank	(36 k. J.-K. / 38 g J.-K.) Mamm Germanicus, Livilla, hag an impalaer Claudius (Gloada In)
Antoninus Pius	Titus Fulvus Boionius Arrius Antoninus. Impalaer roman, eus 10 Gouere 138 da 7 Meurzh 161	Antoninus Pius
Antrum	Ravenna 10834 : ANTRUM Lec'h disanvet eus Breizh (-Veur)
Anzio	gwechall : Antium.
Aogust	titl bet roet ar 16 Genver 27 raok J.-K. da Gaius Julius Caesar Octavianus, impalaer kentañ an impalaeriezh Rom(a). An titl Aogust (AVG.) a zo bet douget gant holl an impalaerien war lec'h.
Aogust	Caius Octavius Thurinus. Bet ganet e Rom an 23 Gwengolo 63 a. K. Mab da gCaius Octavius, senedour, hag Atia, merc'h Julia, c'hoar Jul Kezar. Bet kemeret da advab gant Jul Kezar e miz Gwengolo 45 a.K. E anav neuze : Caius Julius Caesar Octavianus. Dies imperii (deiz ar c'halloud) : 16 Genver 27 a.K. dindan anv : Imperatore Caesar Augustus Aet da Anaon e Nola, e-kichen Pompei, an 19t Eost 14 g.K.
Aquae Arnemetiae	Gwelout Buxton, Derbyshire
Aquae Calidae / Aquae Sulis	Gwelout Bath, Somerset
aquilifer	en ul lejion roman, an anv se e oa roet d'an hini e zouge an erez (= erer), arouezenn an impalaeriezh
Arbeia	Krenvlec'h roman eus Breizh (-V). Gwelout South-Shields, Durham
Ardaoneon	gwelout Portus Ardaoni
Ardotalia	gwelout Melandra Castle, Glossop, Derbyshire
Ardua	un anv eus lec'h bennak dianvet eus Breizh (-V). Ravenna 10550 : ARDUA
Areva	stêr eus Bro-Spagn(cf M.M)
Arevaked	Arevaci : poblad eus ar Spagn anavezet evelse diouz stêr Areva (cf M.M)
Argistillum	un anv eus lec'h bennak dianvet eus Breizh (-V). Klasket war dro Gloucester. Ravenna 10630 : ARGISTILLUM
Ariconium	diazez roman eus Breiz (-V) : gwelout Weston under Penyard, Herefordshire
Arria Fadilla	Mamm an impalaer Antoninus Pius
Atecotti	ur boblad eus Breizh (-V) pe Iwerzhon. Gwelout : Atecotti
Atia	Mamm an impalaer Oktav Aogust; merc'h Julia, c'hoar Jul Kezar.
Atina
Atrebates
Aulus Plautius	jeneral roman diouzh familh an impalaer Klaod. Lakaet e penn an arme roman a-enep ar Gatuvellauned e 43 goude Krist. An arme se a oa savet diwar : - Legio II Augusta (Eil strollad an Impalaer), o tont eus Argentoratum / Strasbourg, - Legio XIV Gemina (Parzekvet strollad 'adsavet'), o tont eus Mogontiacum / Mainz, - Legio XX Valeria (Ugenvet strollad eus Valeria), o tont eus Novaesium / Neuss; - Legio IX Hispania (Navet strollad Spagn), o tont eus Pannonia. Aulus Plautius a zo eilet gant : Vespazian, Flavius Sabinus, Hosidius Geta. Aulus Plautius a zo gouarnour roman kentañ e Breizh-Veur, e gêr-benn e Camulodunum, betek 47.
Aurelius Fulvus	Titus Aurelius Fulvus. Tad an impalaer Antoninus Pius. Koñsul e 89, gant Marcus Asinius Atratinus.
Aventicum	Anv latin Avenches, bro Suis
Avidius Cassius	Jeneral Marcus-Aurelius; gouarnour ar Reter. Bet klevet lavar Marcus Aurelius e oa marv, en em sav e-unan impalaer, war dro Ebrel-Mae 175. Bet lazhet prest goude.
Axona	anv latin ar stêr Aisne

B

Babel	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : diwar ar Bibl
Bae Abergwaun	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : bae genou ar stêr Gwaun
Bae Caerfyrddin	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : bae Kêr Varzhin
Bae Ceredigion	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : bae bro Ceredigion (Cardigan)
Bae Sant Ffraid	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : bae santez Berc'hed
Bae Trefdraeth	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : bae Trefdraeth (Tredraezh = an tref e-tal an draezh)
Bancffosfelen	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : glan ar c'hleuz melen
Bancmelyn	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : an duchenn melen
Banc Nant	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : glan an draonienn
Bancycapel	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : torgenn ar chapel
Bancyfilin	lec'h eus Bro-Gembre, Dyfed : torgenn ar vilin
Banc-y-moelfre	lec'h eus Bro-Gembre,Dyfed : tuchenn ar run moal
Bangor Is-coed	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : Bangor e-kichen ar c'hoad
Basilina	Merc'h da Julius Julianus, prefed evit ar Reter, ha kar d'an eskob Euzeb eus Nikomedia. Eil gwreg da Julius Constantius, ha mamm da Flavius Claudius Julianius (Juluan an Abostad). Aet da Anaon un nebeut mizioù nemetken goude bet he bugel.
Belisama	anv un doueez, anvet gant Minerva. anvioù tennet eus hini an doueez : Belime, Blisme, Beleymas, Balesme, Bellême, Ledesma, Osma ...
Belisama	ar stêr Ribble, Lancashire
Betws Gwerful Goch	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : prioldi Gwerful ar ruz
Betws-yn-Rhos	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : prioldi al lann
Bibra	kreñvlec'h roman war ribl kreisteiz genoù an Ituna / Eden. Hirie Beckfoot (Cumberland)
Bibroci	ur bobl eus gevred Breizh (-Veur), anvet nemet gant J. Kezar
Bigbury	big = meur; bury = burgh = kreñvlech. Oppidum keltiek bro-Gent bet dilezet evit Durovernum / Canterbury
Bleuñven	den eus mojenn Arzhur. Diwar Blanchefleur. Er Perseval, e oa c'hoar Arzhur, ha mamm Perseval. Aet da vevañ gantañ ha gant Lufamour.
Bontnewydd	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : ar Bont Nevez
Bontuchel	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : ar Bont Uhel
Boudicca
Breizh Veur	Pobloù kelt d'ar c'houlz ar Romaned. Pajenn war ar stern latin keltieg brezhoneg Ancalites Ankalited Atrebates Atrebated Belgae Belged Bibroci Bibroked Brigantes Briganted Caereni Kerened Caledones Kaledoned Cantiaci Kantiaked Carnonacae Karnonaked Cassi Kassed Cenimagnes Kenigmaned Coritani Koritaned Catuvellauni Katuvellauned Cornovii 1 Kornovied1 Cornovii 2 Kornovied2 Creones Kreoned Decantae Dekanted Deceangli Dekangled Demetae Demeted Damnonii Damnonied Dobunni Dobunied Dumnonii Dumnonied Durotrigues Durotriged Epidii Epidied Iceni Ikened Lugi Liged Novantae Novanted Ordovices Ordoviked Parisii Parisied Regnenses Regnened Segontiaci  Segonsiaked Selgovae Selgoved Silures Silured Smertae Smerted Taezali Taezaled Trinobantes / Trinovantes Trinobanted / Trinovanted Vacomagi Vacomaged Venicones Venokoned
Bruttia Crispina	Dimezet gant cGommodus e 177. Kaset en harlu, ha lazhet war dro 177
Brutus	unan eus ar veuntrerien Jul Kezar
Bryn Du	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : Bren du; Run Du; Krec'h Du; Torgenn Du ...
Bryneglwys	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : run an iliz
Brynffordd	lec'h eus Bro-Gembre, Clwyd : run war ar roudour
Brynsaithmarchog	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run ar seizh marc'heg
Bryn Trillyn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run an dri lenn
Bryn y maen	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run ar vaen
Burgh-by-Sands	Kêriadenn Bro Saoz, Cumberland, war ribl kreisteiz genoù ar stêr Eden / Ituna. Gwechall kreñvlec'h mur Hadrian Aballava / Aballaka.
Bwlch-gwyn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : an trepas gwenn
Bylchau	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : an drepasioù

