Pêr Even

Ganet e oa bet Per Even e Bro-Oueloù e 1919, e [[Goudelin] nepell diouzh Lannlon, hag aod Mor Breizh, war-du Sant-Brieg. Dont a rae Per Even enta eus un tiegezh brezhonegerion gristen diwar ar maez war harzoù ar brezhonegva. Bez'e oa anezhañ enta ur brezhoneger a vihanik. Skoliet e oa bet e kelenndi ar Salezidi e Koad-ar-Roc'h, etre Kastellaodren ha Gwengamp, gant ar Salezidi, a blede eno gant ur skolaj vicherel. Alese e oa bet dilennet gant e vistri da genderc'hel gant e studi e neveziadti ar Salezidi e Kadva e Normandi. O tont alese, echu gantañ e studioù eil derez, e teuas tre e Kloerdi bras Sant-Brieg. Per Even en doa dilezet hent ar velegiezh a-benn neuze, un nebeut mizioù goude bezañ deuet tre er c'hloerdi bras, hogen eno emichañs e oa deuet da vezañ ur broadelour, evel meur a gloareg all, evel Per ar Meur, Armans Ar C'halvez,Loeiz ar Floc'h, Marsel Klerg, Per Bourdellez, Gwilherm Dubourg, ha re all c'hoazh, yaouankoc'h.

Pleustrin a rae e Gwengamp metoù ar vroadelourion, da skouer ar "Framm keltiek" diazezet gant Roparz Hemon e-pad ar brezel ; e Gwengamp, dres, e oa bet roet bod da Gendalc'h an aozadur e 1943. D'ar mare-se e oa Loeiz ar Floc'h kure er barrez hag eno, moarvat, en doa graet Per Even anaoudegezh gant ar skrivagner.

O tont er-maez eus ar c'hloerdi en doa kavet Per Even fred e studi un noter e Lannlon en e gorn-bro. Eno, moarvat, en doa bet tro da bleustriñ war ar gwir, pezh a roas an tu dezhañ da gavout ur gourc'hwel e isprefedti Gwengamp, hag a viras c'hwec'h vloaz. Alese e oa deuet da vezañ sekretour-maerdi e ti-kêr Wengamp pa oa Edouard Olivro o kadoriañ ar C'huzul-kêr ; hag eno e peurc'hreas e redad-amaezh, a echuas e dibenn ar bloavezhioù eikont.

Diaes e vije bet da unan ren ur vuhez eeunoc'h ha plaenoc'h eget a reas ar stourmer brezhon-mañ a renas e vuhez penn-a-benn en e gorn-bro c'henidik o kavout ennañ e zanvez-pried, ma timezas ganti e miz Eost 1948, hag hi brezhonegerez a-vihanik evel he gwaz. Er prantad-hont e oa Youenn Olier e vignon bras troet d'ur boudedeo o c'haloupat betek harzoù Alamagn da c'hounit e vara evel nouspet re all en Emsav.

Per Even a veze klevet o fougasiñ gant ar brient - mar geller lavarout - e oa ur brezhoneger a-vihanik pa veze pismiget yezh e skridoù dre ma oa "chimik", evel ma lavared. E gwirionez ne venne nemet harpañ ar stourmerion o doa sammet warno ar gefredi da ober eus ar brezhoneg ur yezh arnevez (se a lavare e-unan bepred) ha kement-se adal an deroù, e penn kentañ ar bloavezhioù hanter-kant pa ne oa ket anv a SADED nag a strollad ebet a seurt-se. Aes eo kompren neuze e voe deuet mat dezhañ diouzhtu mennad ar re a grouas an aozadur-kelenn eil-derez dre lizher e 1962, rak kroget en doa seulabred da studiañ ar yezh e Skol-veur Roazhon e-lec'h en doa tizhet an "Diplôme Supérieur d'Etudes Celtiques". Seulabred e oa itik d'ar c'hrouiñ gerioù, rak bep an amzer e rae din goulennoù war an divoud-se.

Adal 1959 e-barzh "Preder" ez embannas eta pennadoù ha studiadennoù diwar-benn prederouriezh, bredoniezh ha jedoniezh.

A-ziwar ar bloavezh 1974 avat, adal ma voe roet un tuadur nevez d'ar gelaouenn Imbourc'h, deuet da vezañ kristen, e kemeras perzh an den e emvodoù Kristenion Breizh hag e vennas Per Even fiziout e Youenn Olier e skridoù da embann betek dibenn e vuhez, e 2003.

Oberennoù

Dindan e anv-pluenn Jil Ewan en deus sinet an darn bras eus e oberennoù.

• adal kreiz ar bloavezhioù '60 en doa pourchaset d'ar gelaouenn "Preder", e yezh "SADED", un droidigezh eus "Le Discours de la Méthode" gant Descartes, "An Displeg war an Hentenn".

• E 1969 e voe kelc'helenn Paol VI "Populorum Progressio", e ti "Preder" ivez.

• "En Donvor da Vreizh", deuet er-maez e 1975, adembannet e 2004, o-daou gant Imbourc'h. En oberenn-se e plaenae Per Even pennañ tezennoù ar gelennadurezh politikel ma rae anezhi ar "gevangevreadelouriezh", en ur ober addisplegoù da istor an Emsav e deroù ar bloavezhioù '70, da heul droukziwezh an FLB kentañ a strafuilhas speredoù ar vrogarourion e Breizh er prantad-hont. Ul lodenn anezhi a zo gouestlet d'an nevezc'herioù en em ziskoueze evit ar wech kentañ en oberenn-se

• ur geriadur a sonerezh diwar e bluenn a gaver en un niverenn eus Imbourc'h er bloavezhioù '70, kresket a galz goude-se hag embannet gant Mouladurioù hor Yezh diwezhatoc'h.

• "Confessiones" sant Eosten, e hanterenn gentañ ar bloavezhioù '90, a voe kaset da benn gantañ aketus-tre, un oberenn a c'hwec'h kant pajenn bennak, ma klaskas ar skrivagner enni tennañ ampled eus an destenn latin savet gant an aozer evit diorren ar brezhoneg arnevez ar muiañ ma c'helle.

• A-c'houdevezh e kasas Per Even, reoliek tre, pennadoù a feizoniezh kristen, peadra da gempenn un dornlevr a gelennadurezh kristen, a zo bet, an darn-vuiañ anezho, dastumet hag adembannet dindan an talbenn "Ar Feiz dre ar Meiz" gant Imbourc'h.

• daou c'heriadur arnevez e dibenn ar bloavezhioù '90, al "Lexique complémentaire français-breton" hag al "Lexique complémentaire breton-français", tost da 350 pajenn e pep hini anezho, a voe embannet gant Imbourc'h er bloaz e 1996 hag er bloaz 2000