New York : diforc'h etre ar stummoù

Kemmañ al liammoù
Eus Wikipedia
Merdeiñ etreoberiat en istor
← Kemm kentKemm nevesoc'h →
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
GweletWikitestenn
D r2.7.1) (Robot ouzhpennet: bug:Kuta New York
Ankou (kaozeal | degasadennoù)
1 384 c'hemm
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1: Linenn 1:
:::[[Skeudenn:Meurastumm.png]] ''Evit Stad New York, gwelet [[New York (Stad)|amañ]].''
::[[Skeudenn:Meurastumm.png]] ''Evit Stad New York, gwelet [[New York (Stad)|amañ]].''
⚫
[[Restr:Top of Rock Cropped.jpg|thumb|New York]]
'''New York''' (distagadur [[saozneg|saozneg amerikanek]]: [{{IPA|nuːˈjɔːɹk}}]) pe '''Kêr New York''' (evit lakaat kemm gant [[New York (Stad)|Stad New York]]), ''New York City'' e [[saozneg]] (''City of New York'' ent-ofisiel, berradur NYC) eo kêr vrasañ [[Stadoù-Unanet Amerika]]. Lesanvet eo ''The Big Apple'' (ar Mell Aval) pe ''Ar gêr na gousk morse''. A-wezhioù e vez graet [[Evrog Nevez]] anezhi e [[brezhoneg]] ivez gant lod<ref>Dont a ra an anv-se eus ar [[kembraeg|c'hembraeg]] ''Efrog Newydd''. E [[kembraeg]] e reer ''Efrog'' eus kêr [[York]], e [[Bro-Saoz]], diwar an anv [[predeneg|predenek]] ''Eboracon''. Diwar skouer ar yezhoù keltiek all : [[iwerzhoneg]] ''Nua-Eabhrac'', [[gouezeleg Bro-Skos]] ''Eabhraig Nuadh'', [[kerneveureg]] ''Evrek Nowydh''. Ne vez ket implijet anv [[saoznek]] ofisiel kêr [[New York]] en holl yezhoù. Da skouer, er yezhoù latin: e [[portugaleg]] e reer gant '' [[:pt:Nova Iorque]] '', e [[spagnoleg]] gant '' [[:es:Nueva York]] '', e latin gant [[:la:Urbs Novum Eboracum]], e [[katalaneg]] gant [[:ca:Nova York]] , e [[galizeg]] gant [[:gl:Nova York]], en [[okitaneg]]: [[:oc:Nòva York]], e [[normaneg]]:[[:nrm:Nouvieau York]], e [[sikilieg]]:[[:scn:Nova York]]. E yezhoù all ivez: en [[esperanteg]] [[: eo:Novjorko]] , e [[poloneg]]: , e [[lituaneg]] , e [[latveg]] [[:lv:Ņujorka]] , e [[nahuatleg]] [[:nah:Manhatitlān]] , en [[Iñupiak]] [[:ik:Tchiaq York Iniqpak]], en [[alamaneg Pennsylvania]] [[:pdc:Nei Yarrick Schtadt]]</ref>.
'''New York''' (distagadur [[saozneg|saozneg amerikanek]]: {{LFE-en|[nuːˈjɔːɹk}}}) pe '''Kêr New York''' (evit lakaat kemm gant [[New York (Stad)|Stad New York]]), ''New York City'' e [[saozneg]] (''City of New York'' ent-ofisiel, berradur NYC) eo kêr vrasañ [[Stadoù-Unanet Amerika]]. Lesanvet eo ''The Big Apple'' (ar Mell Aval) pe ''Ar gêr na gousk morse''. A-wezhioù e vez graet [[Evrog Nevez]] anezhi e [[brezhoneg]] ivez gant lod<ref>Dont a ra an anv-se eus ar [[kembraeg|c'hembraeg]] ''Efrog Newydd''. E [[kembraeg]] e reer ''Efrog'' eus kêr [[York]], e [[Bro-Saoz]], diwar an anv [[predeneg|predenek]] ''Eboracon''. Diwar skouer ar yezhoù keltiek all : [[iwerzhoneg]] ''Nua-Eabhrac'', [[gouezeleg Bro-Skos]] ''Eabhraig Nuadh'', [[kerneveureg]] ''Evrek Nowydh''. Ne vez ket implijet anv [[saoznek]] ofisiel kêr [[New York]] en holl yezhoù. Da skouer, er yezhoù latin: e [[portugaleg]] e reer gant '' [[:pt:Nova Iorque]] '', e [[spagnoleg]] gant '' [[:es:Nueva York]] '', e latin gant [[:la:Urbs Novum Eboracum]], e [[katalaneg]] gant [[:ca:Nova York]] , e [[galizeg]] gant [[:gl:Nova York]], en [[okitaneg]]: [[:oc:Nòva York]], e [[normaneg]]:[[:nrm:Nouvieau York]], e [[sikilieg]]:[[:scn:Nova York]]. E yezhoù all ivez: en [[esperanteg]] [[: eo:Novjorko]] , e [[poloneg]]: , e [[lituaneg]] , e [[latveg]] [[:lv:Ņujorka]] , e [[nahuatleg]] [[:nah:Manhatitlān]] , en [[Iñupiak]] [[:ik:Tchiaq York Iniqpak]], en [[alamaneg Pennsylvania]] [[:pdc:Nei Yarrick Schtadt]]</ref>.