C

Cadair Fronwen	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kador (?) Bronwenn
Caius	mab bihan da Oktav-Aogust. Aet da Anaon yaouank e 4 G.K
Caius Octavius	senedour roman; tad Oktav Aogust, kentañ impalaer Roman. Aet da Anaon e 58 A.K
Caius Volusenus Quadratus	tribun an arme roman, da biv Jul Kezar a c'houlennas da vont da zaolenniñ Enez-Vreizh raok kas e argad -55 J.K.
Caligula	Caius Julius Caesar Germanicus. Lezanvet Caligula = botez vihan. Bet ganet e Antium, an 31 Eost 12 goude K. Mab da Germanicus, ur jeneral brudet, ha da Agrippina, merc'h Agrippa ha Julia merc'h Aogust. Bet dimezet e 33 da Junia Claudilla, marvet en ur wilioudiñ e 36. Goude se, en eus forzhed meur a verc'hed : Ennia Naevia, gwreg Makron, penn ar bretorianed; Livia Orestilla, gwreg Pison; Lollia Paulina, gwreg ar c'honsul Memmius ... Caesonia, bet dimezet meur a wech. Dies imperii : 16 Meurzh 37. Aet sot-nay e miz Here 37, Caligula a zo bet lazhet gant ar bretorianed ar 24 Genver 41, da heul e gwreg Caesonia ha e merc'h. ----------------- Adminios, aet da glask tabut gant e dad Cunobelinos, roue ar gC'hatuvellauned ha an tDrinobanted, e oa aet da glask sikour gant Kaligula, o brometiñ sujidigezh an tDrinobanted. An impalaer sot e savas un arme e Gesoriacum (Boulogne-sur-Mer), e lakas da dennañ gant taolerezed-mein etrezek ar mor, e zastumas kregin war an aod, hag e embannas e oa deut a-benn diouzh ar Mor.
Camilia	eus familh an diktatour Camillus; eil danvez-gwreg Claudius (Glaoda In); marvet an deiz e eured, oajet a 12 bloaz, 11 miz ha 7 deiz
Camulodunum	anv latin Kergolun / Colchester
Caracalla	mab an impalaer Septimius Severus ha Julia Domna. Septimius Bassianus, anvet Caracalla, a zo bet impalaer roman eus 12 Here ? 198 da 8 Ebrel 218.
Cassius	unan eus ar veuntrerien Jul Kezar
Cassivellaunos	roue breizhad gGatuvellauned ha an dTrinovanted, e stourmas a-enep Jul Kezar en 54 A.K. Bet trec'het, goude bet kollet gantañ kreñvlec'h Kamulodunum, e c'houlennas ar peoc'h.
Castell y Rhodwydd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kastell war roudour pe war ar chaoser
Castell y Waun	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kastell al Lann (Yeun)
Cefn-brith-	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Kein (= run) "a bep seurt liv ... ?
Cefn-bychan	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar run bihan
Cefn Du	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar run du
Cefn-mawr	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar run meur
Cefn Treffynnon	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run kêriadenn an andon
Cefn-y-bedd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run ar c'hev
Cerrig Coediog	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : koadoù roc'hellek
Cerrigydrudion	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : reier ar re trec'h
Cilcain	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : repoz brav meurbed
Claudia	kentañ gwreg Oktav Aogust; merc'h Anton. An dimeziñ se n'eo ket bet kaset da benn. Bugel ebet
Claudia Octavia	Merc'h Klaod ha Messalina. Roet da bried, oajet a 12 bloaz, da Neron, oajet a 16 bloaz, e 53. Argaset e 62 abalamour difrouezidigezh, tamalet avoultriezh ha diforc'h, Octavia a zo forbanet e Pandataria, ha lazhet war urzh Neron, an 19t mezheven.	Poppea a zegas da Neron penn Claudia Octavia. Nero, gant G.Muzzioli (1876)
Claudius	impalaer roman, eus 25 Genver 41 da 13 Here 50.
Clausentum	Anv latin Bitterne (e-kichen Portchester)
Clawddnewydd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kleuz nevez
Coedgolau	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : koad ar goulou
Coed-poeth	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Koad tomm
Corwen	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : roc'h sakr
Craig-y-Forwyn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : roc'h (ar merc'h yaouank ?)
Craig yr Ychen	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : krec'h an ejened
Cwm Pennant	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : saoenenn penn an andon

D

Deal	Kêr eus Bro-Gent, war ar strizh-mor, er reter Dover, e penn an devennoù. Dilestradeg morlu Jul Kezar ar 25 Eost -55 J.K. Un delwenn a zo bet savet ar 25 Eost 1946 gant ar C'huzul -Kêr. Etimologiezh : Addelam DB; Dela 1158 ff. P, Dale 1275 RH. OE dael, OKent del 'valley' Skeudenn : Gwenola Even (12 bloaz e 1982), e-kichen delwenn bet savet gant Kuzul-Kêr Deal ar 25 Eost 1946, evit an 2000t deiz-ha-bloaz an dilestradeg -55.
Derwenn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : an dervenn
Diserth	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ???
Domitia Paulina (major)	Ginidig eus Cadix. Gwreg Aelius Afer, ha mamm an impalaer Hadrian
Dover	Kêr ha porzh Bro-Saozh, e Bro-Gent, war ar strizh-mor. (Keltg : Dubron; Lat : Dubris); e genoù ar stêr Dour; 26 km e gevred Kêrgent, 106 km e gevred Kêr-Londrez. E 55 raok J.-K., ar morlu Jul Kezar e zegouezas dirak Dover, o tont diouzh Portus-Itius, e Gallia, war dro 9 eur diouzh ar beure / mintin, hep gallout dilestrañ. Ret a oa bet dezhi gortoz tuginadur ar mare evit gallout dilestrañ pelloc'h, war zu ar reter, war traezhennoù Deal, en tu all d'an devennoù. Degouezhet dindan urzh ar Romaned, Dubris a oa ar porzh meur etre Bro-C'hallia hag Enez-Vreizh. Daou tour-tan a zo bet savet enni, evit respont d'an hini Gesoriacum / Bononia (Boulogne-sur-Mer). Unan a zo bepred en e sav. D'ar c'houlz ar Grenn-amzer, Dover e oa unan eus ar "Cinq-Ports".
Drusus	mab Tiber hag e wreg gentañ Vipsiana; bet ganet e ***; bet ampoezonet war urzh Sejean e 23 G.K.
Drusus Decimus Nero	mab Tiber Claudius Nero ha Livia; bet ganet ar 14 Genver 38 k. J.-K. Tad an impalaer Claudius (> Glaoda In). Marvet goude bet diskaret diwar marc'h, er boavez 9 goude J.-K.
Dubnovellaunos	roue an dTrinobanted, bet trec'het gant Taskiovannos, roue ar gKatuvellauned, war dro 10 A.K.
Dubris	anv latin Dover / Douvres
Durnovaria	an latin Dorchester
Durovernum	anv latin Kergent / Canterbury

E

Eden	(lat. : Ituna) : anv ur stêr eus Breizh-Veur, tremenn e Carlisle.
Elaver	anv kelt ar stêr Allier, adstêr al Liger
Eudocia	merc'h Valentinian III ha Licina Eudoxia

F

Fenisia	Peurzistrujet eo meur a lec'hioù Fenisia ha Palestina er bloavezh 363 gant un heuliad krennoù-douar ha barroù-reverzi, ha da heul chanter evit adsevel templ Jeruzalem.
Flavia Titiana	anv gwreg an impalaer Pertinax
Flavius Theodosius II	Mab an impalaer Arcadius hag Aelia Eudocia. Ganet an 10 Ebrel 401 e Kergustentin. Caesar hag Aogust an 10 Genver 402. Koñsul e 403.
Foel Frech	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run (?)
Foel goch	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run ruz
Foel Wen	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run gwenn
Ffridd Fawr	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run e beurvañ veur
Ffridd y Foel	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ru e beurvañ
Ffynnongroyw	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : mammenn sklaer
Fulvia Pia	mamm an impalaer Septimius Severus