Pemp rann velestradurel ("borough") a ya d'ober kêr: [[Manhattan]], [[Brooklyn]], ar [[Queens]], ar [[Bronx]] ha [[Staten Island]].
Pemp rann velestradurel ("borough") a ya d'ober kêr: [[Manhattan]], [[Brooklyn]], ar [[Queens]], ar [[Bronx]] ha [[Staten Island]].


Unan eus brasañ kêrioù ar bed eo New York gant 8 214 426 a dud, hag e-kreiz ur [[megalopolenn|vegalopolenn]] divent a 19 milion a dud dindan teir [[Stad SUA|Stad]] ([[New York (stad)|New York]], [[New Jersey]] ha [[Connecticut]]). Abaoe 1990 eo aet ar ''minorelezhioù'' d'ober al lodenn vrasañ eus kêriz.
Unan eus brasañ kêrioù ar bed eo New York gant 8 214 426 a dud, hag e-kreiz ur [[megalopolenn|vegalopolenn]] divent a 19 milion a dud dindan teir [[Stad SUA|Stad]] ([[New York (stad)|New York]], [[New Jersey]] ha [[Connecticut]]). Abaoe 1990 eo aet ar ''minorelezhioù'' d'ober al lodenn vrasañ eus kêriz.

⚫
[[Skeudenn:Top of Rock Cropped.jpg|500px|center]]


== Istor ==
== Istor ==
[[Skeudenn:Castelloplan.jpg|thumb|250px| Manhattan Izelañ e 1660, pa oa ul lodenn eus [[New Amsterdam]] (Nieuw Amsterdam).]]
[[Restr:Castelloplan.jpg|thumb|250px| Manhattan Izelañ e 1660, pa oa ul lodenn eus [[New Amsterdam]] (Nieuw Amsterdam).]]