G

Galaad	unan eus marc'heien ar vojenn Arzhur
Galasia	Galatia. bet aloubet e 25 A.K gant Oktav.
Galla Placidia
Galla Placidia ar Yaouank	merc'h Valentinian III ha Licina Eudoxia
Garn Fawr	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : karn meur
Garth	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kloz
Gaudentius	mab Aetius
Gellïoedd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kevioù
* Gelovium (?)	Ravenna 10741 : CELOVION. Ul lec'h disanvet, war a seblant e kreisteiz bro Skoz (cf Rivet & Smith, p. 367)
Germanicus	niz da Oktav Aogust; mab da Drusus ha da Antonia; kemeret evit advab gant Tiber e 4 G.K; en eus kaset brezelioù ha trec'het diwar ar Jermaned eus 14 da 16 G.K; bet dimezet da Agrippina; ur bugel : Caligula. Germanicus a zo aet da Anaon, bet ampoezonet, e Antioch, e 19 G.K.
Gesoriacum	porzh-mor eus Bro-Gallia, war mor Breizh. E genoù ar stêr Liane, war zu ar mor. Morlu Jul Kezar a gemeras ar mor war-dro kreiz noz 25 Eost raok J.K. evit tagañ Breizh-Veur. Gesoriacum a zo bet lonket gant ar mor er bloaz 294. Ur gêr nevez, Bonnonia, a zo bet savet uheloc'h war an tu all ar genou. *Ges- = beg, kab.
* Glanum (?)	Ul lec'h disanvet, sur-awalc'h ouzh mervent Breizh Veur. Rivet & Smith, p. 367 : Ravenna 10546 : GIANO
Glan-y-don	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : tal ar mor
Glanyrafon	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : bord ar stêr
Glasfryn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : an dossen / run glaz
* Glevum (?)	gwelout Gloucester
Gloucester
Glyndyfrdwy	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : saonenn ar stêr Dyfrdwy
* Gobannium	gwelout Abergavenny
Gorsedd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : tron; kador-veur; kador-roue
Gorsedd Brân	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kador-veur Brân (eus Mabinogion)
Graeanrhyd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar roudour grouanek, meinek
Graig	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : roc'h
Graigfechan	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : roc'h bihan
* Grandina	Ul lec'h disanvet eus Breizh-Veur. Marteze un enezenn eus kornog bro Skos. Ravenna 10921 : GRADENA / GRANDENA (Rivet & Smith, p. 370). E latin, grandina = grizilh
Great-Chesters	Northumberland : gwelout AEsica.
Groesffordd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kroazhent
Gwernymynydd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : gwern ar menez
Gwynfryn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run gwenn

H

Hen Graig	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : hen roc'h / ar roc'h gozh
Henllan	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz gozh
Higham	kêr eus Bro-Saoz, e Suffolk. Bet gwechall diazezadenn roman Ad Ansam.

I

Isca Dumnoniorum	anv latin Kêresg / Exeter.
Is-y-coed	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : (e) traoñ ar c'hoad
Italica	kêr eus bro Spagn (e-kichen Sevilla, war ar Guadalquivir. Trajan, hag Hadrian, daou impalaer roman, e oant ginidig eus ar gêr se.
Ituna	hirie Eden, stêr eus Bro-Saoz;

J

Jeruzalem	Peurzistrujet eo meur a lec'hioù Fenisia ha Palestina er bloavezh 363 gant un heuliad krennoù-douar ha barroù-reverzi, ha da heul chanter evit adsevel templ Jeruzalem.
Jude	Judea. bet aloubet e 25 A.K gant Oktav, goude Actium
Julia	c'hoar Jul Kezar; mamm Atia; mamm-gozh an impalaer Oktav-Aogust
Julia	merc'h an impalaer Oktav-Aogust hag e eil gwreg Scribonia. Bet roet da gentañ da (v)Marcellus, mab e c'hoar Oktavia ha Mark-Anton. Roet goude marv Marcellus da Agrippa, oajet a 41 bloaz.
Julia Domna	eil gwreg Septimius Severus. Daou vab ː Septimius Bassianus (Caracalla), ha Lucius Septimius Geta. Savet da Augusta = impalaerez, lezanvet eo ivez Demeter Nevez, Hera romania, Virgo Caelestis, Mater castrorum. Kaset en harlu da Emez, war urzh Macrinus, ha krogn-bev bronn ganti, e varv e 217
Julius Constantius	Mab an impalaer Caius Flavius Julius Constatius (Constantius Chlorus) hag e eil gwreg Theodora. Dimezet da gentañ gant Galla, en eus bet diganti Gallus, hag a zo bet caesar (eil impalaer) eus 351 da 354. Dimeze evit an eil gwech gant Basilina, en eus bet diganti Flavius Claudius Julianius (Juluan an Abostad)

K

Kaligula	gwelout : Caligula
Karadeg	Gwerenn-livet eus Ti-Kêr Colchester. Caratacos / Caratacus :
Katuvellauned
Kent / Bro-Gent	kontelezh eus Bro-Saoz, e korn gevred, etre ar stêr Tamesa war e hanternoz, mor an Hanternoz war e reter, Strizh-mor Breizh war e c'hreisteiz, ha kontelezh Surrey war e c'hornog. Kêr-benn, Kêrgaint / Canterbury; porzh meur : Dover (Dour, Dubris).
Kezar (Jul Kezar)
Kezar	titl an eil-impalaerien roman.
Kommios	Galian eus Belgia, savet roue Atrebated an douar-bras gant Jul Kezar e 57 A.K, ha kaset gantañ da brezeg gant Atrebated an Enez-Vreizh. Sellet evel un trubarzh, eo bet paket gant ar re-mañ. Hag e-se, ne chome nemet un dra gant Kezar : ober brezel, ar pezh en eus graet daou vloaz war lec'h, e 55 A.K., amzer d'ezhañ kempenn ur strollad-listri.
Kunobelinos	roue ar gKatuvellauned han an dTrinobanted, en Enez-Vreizh. Hêr Taskiovanos. Keñverioù mat en devoa gant ar Romaned staliet e Galia. Anavezet "Britannorum Rex" gant ar Romaned. Adalek en devoa selloù war zu Bro-Gent, e amezeien an Atrebated, diskennidi Kommios a gemeras aon dioutañ. Tri vab e vez anavezhet : Adminios, Karatacos, Togodumnos. War dro tregont vloaz a zo bet Kunobelinos roue. Aet eo da Anaon war dro 40-41 G.K. E anv a zo bet kemeret gant Shakespeare evit e drama : Cymbeline (1605).  E brezhoneg a-vremañ, e anv e vije Konvelen.

L

Laetus	Prefed ar Bretordi. En eus graet sevel Pertinax da impalaer, ar 1n Genver 193. Mes en eus graet ivez lazhañ Pertinax an 28 Meurzh 193.
Land's End, Cornwall	Ptoleme, II,3,2 : ANTIVESTAEUM SIVE BOLERIUM PROMONTARIUM Ravenna 1061 : VEETEVIA Ravenna 1063 : MESTEVIA
Lepidus
Leptis Magna	Kêr eus Afrika an hanternoz (Lybia). Septimius Severus e oa ganet eno.
Leuson(n)a	Anv latin Lausanne, bro Suis
*Leviodunum	Ravenna 1089 : LEUIODANUM / LEVIODANUM Ravenna 10810 : LEVIOXAUA / LEVIOXANA Kreñvlec'h roman disanvet eus Breizh-Veur. Klasket e bro Skoz, hanternoz Moger Antonin.
*Levobrinta	Ravenna 10640 : LAVOBRINTA Lec'h disanvet eus Breizh-Veur. Klasket en-dro da Wroxeter. Tostaet ouzh Forden Gaer, Caer Sws, ha Vyrnwy (deveradenn eus Sabrina).
*Liar (?)	Ravenna 10835 : LIAR Ur stêr disanvet, nepell diouzh ar stêr Tyne. Sur-awalc'h ur stêr gant lanv.
Licina Eudoxia	merc'h Flavius Theodosius II hag Athenais Aelia Eudoxia; gwreg Valentinian III, ha goude forzhet gant Petronius Maximus. Aet gant Genserig da Afrika, da heul he div merc'h Eudocia ha Galla Placidia.
*Linda	Ravenna 10836 ː LENDA Lec'h disanvet eus Breizh-Veur. Marteze anv ur stêr bennak. Marteze ur faltazi diwar anv Lindum (Lincoln)
*Lindinis	Anv latin Ilchester
*Lintanomagus	lec'h roman disanvet, war e greder eus Bro Skoz, hanternoz da Voger Antoninus. Ravenna 1086 ː LITINOMAGO / LINTINOMAGO. Talvoudegezh ː ul lec'h gant ur wel ledan en-dro dezhañ
Livia Drusilla	Bet ganet an 30 Genver 58 kent J.-K.; Teirvet gwreg an impalaer Octavius-Aogust. Raok se, he oa bet eureujet da (d)Tiberius Claudius Nero, hag he devoa bet daou bugel digantañ : Tiber, ha Drusus. Bet skrapet gant Octavius-Aogust, n'he oa nemet 20 bloaz, hag eureujet ar 17 Genver 38 kent J.-K. Ur bugel bet ganet raok an termen a zo bet, met marvet nepell goude. Livia Drusilla a zo aet da Anaon e 29 goude J.-K.
Llanbedr Dyffyn Cwlyd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz sant Pêr e traonienn ar stêr Cwlyd.
Llanddulas	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz e-kichen ar stêr Dulas
Llandovery, Carmarthenshire	kreñvlec'h roman Alabum (Ravenna 106-26 : ALABUM)
Llanfair-ar-Bryn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz santez Mari ar run
Llanfair Dyffryn Cwlyd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz santez Mari e-kichen ar stêr Cwlyd
Llanfynydd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz ar menez
Llangwm	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz en draonienn
Llannerch-y-môr	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : frankizenn e-kichenn ar mor
Llansanffraid Glynceiriog	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz santez Berc'hed en draonienn ar stêr Ceiriog
Llan San Sior	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz sant Jorj
Llanynys	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : iliz an enezenn
Llanypwll	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ilz ar poull.
Llwyn-mawr	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kev meur
Llysbedydd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : lez ar vadeziant
Llysfaen	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : lez ar maen
Locatrebe	lec'h roman disanvet eus Breizh (-Veur); klasket e Bro Skos, kreisteiz ar Voger Antonin. Ravenna, 10735 ː LOCATREVE Talvoudegezh ː kêriadenn e-kichen al lenn (ar stank, poull)
Lolianus Avitus	koñsul roman, mestr tad Pertinax. En eus sikouret Pertinax da greskiñ e-barzh an arme.
Londinium	anv latin Kêr-Londrez.
Longus	un anv eus Enez Vreizh, diaez da lec'hiañ. Ptolemy II, 3, 1 ː LONGI FLUVII OSTIA Ravenna 10922 ː LONGIS ------------- Talvoudegezh ː Genoù ar stêr Long ? Kas e ra klaskoù war zu Loch Linnhe, en hanternoz Bro-Skos. Bez ez eus un enezenn vihan Lunga, e-kichen Iona ha Little Colonsay, eus enezeg Mull, war genoù Loch Linnhe.
Lori	gêr eus Italia, 18 km diouzh Roma. An impalaer Antoninus Pius en devoa e di, ha marvet eno, ar 7 a viz Meurzh 161, da 74 bloaz.
Lucilla	Gwreg hag intanvez Lucius Verus. Bet savet ganti un irienn a-enep Commodus ha Bruttia Crispina, dre gwarizi, eo bet tapet, kaset en harlu da cGapri, ha lazhet.
Lucius	mab bihan da Oktav-Aogust. Aet da Anaon yaouank e 2 G.K
Lucius Ceionius Commodus	anv tad an impalaer Lucius Verus
Lucius Decius Septimus Megas Abgar IX	Roue Edessa. En devoa goulennet gant ar pab Eleutherius kas misionerien d'e vro. Un eilskriver en devoa kemeret an anv Britio, anv all Edessa, evit Brittano. Diwar se e oa bet savet ur vojenn Lucius roue Britannia.
Lucius Verus	Ken-impalaer roman, gant Marcus Aurelius, eus 7 meurzh 161 betek miz C'hevrer 169 Gwelout ivez : Lucius Ceionius Commodus; Caius Avidius Negrinus; Fabia; Marcus Aurelius; Annia Lucilla
* Lugudunum	Lec'h disanvet eus Enez-Vreizh. Klasket en tu bennak en hanternoz Bro-Saoz. Ravenna 10717 ː LUGUNDUNO / LUGUNDINO Talvoudegezh ː diasur. Breutadenn evel evit kêr Lyon
* Lupania	Lec'h disanvet eus Enez-Vreizh. Klasket en tu bennak e Bro Gembre. Ravenna 10623 ː IUPANIA Talvoudegezh ː diasur. Ne deufe ket kenkoulz eus al latin l* up-us (= bleiz) Lup-us (= bleiz)*
* Lutudarum	Lec'h disanvet eus Enez-Vreizh. Klasket en Derbyshire, war dro maengleuzioù plom, war dro Wirksworth. Enskrivadurioù war tolzennoù plom ː CIL VII 1208 (eus Wirksworth) ː IMP CAES HADRIANI AVG MET LVT CIL VII 1216 (eus Hexgrave Park, e-kichen Mansfield) ː C IVL PROTI BRIT LVT EX ARG EE IX. 1266 (eus Tansley Moor) ː P RVBRI ABASCANT METALLI LVTVDARES JRS XLVIII (eus Ellerker, Yorkshire) ː SOC LVT BRIT EX ARG JRS LVII (eus Churchover, Warwicks.) ː SOCIOR LVT BR EX ARG Britannia, VII, 1976 (eus Ashbourne, Derbys.) ː SOCIORUM LVTVD BRIT EX ARG CIL VII 1215 (eus Broomer's Hill, Polborough, Sussex) ː TI CL TR LVT BR EX ARG CIL VII 1214 (eus Matlock Moor, Derbys.) ː L ARVCONI VERECVND METAL LVTVD Ravenna 10645 ː LUTUDARON / LUTUDATON Talvoudegezh ː keltiek luta = geun, lagenn; lec'h morfank.

M

Maes-glas	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : maez / park glaz
* Magalonium	lec'h roman disanvet eus Breizh-Veur, klasket nepell eus Gloucester. Mammenn ː Ravenna 10629 ː MACATINIUM. Talvoudegezh diaez. Evit Rivet & Smith, tu ez eus da welout ː *magal-on-io, evit ul lec'h uhel, pe lec'h un uheliad. (evel evit brezhoneg *mael)
* Magantia	Anv ul lec'h roman disanvet eus Breizh-Veur. Un enezenn klasket war dro tro war dro Enez Vreizh. Ravenna 10918 ː MAGANTIA / MAGANCIA AGANCIAM %
Maiden Castle	ur c'hreñvlec'h keltiek eus kreistez Breizh-Veur, e-kichen Dorchester. Da welout oppidum an Durotrigues	Maiden Castel
Mandubrakios	priñs yaouank an d-Trinobanted, bet diskaret ha skarzhet gant Cassivellaunos, roue ar gKatuvellauned. Aet da c'houllenn sikour gant Jul Kaezar evit adkemer e leve.
* Maporitum	annezadenn roman disanvet eus Breiz-Veur. Klasket en tu-bennak e kreisteiz bro Skos. Ravenna 10734 ː MAPORITON. Talvoudegezh ː roudour yec'hedus, pa roudour ar mab. roudour yec'hedus = roudour hep riskl ?
Marcia	Mestrez Commodus. Kemer e ra perzh gant irienn evit lazhañ Commodus
* Marcotaxum	lec'h disanvet eus Breiz-Veur. Klasket en tu-bennak e Bro-Skos, hanternoz Moger Antoninus. Ravenna 10812 = MARCOTAXON Talvoudegezh ː lec'h e vez dastummet kezeg, pe evit marc'hegiezh, pe evit marc'had.
Marcus Galerius Antonius	mab Antoninus Pius hag Annia Galeria Faustina Senior. Marvet bugel.
Marcus Ulpius Traianus	tad an impalaer Trajan; senedour; prokoñsul Azia (Reter-nesañ) e 79-80
(Caius) Marius	Den a bolitik roman a-bouezh (-153 / -86). Bet koñsul e -107, -104, -103, -102, -102, -100. E oa bet trec'h diwar an Deuntoned en Aquae Sextiae (Aix) e -102, ha diwar ar C'himbred, e Vercellae (Verceil), e -101. En eus kemeret perzh ouzh ar Brezel Sokial ( -91 / -89). Nac'het gant ar bobl, a du gant Sylla, e-kerzh brezel a-enep Mithridates (-88 / -84).
Marcus-Aurelius	impalaer roman, eus 7 meurzh 161 da 17 Meurzh 180.	Marcus Aurelius
* Masona	un annezadenn roman disanvet eus Breizh-Veur; klasket en tu-bennak er mervent an enezenn. Ravenna 1065 ː MASONA Talvoudegezh ː disklêriadur ebet.
* Matovium	un annezadenn roman disanvet eus Breizh-Veur; klasket en tu-bennak e Bro-Skos, hanternoz Moger Antoninus. Ravenna 10758 ː MAULION Ravenna 1083 ː MATOVION Talvoudegezh ː sur-awalc'h diwar * Matu- = arzh / ourzh
* Medionemetum	lec'h roman disanvet eus Breizh-Veur, klasket e Bro-Skos, pe war dro Arthur's O'on, Larbert, Stirlingshire, pe war dro Cairnpapple. Ravenna 10754 ː MEDIONEMETON Talvoudegezh ː * medio = e-kreizh * nemeton ː lec'h sakr.
* Meletium	lec'h roman disanvet eus Breizh-Veur, klasket e Bro-Saoz, etre Gloucester ha Badbury. Ravenna 10616 ː MELEZO / MEIEZO Talvoudegezh ː un annezadenn war ur run
Melin-y-wig	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : milin ar c'hoad
Merzhin
Messalina	pedervet gwreg an impalaer Claudius (Glaoda In); mamm Octavia; ne oa ket nemet ur gast spontus; bet lazhet war urzh Tiber.
* Minox	Anv ul lec'h roman disanvet eus Breizh-Veur. Ravenna, 10818 ː MINOX Talvoudegezh ː digomprenet.
* Mio(.)edum	Anv ul lec'h roman disanvet eus Breizh-Veur, klasket war dro Cirencester Enskrivadur, RIB 101 ː GENIO / SA(CRUM) / MIO(.)EDI / ... Sur-awalc'h troad un delwenn bet kavet 1,5 km er gevred Cirencester (Corinium) Talvoudegezh ː digomprenet.
* Mixa	Anv ul lec'h disanvet eus Breizh-Veur. Ravenna 10817 ː MIXA Talvoudegezh ebet
Mochdre	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn ar moc'h
Moelfre	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal
Moelfre-isaf	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal izelañ
Moelfre-uchaf	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal uhellañ
Moel Garegog	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal klegereg
Moel Geraint	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal an den anavezet Geraint
Moel Llyn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal(a-us) al lenn
Moel Llys-y-coed	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal lez ar c'hoad
Moel Morfudd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal an den anavezet Morfudd
Moel Plas-yw	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal maner ar c'hoad-ivin
Moel Tywysog	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal ar priñs
Moel y Gaer	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal ar c'hastell
Moel yr Henfaes	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : run moal ar vaezhioù / parkoù kozh
Moger Hadrian
* Mona	hirie an enezenn Enez-Mon / Anglesey
Montroulez
* Morbium	lec'h disanvet eus Bro-Saoz; klasket war dro Piercebridge (Durham) ha Greta Bridge (Yorkshire) N.D XL6 (skeudenn) ː MORBIO N.D XL 21 ː Praefetus equitum catafractorium, MORBIO. Talvoudegezh ː digomprenet
Mor Breizh
Morfa Caer	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : aodoù ar c'hastell
Moridunum
Mynydd-isa	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : menez izellañ
Mynydd Maesyryhen	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : menez maezioù / parkoù an ejened
Mynydd Rhyd-ddu	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : menez ar roudour du
Mynydd Tarw	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : menez an tarv