War-dro 5000 <ref>[http://www.gothamcenter.org "Gotham Center for New York City History"] Timeline 1500 - 1700</ref> a henvroiz [[Lenape]] (pe [[Delaware]]) a oa o chom er c'hornad pa voe dizoloet e 1524 gant [[Giovanni da Verrazzano]], ur moraer italian gopret gant ar roue gall [[Frañsez Iañ a Vro-C'hall|Frañsez I{{añ}}]], a anvas anezhañ "Nouvelle Angoulême" ([[Angoulême Nevez]]) pa oa bet Frañsez I{{añ}} dug Angoulême.<ref name="rodgers">{{cite book |title=New York: the World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress |author=Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers |publisher=Harper |year=1948}}</ref>.
War-dro 5000 <ref>[http://www.gothamcenter.org "Gotham Center for New York City History"] Timeline 1500 - 1700</ref> a henvroiz [[Lenape]] (pe [[Delaware]]) a oa o chom er c'hornad pa voe dizoloet e 1524 gant [[Giovanni da Verrazzano]], ur moraer italian gopret gant ar roue gall [[Frañsez Iañ a Vro-C'hall|Frañsez I{{añ}}]], a anvas anezhañ "Nouvelle Angoulême" ([[Angoulême Nevez]]) pa oa bet Frañsez I{{añ}} dug Angoulême.<ref name="rodgers">{{cite book |title=New York: the World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress |author=Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers |publisher=Harper |year=1948}}</ref>.
Linenn 17: Linenn 16:


Pa voe echu an eil [[brezel]] etre Saozon hag Izelvroiz e oa mestr tud an Izelvroioù war enez Run, hag e rojont [[New Amsterdam]] (New York) d'ar Saozon en eskemm. A-benn 1700 ne chome nemet 200 Lenape ken.<ref>[http://www.gothamcenter.org "Gotham Center for New York City History"] Timeline 1700-1800</ref>
Pa voe echu an eil [[brezel]] etre Saozon hag Izelvroiz e oa mestr tud an Izelvroioù war enez Run, hag e rojont [[New Amsterdam]] (New York) d'ar Saozon en eskemm. A-benn 1700 ne chome nemet 200 Lenape ken.<ref>[http://www.gothamcenter.org "Gotham Center for New York City History"] Timeline 1700-1800</ref>

<!--
New York City grew in importance as a trading port while under [[British Empire|British rule]]. In 1754, [[Columbia University]] was founded under charter by [[George II of Great Britain|King George II]] as King's College in Lower Manhattan.<ref>{{cite book |title=An Historical Sketch of Columbia College, in the City of New York, 1754-1876 |author=Moore, Nathaniel Fish |year=1876 |pages=p. 8 |publisher=Columbia College}}</ref> The city emerged as the theater for a series of major battles known as the [[New York and New Jersey campaign|New York Campaign]] during the [[American Revolutionary War]]. The [[Continental Congress]] met in New York City and in 1789 the first [[President of the United States]], [[George Washington]], was inaugurated at [[Federal Hall]] on Wall Street.<ref>{{cite web | title = The People's Vote: President George Washington's First Inaugural Speech (1789) | publisher = U.S. News and World Report | url = http://www.usnews.com/usnews/documents/docpages/document_page11.htm | accessdate = 2007-05-28 }}</ref> New York City was the capital of the United States until 1790. -->














== Douaroniezh ==
== Douaroniezh ==
Linenn 45: Linenn 29:


Rannet eo kêr gant stêrioù. Dispartiet eo Manhattan diouzh ar Bronx gant ar stêr [[Hudson (stêr)|Hudson]] diouzh un tu ha stad [[New Jersey]] eus an tu all. Gant an [[East River]] eo dispartiet Manhattan diouzh un tu gant Broocklyn ha Queens diouzh an tu all. Dispartiet eo Manhattan diouzh ar Bronx gant ar stêr [[Harlem (stêr)|Harlem]]. Gant [[strizh-mor Long Island]] eo dispartiet ar Bronx diouzh Queens, ha gant un toullad gwazhioù all aeo treuzet-didreuzet kêr.
Rannet eo kêr gant stêrioù. Dispartiet eo Manhattan diouzh ar Bronx gant ar stêr [[Hudson (stêr)|Hudson]] diouzh un tu ha stad [[New Jersey]] eus an tu all. Gant an [[East River]] eo dispartiet Manhattan diouzh un tu gant Broocklyn ha Queens diouzh an tu all. Dispartiet eo Manhattan diouzh ar Bronx gant ar stêr [[Harlem (stêr)|Harlem]]. Gant [[strizh-mor Long Island]] eo dispartiet ar Bronx diouzh Queens, ha gant un toullad gwazhioù all aeo treuzet-didreuzet kêr.

