N

Nantglyn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : froud an draonienn
*Nassa	Gwelout Loch Nis
Nennius	de Civitatibus Brittanniae : Kêrioù Breizh Haec sunt nomina omnium civitatum quae sunt in tota Brittannia, quarum numerus est XXVIII. Nennius Kembraeg Brezhoneg Saozneg Latin 1 Cair Guorthigirn Vortigern's Fortress 2 Cair Guinntguic Kêrwent Winchester Venta Belgarum 3 Cair Mincip Verulamium ? 4 Cair Ligualid Carlisle Luguvallium 5 Cair Meguaid Lindisfarne 6 Cair Colun Kêrgolen Colchester ? Camulodunum ? 7 Cair Ebrauc Kêrevrog York Eburacum 8 Cair Custoeint Constantine's Fortress 9 Cair Caratauc Kêrgaradeg Caradoc's Fortress 10 Cair Grauth Cambridge 11 Cair Maunguid Manchester ? Manucium ? 12 Cair Lundem London Londinium 13 Cair Ceint Kêrgent Canterbury Durovernum 14 Cair Guiragon Canterbury ? Duruvernum ? 15 Cair Peris Llanberis ? 16 Cair Daun Kêrz°n Doncaster Danum 17 Cair Legion Y Gaer Chester Deva 18 Cair Guricon Wroxeter Viroconium 19 Cair Segaint Caernarfon Caernarvon Seguntium 20 Cair Legion Guar Usic Kêrleon Caerleon 21 Cair Guent Kêrwent Caerwent 22 Cair Brithon Dumbarton 23 Cair Lerion Leicester ? Ratae Coritanorum ? 24 Cair Draithou Draithou Fortress 25 Cair Pensa vel Coyt Penselwood Fortress 26 Cair Urnarc Urnac Fortress 27 Cair Celemion Celimion Fortress 28 Cair Luit Coyt Caer Lwytgoed Wall-by-Lichfield Letocetum
*Nemetostatio	North Tawnton, Devon
Newcastle-upon-Tyne	kêr eus Bro-Saoz, en Northumberland, war ar stêr Tyne. Da gentañ Pons Aelii / Pons Aelius, kreñvlec'h roman kentañ Moger Hadrian, war ar stêr Tinea.
Notitia Dignitatum	da lavarout : Roll an Uhelgargoù. Bet savet etre 395 ha 455 hervez Leon Fleuriot.

O

Oernant	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar froudenn yen
Onna	Anv latin Nusling, etre Portchester ha Winchester, e-kichen Clausentum
Oppidum	kreñlec'h keltiek
Ouse	(Abus = Abi Fluvii Ostia): ur stêr hag a ya da aberiñ en Humber, war aod Mor an Hanternoz, e Yorkshire, e biz Bro-Saoz.

P

Paccia Marciana	gwreg gentañ Septimius Severus. Div merc'h a zo bet.
Palestina	Peurzistrujet eo meur a lec'hioù Fenisia ha Palestina er bloavezh 363 gant un heuliad krennoù-douar ha barroù-reverzi, ha da heul chanter evit adsevel templ Jeruzalem.
Palladius	mab Petronius Maximus, savet caesar gant e zad, ha lazhet d'e heul an 31 a viz Mae 455
Pandy	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar milin-gomm
Pandy'r Capel	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : milin-gomm ar chapel
Pandytudur	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : milin-gomm ar re Tudur
Penmaen-rhos	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : penn ar maen war ar roz
Pentre	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn; villaj
Pentre-bac'h	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn vihan
Pentrecelyn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn ar stêr Celyn (kelenn)
Pentre-dwr	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn an dour
Pentrefoelas	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn war ar run moal ha glaz
Pentre-isaf	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Kêriadenn izellañ
Pentre'r felin	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn ar milin
Pen-y-cae	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : beg ar park
Pen-y-cefn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : beg ar c'hein
Pen-y-ffordd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : penn an hent
Penymynydd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : penn ar menez
Pen yr Eryr	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : beg / penn an erer
Pen yr Orsedd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : beg / penn ar gador
Pertinax	Publius Helvius Pertinax. Impalaer roman eus ar 1ñ Genver 193 betek an 28 Meurzh 193.
Plas Llwyd	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar C'hastell Louet
Plautia Urgulanilla	kentañ gwreg Claudius (Glaoda In), goude marv Camilla; divorset abalamour riboderezh, ha sonj muntr war e benn.
Plautillia	merc'h Plautianus, prefed ar Pretordi; gwreg Caracalla e 202. Goude marv he dad, lazhet gant Caracalla, Plautillia a zo kaset en harlu da enezioù Lipari. Goude marv Septimius Severus, e 211, Caracalla a ra lazhañ Plautillia d'he dro.
Pompeia Plotina	gwreg Trajan, ginidig eus Nimes. N'he deus bet bugel ebet (darn a sonj abalamour e oa Trajan heñvelreviad ?). Aet da Anaon e 122.
Pons Aelius	Newcastle upon Tyne / Kastell Nevez an Din(ea), Northumberland : Kreñvlec'h gentañ Moger Hadrian, war ar stêr Tinea, war zu ar reter. A gemer e anv diouzh anv-bihan an impalaer Publius Aelius Hadrianus. Hervez Notitia Dignitatum, XL34, e oa staliet aze : Tribunus cohortis primae Cornoviorum / tribun kentañ strollad Kornovied
Pontfadog	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Pont Madeg
Poppea Sabina	Mestrez Neron adalek 58. Eil gwreg Neron goude e oa bet lazhet Octovia, e 62. Marvet abalamour un taol troad gant Neron en he c'hov, ha he oa dougerez, e-kerzh hañv 65.	Poppea Sabina
Portus Adurni	Anv latin Portchester
Portus Itius	porzh-mor en hanternoz Galia; ac'hane ec'h eas Julius Caesar da dagañ Enez Vreizh e 55 ha 54 a-raok J.-K. Hervez an istorourien e vefe Gesoriacum / Boulogne-sur-Mer.
Posthumus	breur Lucius ha Caius. Mab bihan Oktav-Aogust. Bet ganet e 12 A.K. Skarzhet abalamour e oa skañv e benn, ha lazhet (war urzh piv ? Aogust, pe Tiber ? ne ouzer ket !)
Prisca	gwreg Dioklesian; mamm Valeria, gwreg an impalaer Galerius. Bet dibennet o div war urzh Licinus ha skoet er mor e Thessalonica, er fin ar bloaz 314 .
Publius Septimius Geta	Tad an impalaer Septimius Severus, ginidig eus Leptis Magna
Pwll-glas	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : poull glas

R

Regulbium	Reculver. lec'h eus Bro-Gent, war vor an Hantronoz. Gwechall Regulbium, ur c'hastell roman war an aod. (ND XXVIII-8 : REGULBI. ND XXVIII-18 : Tribunus cohortis primae Baetasiorum REGULBIO)Diwar *ro- = meur, + *gulbio = beg. Ar c'hastell roman Reculver. Ar Betasi / Betasii / Bethasii a oa ur boblad eus Bro-Velgia (Plin.; Tac.)	Rhiwlas	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Krec'h glas
Rhosllannerchrugog	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Frankizenn al lanneg
Rhosrobin	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Lanneg ar richodell
Rhuddlan	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : an Iliz ruz
Rhydlydan	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar roudour ledan
Rhyd-y-foel	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : roudour ar run
Rhyd-y-Meudwy	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : roudour al lean
Rupilia Faustina	C'hoar-gaer an impalaer Hadrian. Mamm Annia Galeria Faustina Senior, houmañ gwreg an impalaer Antoninus Pius.
* Rutupiae	Kreñvlec'h roman meur eus Bro-Gent (Richborough). Bet aozet evit Legio II Augusta / Eil strollad an Impalaer. Un delwenn-enor bras Domisian e oa bet savet e 84-85 en e c'hreis evit diskouez, eus an tu all d'ar strizh-mor, ha Rom / Roma e oa mestr er Britannia. Rutupiae / Rutubi Portus e chomas karter jeneral Legio II Augusta betek 418.