== Gevellerezh ==
== Gevellerezh ==
Linenn 84: Linenn 45:
* [[Skeudenn:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] - [[Londrez]], [[Rouantelezh Unanet]], 2001
* [[Skeudenn:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] - [[Londrez]], [[Rouantelezh Unanet]], 2001
{{col-end}}
{{col-end}}



[[Skeudenn:Mulberry Street NYC c1900 LOC 3g04637u edit.jpg|thumb|250px|Mulberry Street, el [[Lower East Side, Manhattan|Lower East Side]], war-dro 1900.]]
[[Skeudenn:Mulberry Street NYC c1900 LOC 3g04637u edit.jpg|thumb|250px|Mulberry Street, el [[Lower East Side, Manhattan|Lower East Side]], war-dro 1900.]]
[[Skeudenn:New York City Midtown from Rockefeller Center NIH.jpg|thumb|250px|[[Midtown Manhattan]], New York City, gwelet eus ar [[Rockefeller Center]], e 1932.]]
[[Skeudenn:New York City Midtown from Rockefeller Center NIH.jpg|thumb|250px|[[Midtown Manhattan]], New York City, gwelet eus ar [[Rockefeller Center]], e 1932.]]
[[Skeudenn:Manhattan from helicopter.jpg|thumb|250px|Ur gwel eus New York City gant an arouezioù meur, [[Delwenn ar frankiz]], [[Ellis Island]], an [[Empire State Building]], hag ar [[World Trade Center]], e 2001.]]
[[Skeudenn:Manhattan from helicopter.jpg|thumb|250px|Ur gwel eus New York City gant an arouezioù meur, [[Delwenn ar frankiz]], [[Ellis Island]], an [[Empire State Building]], hag ar [[World Trade Center]], e 2001.]]








== Notennoù ==
== Notennoù ==

Stumm eus an 27 C'hwe 2011 da 12:27

Evit Stad New York, gwelet amañ.
New York

New York (distagadur saozneg amerikanek: [nuːˈjɔːɹk}) pe Kêr New York (evit lakaat kemm gant Stad New York), New York City e saozneg (City of New York ent-ofisiel, berradur NYC) eo kêr vrasañ Stadoù-Unanet Amerika. Lesanvet eo The Big Apple (ar Mell Aval) pe Ar gêr na gousk morse. A-wezhioù e vez graet Evrog Nevez anezhi e brezhoneg ivez gant lod[1].

Pemp rann velestradurel ("borough") a ya d'ober kêr: Manhattan, Brooklyn, ar Queens, ar Bronx ha Staten Island.

Unan eus brasañ kêrioù ar bed eo New York gant 8 214 426 a dud, hag e-kreiz ur vegalopolenn divent a 19 milion a dud dindan teir Stad (New York, New Jersey ha Connecticut). Abaoe 1990 eo aet ar minorelezhioù d'ober al lodenn vrasañ eus kêriz.

Istor

Manhattan Izelañ e 1660, pa oa ul lodenn eus New Amsterdam (Nieuw Amsterdam).

War-dro 5000 [2] a henvroiz Lenape (pe Delaware) a oa o chom er c'hornad pa voe dizoloet e 1524 gant Giovanni da Verrazzano, ur moraer italian gopret gant ar roue gall Frañsez Iañ, a anvas anezhañ "Nouvelle Angoulême" (Angoulême Nevez) pa oa bet Frañsez Iañ dug Angoulême.[3].