Impalaereien Rom / Roma Deiz ar C'halloud Dies Imperii Deiz ar marv Anv, raok bezhañ anavezet impalaer Anv impalaer 16.01.-27 18.08.14 Caius Julius Caesar Octavianus IMP. CAESAR AVG. 19.08.14 16.03.37 Tiberius Iulius Caesar TI. CAESAR AVG. 16.03.37 24.01.41 Caius Iulius Caesar Germanicus C. CAESAR AVG. GERMANICUS 25.01.41 13.10.54 Tiberius Claudius Nero Drusus Germanicus TI. CLAVDIVUS CAESAR AVG. GERMANICVS 13.10.54 11.06.68 Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus NERO CLAVDIVS CAESAR AVGVSTUS GERMANICVS 11.06.68 15.01.69 Servius Sulpicius Galba IMP. SER. SVLPICIVS GALBA CAESAR AVG. 15.01.69 16.04.69 Marcus Salvius Otho IMP. M. OTHO CAESAR AVG. 02.01.69 20.12.69 Aulus Vitellius IMP. A. VITELLIVS CAESAR 01.07.69 24.06.79 Titus Flauius Vespasianus IMP. CAESAR VESPASIANUS AVG. 23.06.79 13.09.81 Titus Flavius Vespasianus IMP. TITVS VESPASIANVS CAESAR AUG. 14.09.81 18.09.96 Titus Flavius Domitianus IMP. DOMITIANUS CAESAR AVG. 16/18.09.96 25.01.98 Marcus Cocceius Nerva IMP. NERVA CAESAR AVG. 25.01.98 09.08.117 Marcus Ulpius Traianus IMP. CAESAR NERVA TRAIANUS AVG. 11.08.117 10.07.138 Publius Aelius Hadrianus IMP. CAESAR TRAIANVS HADRIANVS AVG. 10.07.138 07.03.161 Titus Aelius Hadrianus Antoninus Pius IMP. CAESAR T. AELIVS HADRIANVS ANTONINVS AVG. PIVS 07.03.161 17.03.180 Marcus Aelius Aurelius Verus Caesar IMP. CAESAR M. AURELIVS VERVS AVG. 07.03.161 ?.02.169 Lucius Aelius Aurelius Commodus IMP. CAESAR L. AVRELIVS VERVS AVG. 01.01.177 31.12.192 Lucius Aelius Aurelius Commodus Antonius Pius L. ou M. AELIVS AVRELIVS COMMODVS ANTONINVS AVG. 01.01.193 28.03.193 Publis Helvius Pertinax IMP. CAESAR P. HELVIUS PERTINAX AVG. 28.03.193 01.06.193 Marcus Didius Julianus IMP. CAESAR M. DIDIUS SEVERUS IVLIANVS AVG. ??.01.196 17/19.02.197 Decimus Clodius Septimius Albinus IMP. CAESAR D. CLODIVS SEPTIMIUS ALBINVS AVG. 09.04.193 04.02 211 Lucius Septimius Severus IMP. CAESAR L. SEPTIMIUS PERTINAX AVG. 12.10 ? 198 08.04.217 Septimius Bassianus > Marcus Aurelius Antoninus M. AVRELIVS ANTONINVS pe SEVERVS ANTONINVS AVG. e 209 27.02.212 Lucius Septimius Geta IMP. CAESAR P. SEPTIMIVS SEVERVS GETA AVG. 11.04.217 ??.07.218 Marcus Opellius Macrinus IMP. CAESAR M. OPELLIVS SEVERVS MACRINVS AVG. 15.05.218 06/07 ? 218 Marcus Opellius Diadumenianus M. APELLIVS ANTONINVS DIADVMENIANVS CAES. 15-16.05.218 13.03.222 Varius Avitus Bassianus M. AVRELIVS ANTONINVS ELAGABAL 13.03.222 18.03.235 Gessius Bassianus Alexianus CAESAR M. AVRELIUS SEVERVS ALEXANDER AVG. 18.03.235 24.06(07?).238 Caius Lulius Verus Maximinus IMP. CAESAR C. IVLIVS VERVS MAXIMINVS AVG. 22.03.238 ? 04/07.238 Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus IMP. CAESAR.M. ANTONIVS GORDIANVS SEMPRONIANVS ROMANVS AFRICANVS SENIOR AVG. 22.03.238 12.04.238 Marcus Antonius Gordianus IMP. CAESAR.M. ANTONIVS GORDIANVS SEMPRONIANVS AFRICANVS IVNIOR AVG. 22.04.238 22/23 ? 07.238 Decimus Caelius Calvinus Balbinus IMP. CAESAR D. CAELIVS CALVINVS BALBINVS AVG. 22.04.238 22/23 ? 07.238 Marcus Clodius Pupienus Maximus IMP. CAESAR M. CLODIVS PVPIENVS AVG. 22/23 ? 07.238 25. 02/03 ? 244 Marcus Antonius Gordianus IMP. CAESAR M. ANTONIVS GORDIANVS AVG. 25. 02/03 ? 244 fin 08.249 Marcus Julius Philippus IMP. CAESAR M. IVLIVS PHILIPPVS AVG. ? 05.247 fin 08.249 Marcus Julius Severus Philippus IMP. CAESAR M. IVULIVS PHILIPPVS AVG. 29.08.249 ?? 08.251 Caius Messius Quintus Decius IMP. CAESAR C. MESSIVS QUINTVS DECIVS TRAIANVS AVG. ? 05.251 ?? 07/08.251 Quintus Herennius Etrscus Messius Decius IMP. CAESAR Q. HERENNIVS ETRVSCVS MESSIVS DECIVS AUVG. 15.08.251 ?? 10.251 Caius Valens Hostilanus Messius Quintus IMP. CAESAR C. VALENS HOSTILIANVS MESSIVS QUINTVS AVG. 15.08.251 ?? 08.253 Caius Vibius Trebonianus Gallus IMP. CAESAR C. VIBIVS TREBONIANVS GALLUS AVG. ?? 10.251 ?? 08.253 Caius Vibius Afinius Gallus Vendumnianus Volusianus IMP. CAESAR C. VIBIVS AFINIUS GALLUS VELDVMIANVS VOLVSIANVS AVG. 24.07.253 22.10.253 Marcus AEmiliis AEmilianus IMP. CAESAR M. AEMILIVS AEMILIANVS AVG. 22.10.253 ? 260 Publius Licinius Valerianus IMP. CAESAR P. LICINIVS VELERIANVS AVG. 22.10.253 22.03.268 Publius Licinius Egnatius Gallienus IMP. CAESAR P. LICINIVS VALERIANVS EGNATIVS GALLIANVS AVG. ? 258 ? 267 IMP. CAESAR M. CASSIANVS LATINIVS POSTVMVS ? 259 07/08.260 ? Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus ? ? fin 257 ? fin 03 268 Aureolus ? M. ACILIVS AVREOLVS ? 260 ? 260 Macrianus ? IMP. CAES FVL. MACRIANVS AVG. 22.03.268 06.09.269 Marcus Aurelius Valerius Claudius IMP. CAESAR M. AVRELIUS CLAVDIVS AVG. 06.09.269 23.11.269 Marcus Aurelius Claudius Quintillius IMP. CAESAR M. AVRELIUS CLAVDIUS QVINTILLIVS AVG. 03.11.269 23.03.275 Lucius Domitius Aurelianus IMP. CAESAR DOMITIVS AVRELANVS AVG. 25.09.275 07.06.276 Marcus Claudius Tacitus IMP. CAESAR M. CLVDIVS TACITVS AVG. 07.06.276 05.09.276 Marcus Annius Florianus IMP. CAESAR M. ANNIVS FLORIANVS AVG. fin 06.276 ?? 09.282 Marcus Aurelius Probus IMP. CAESAR M. AVRELIVS PROBVS AVG. ?? 09.282 ?? 07.283 Marcus Aurelius Carus IMP. CAESAR M. AVRELIVS CARUS AVG. 12.282 / 01.283 ? ?? 07.285 Marcus Aurelius Carinus IMP. CAESAR M. AURELIVS CARINVS AVG. 18 ? 05.283 ?? 11.284 Marcus Aurelius Numerianus IMP. CAESAR AVRELIVS NVMERIVS NVMERIANVS AVG. 20.11.284 01.05.305 Diocles IMP. CAESAR CAIVS AVRELIVS VALERIVS DIOCLETIANVS AVG. 01.04.286 01.05.305 Marcus Aurelius Valerius Maximianus IMP. CAESAR MARCVS AVRELIVS VALERIVS MAXIMIANVS AVG. 01.05.305 25.07.306 Caius Flavius Julius Constantius IMP. CAESAR MARCUS FLAVIVS VALERIVS CONSTANTIVS AVG. 01.05.305 05.05.311 Armentarius IMP. CAESAR CAIVS GALERIVS VALERIVS MAXIMIANVS AVG. 25.07.306 ?? nevez amzer 307 Flavius Valerius Severus IMP. CAESAR FLAVIUS VALERIVS SEVERVS AVG. 28.10.306 28.10.312 Marcus Aurelius Valerius Maxentius IMP. CAESAR MARCVS AVRELIVS MAXENTIVS AVG. 11/31.12.308 ?? 03.325 Flavius Licianus Licinus IMP. CAESAR VALERIVS LICINIANVS LICINIVS AVG. ?? 309 ?? 08.313 Caius Galerius Valerius Maximinus IMP. CAESAR GALERIVS VALERIVS MAXIMINVS (DAIA) AVG. goude 08.10.316 ?? 11.316 Aurelius Valerius Valens ? ?? 324 ?? 03.325 Marcus Martinianus SEXTUS MARCIVS MARTINIANVS 25.07.306 22.05.337 Flavius Valerius Constantinus IMP. CAESAR C. FLAVIVS VALERIVS CONSTANTINVS AVG. 09.09.337 ? 03-04.340 Flavius Claudius Constantinus IMP. CAESAR FLAVIVS CLAVDIVS CONSTANTINVS IUNIOR AVG. 09.09.337 27.02.350 Flavius Julius Constans IMP. CAESAR FLAVIVS IVLIVS CONSTANS AVG. 09.09.337 03.11.361 Flavius Julius Constantius IMP. CAESAR FLAVIVS IVLIVS CONSTANTIVS AUG. 18.01.350 10/11.08.353 Flavius Magnus Magnentius IMP. CAESAR FLAVIVS MAGNVS MAGNENTIVS AVG. 01.03.350 25.12.350 Vetranio ? VETRANIO 3.06.350 30.06.350 Flavius Julius Popilius Nepotianus Constantinus FL. POPILIVS NEPOTIANVS ? 02.360 26/27.06.363 Flavius Claudius Julianus IMP. CAESAR FLAVIVS CLAVDIVS IVLIANVS AVG. 27.06.363 16/17.02.364 Flavius Claudius Jovianus IMP. CAESAR FLAVIVS IOVIANVS AVG. 26.02.364 17.11.375 Flavius Valentinianus IMP. CAESAR FLAVIVS VALENTINIANVS AYG. 28.03.364 09.08.378 Flavius Valens IMP. CAESAR FLAVIVS VALENS AVG. 28.09.365 01.08.366 Procopius ? PROCOPIVS 24.08.367 25.08.383 Flavius Gratianus IMP. CAESAR FLAVIVS GRATIANVS AVG. 22.11.375 15.05.392 Flavius Valentinianus IMP. CAESAR FLAVIVS VALENTINIANVS IUNIOR AUG. 19.01.379 17.01.395 Flavius Theodosius IMP. CAESAR FLAVIVS THEODOSIVS AVG. 19.01.383 (Reter) 01.05.408 Flavius Pius Felix Arcadius ? ? 06. 383 31.08.384 (Kornog) 28.08.388 Magnus Clemens Maximus IMP. CAESAR MAGNVS MAXIMVS AUG. ? 387 (Kornog) fin 388 Flavius Victor IMP. CAESAR FLAVIVS VICTOR AVG. 22.08.392 (Kornog) 06.09.394 Eugenius IMP. CAESAR FLAVIVS EVGENIVS AVG. 10.01.393 (Kornog) 15.08.423 Flavius Honorius 10.01.402 (Reter) 28.07.450 Flavius Theodosius FLAVIVS THEODOSIVS 10/11.11.409 (Kornog) 05/06/416 Priscus Attalus PRICVS ATTALUS 08.02.421 (Kornog) 02.09.421 Flavius Constantius FLAVIUS CONSTANTIVS ? 12.423 (Kornog) ? 05.425 Johannes IOHANNES 25.08.450 (Reter) 26.01.457 Flavius Valerius Marcianus FLAVIVS MARCIANVS 23.10.425 (Kornog) 16.03.455 Placidius Valentianus FLAVIUS PLACIDIVS VALENTIANVS 17.03.455 (Kornog) 31.05.455 Flavius Anicius Petronius Maximus PETRONIVS MAXIMVS 09.07.455 (Kornog) 18.10.456 Marcus Maecilius Falvius Eparchius Avitus FLAVIVS EPARCHVS AVIVS 07.02.457 (Reter) 18.01.474 Flavius Valerius Leo FLAVIVS LEO 01.04.457 (Kornog) 07.08.461 Julius Valerius Maiorrianus FLAVIUS IVLIVS VALERIVS MAIORIANVS 19.11.461 (Kornog) 14.11.465 Libius Severus LIBIVS SEVERVS 12.04.467 (Kornog) 11.07.472 Procopius Anthemius ANTHEMIVS 23.03/04?.472 (Kornog) 19.08.472 Anicius Olybrius OLYBRIVS 17.11.473 (Reter) 10.11.474 Leo (II). anv dizanavezhet 05.03.473 (Kornog) ?? 474 Flavius Glycerius GLYCERIVS 09.02.474 (Reter) 09.04.491 Tarasicodissa FLAVIVS ZENO 24.06.474 (Kornog) 28.08.475 Flavius Julius Nepos IVLIVS NEPOS 29.10.475 (Kornog) 04.09.476 Romulus Augustus ROMVLVS AVGVSTUS Romulus Augustus, lezanavezet Augustulus, a zo bet diskaret gant Odoakr ar 04 Gwengolo 476. Hemañ a gasas da Gêrgustentin arouezioù an impalaeriezh roman ar C'hornog. Istorourien a lavar hag evito impalaeriezh roman ar C'hornog ne oa ken dioutañ nemet gant marv Julius Nepos, bet drouklazhet an 9 Mae 480.

S

Sabina	gwreg Hadrian (impalaer da zont), e 100 pe 101. Merc'h e oa da vMatidia an henañ, ha merc'h-vihan Marciana, c'hoar Trajan. N'he deus bet bugel ebet. Aet eo da Anaon er fin 136.
Scribonia	Eil grwreg an impalaer Oktav Aogust. Merc'h Sextus Pompeius. Ur verc'h diwar an eureud se : Julia.
Sea Mills	kêr eus Breizh-Veur, Gloucestershire. El latin : Abona.
Sejean	Mignon ha kuzulier Tiber. Prefed ar pretordi. Eureujet da Julia, merc'h vihan Tiber. Sejean e oa en sell da ziskar Tiber, met Antonia, c'hoar-gaer Tiber, he deus dispaket daoulagad an impalaer. Sejean a zo bet krouget e 31 G.K.
Lucius Septimius Severus Pertinax	impalaer roman, Leptis Magna, 9 Ebrel 193 / Eburacum (York), 4 C'hwevrer 211
Sirmium	Sirmich, pe Mitrovitz(a). Kêrbenn Pannonia ha war lec'h Pannonia II, war ar stêr Sava. Aorelian, Probus, Grasian e oant ginidik eus Sirmium. Klaod II ha Mark-Aorel a zo marv aze.
Sorviodunum	Anv latin Old Sarum
Statilia Messalina	Teirvet gwreg Neron, e 66.
Sycharth	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Garzh sec'h

T

Tai-bach	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : tiez bihan
Talwrn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : lec'h meinek
Tan-y-fron	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : e-tal ar run
Tanypistill	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : e-tal ar vammenn
Taskiovanos	eus lignez Kassivellaunos; roue ar gKatuvellauned. O tremen dreist divizoù savet gant Jul Kezar, adaloubiñ a ra bro an dTrinobanted hag adkemer a ra Kamulodunum goude bet trec'het diwar Dubnovellaunos, roue ar bobl se, war dro 10 A.K.
Teutberg	Koajoù meur Jermani, e-lec'h eo bet pilet ha drailhet penn da benn ar jeneral roman Varus gant ar Jermaned en 9 G.K. Al lec'h se a zo bet dizoloet e ****.
Tiber	Tiberius Claudius Nero. Mab Tiberius Claudius Nero ha Livia Drusilla; bet ganet e Rom ar 16t a viz Du 42 A.K. Bet eureujet div wech : 1. Vipsania, merc'h Agrippa, 2. Julia, merc'h Oktav Aogust. Kemeret evit advab gant Oktav e 4 G.K. Dies imperii : 19 Eost 14 G.K., oajet a 56 bloaz. Tiber a vije bet drouklazhet war urzh Kaligula ar 16 Meurzh 37 G.K.
Traeth Gwyn	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : Traezh (g)Wenn
Trefalun	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn (an den anavezet) Alun
Trefechan	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn vihan
Trefnant	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn e-kichen ar froudenn
Trinobanted	pobl eus reter Enez-Vreizh, e gêrbenn Kamulodunum (Colchester). Bet aloubet gant o amezeien ar gKatuvellauned.
Treffynnon	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : kêriadenn e-kichen ar vammen
Ty-nant	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : an ti e-kichenn ar froudenn
Tyn-y-pwll	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : an ti bihan e-kichenn ar poull

V

Vada Sabatia	gêr eus Italia, e rannvro Liguria. Tad Pertinax e oa ginidig eus kêr se.
Valeria	anv an XX lejion : Legio XX Valeria (-Victrix, war lec'h brezel Boudika)
Valeria	merc'h Dioklesian ha Prisca. Gwreg Galerius. Bet dibennet da heul e mamm war urzh Licinus ha skoet er mor e Thessalonica, er fin ar bloaz 314
Varus	jeneral roman, d'ar c'houlz Oktav Aogust. Bet pilet ha drailhet penn da benn gant ar Jermaned er c'hoajoù Teutberg, en 9 G.K
Vectis Insula	Anv latin Isle of Wight
Venta Belgarum	Anv latin Winchester. Cairwent e kembraeg
Venta Icenorum	Anv latin Caistor St Edmund. Norfolk
Venta Silurum	Anv latin Caerwent, Monmoutshire. Kembre
Verbeia	Anv latin ar stêr Wharfe hag hini Ilkley, Yorkshire (kastellig roman)
Vercovicium	Anv latin Housestead, kreñvlec'h roman war Moger Hadrian
Verlucio	Anv latin Sandy Lane, Calne, Somerset.
Vernalis	Anv latin ul lec'h disanvet eus mervent Breizh-Veur
Vernemetum	Anv latin an diazez roman e-kichen Willoughby-on-the-Wolds, Nottinghamshire.
Veromo	Anv latin faziet. Lec'h disanvet, en tu bennak bro Skos, nanternoz Moger Hadrian
Verteris	Anv latin Brough-Castle, ur c'hreñvlec'h, Westmoreland
Vertis	Anv latin faziet. Marteze Worcester
Verturiones	Ur bobl staliet e Fortrenn, bro Skos. Meneget nemet adalek IVvet kvt
Verubium Promontarium	Beg douar Noss Head, Caithness.
Verulamium	Anv latin St Albans, Hertfordshire
Victoria	Ar c'hreñvlec'h roman Inchtuthil, Caputh, Perthsire
Villa Faustini	Lec'h disanvet, eus Norfolk pe Suffolk
Vindobala	Anv latin ar c'hreñvlec'h Rudchester, Northumberland
Vindocladia	Diazezadenn Badbury Rings, Dorset
Vindogaria	un chreñlec'h roman disanvet e-kichen Irvine Bay, Ayrshire
Vindonissa	Anv latin Windish, bro Suis

W

Water of Luce	stêr eus mervent Bro-Skos, marteze diwar an anv latin Abravannus.

Y

Y Cwm	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : an draonienn
Y Fron	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : e-tal a run
Y Fron Deg	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : a run gaer
Y Groes	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar groaz
Y Maerdy	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ti ar mevel
Y Parlwr Du	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar gomzva du
Y Waun	lec'h eus Bro-Gembre, Cwlyd : ar Yeun

Levrioù

• M.N. Bouillet : Dictionnaire Universel d'Histoire et de Géographie. Librairie Hachette et Cie. Paris. 1863
• Otrou Perrot, kure Sant-Nouga : Bue ar Zent. Ar Gwaziou, Montroulez. 1912
• Meven Mordiern hag Abherve : Notennou diwar-benn ar Geltek Koz; O istor hag o Sevennadur. Skridoù Breizh. Brest. 1944.
• William Rees : An historical atlas of Wales, from Early to Modern times. Faber & Faber. London. 1951 - 1972
• Syr Ifor Williams : Enwau Lleoedd. Hugh Rvans a'i Feibion, Gwasg y Brython, Lerpwl, 1945-1969
• Ordnance Survey : Hadrian's Wall. Two inches to one mile. 1964. 2nd edition.
• Albert Dauzat, Gaston Deslandes, Charles Rostaing : Dictionnaire étymologique des noms de rivières et de montagnes en France. Edition Klinksieck. Paris. 1978.
• E.M. Davies : Welsh Place Names. Their Meaning Explained. Celtic Educational Ltd. 1978 - 1979
• A.L.F. Rivet and Colin Smith : The Place-Names of Roman Britain. B.T Batsford Ltd. London. 1979-1982
• Nennius : Historia Brittonum. Lakaet e saozneg gant John Morris, Phillimore & Co. Ltd. 1980.
• Eilert Ekwall : The Concise Oxford Dictionary of English Place-names. Fourth Edition. Clarendon Press. 1980.
• Leon Fleuriot : Les origines de la Bretagne. Payot. Paris. 1982
• Jean Macdonald : Caesar's expeditions. 55-54 B.C. in Roman Britain. 55 BC - AD 409. Historical Times Inc. Harrisburg
• G. N. Garmonsway : The Anglo-Saxon Chronicle. Everyman's Library. London and Melbourne. 1984.
• André Blanc : L'Homme emprisonne le Temps. Les calendriers. Belles Lettres. Paris. 1986
• Rita Williams : Geiriadur Bach Llydaweg-Cymraeg / Geiriadur Cymraeg-Llydaweg / Geriadur Kembraeg-Brezhoneg. Aberystwyth. Canolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd. 1990
• Ronan Coghlan : The Illustrated Encyclopaedia of Arthurian Legend. Element Books Ltd. 1993
• François Zosso & Christian Zingg : Les empereurs romains. 27 av. J.-C. - 476 ap. J.-C. Editions Errance. Paris. 1994
• Flohic Editions : Le patrimoine des communes de la Loire-Atlantique. 1999.
• J.-L. Ramel & A.J. Raude : Roll komunioù Departamant Lier-Breizh. Marzoe-Heveziken. 2003