E 1614 e voe savet un toullad tier, er c'hreisteiz d'ar stêr, gant Hollandiz a glaske diazezañ kenwerzh ar foulinennoù, hag anvet e voe "Nieuw Amsterdam" (Amsterdam Nevez), er c'hreisteiz da v-Manhattan. Gant an Izelvroad Peter Minuit e voe prenet enez Manhattan digant al Lenape e 1626, hag hervez ur vojenn (distaolet a-benn bremañ), e vije koustet dezhañ $24 e gweraj. [4] E 1664 e voe aloubet ar gêrig gant ar Saozon, hag anvet "New York" gante abalamour da zug York, e Bro-Saoz (a oa da vezañ James II).[5]

Pa voe echu an eil brezel etre Saozon hag Izelvroiz e oa mestr tud an Izelvroioù war enez Run, hag e rojont New Amsterdam (New York) d'ar Saozon en eskemm. A-benn 1700 ne chome nemet 200 Lenape ken.[6]

Douaroniezh

Bez Grant, Manhattan

An darn vrasañ eus kêr New York a zo lec'hiet war deir enezenn, hag un darn war an douar bras. Bez' emañ Enez Manhattan ha Staten Island en o fezh, penn lodenn gornôk Long Island, ha meur a enezenn vihanoc’h. Rannet eo kêr e pemp lodenn vras, anvet "borough". Pep hini anezho a zo ur gontelezh (county). Bez' emañ:

Rannet eo kêr gant stêrioù. Dispartiet eo Manhattan diouzh ar Bronx gant ar stêr Hudson diouzh un tu ha stad New Jersey eus an tu all. Gant an East River eo dispartiet Manhattan diouzh un tu gant Broocklyn ha Queens diouzh an tu all. Dispartiet eo Manhattan diouzh ar Bronx gant ar stêr Harlem. Gant strizh-mor Long Island eo dispartiet ar Bronx diouzh Queens, ha gant un toullad gwazhioù all aeo treuzet-didreuzet kêr.

Gevellerezh


Mulberry Street, el Lower East Side, war-dro 1900.
Midtown Manhattan, New York City, gwelet eus ar Rockefeller Center, e 1932.
Ur gwel eus New York City gant an arouezioù meur, Delwenn ar frankiz, Ellis Island, an Empire State Building, hag ar World Trade Center, e 2001.

Notennoù

  1. ↑ Dont a ra an anv-se eus ar c'hembraeg Efrog Newydd. E kembraeg e reer Efrog eus kêr York, e Bro-Saoz, diwar an anv predenek Eboracon. Diwar skouer ar yezhoù keltiek all : iwerzhoneg Nua-Eabhrac, gouezeleg Bro-Skos Eabhraig Nuadh, kerneveureg Evrek Nowydh. Ne vez ket implijet anv saoznek ofisiel kêr New York en holl yezhoù. Da skouer, er yezhoù latin: e portugaleg e reer gant pt:Nova Iorque , e spagnoleg gant es:Nueva York , e latin gant la:Urbs Novum Eboracum, e katalaneg gant ca:Nova York , e galizeg gant gl:Nova York, en okitaneg: oc:Nòva York, e normaneg:nrm:Nouvieau York, e sikilieg:scn:Nova York. E yezhoù all ivez: en esperanteg eo:Novjorko , e poloneg: , e lituaneg , e latveg lv:Ņujorka , e nahuatleg nah:Manhatitlān , en Iñupiak ik:Tchiaq York Iniqpak, en alamaneg Pennsylvania pdc:Nei Yarrick Schtadt
  2. ↑ "Gotham Center for New York City History" Timeline 1500 - 1700
  3. ↑ Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers (1948). New York: the World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress. Harper. 
  4. ↑ Miller, Christopher L., George R. Hamell (September 1986). "A New Perspective on Indian-White Contact: Cultural Symbols and Colonial Trade". The Journal of American History 73 (2). Kavet 2007-03-21
  5. ↑ Homberger, Eric (2005). The Historical Atlas of New York City: A Visual Celebration of 400 Years of New York City's History. Owl Books. p. 34 p. ISBN 0805078428. 
  6. ↑ "Gotham Center for New York City History" Timeline 1700-1800

Liammoù diabarzh

Patrom:Liamm PuB Patrom:Liamm PuB Patrom:Liamm PuB Patrom:Liamm PuB

Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=New_York&oldid=920554 »