Kartenn c'hrafikel

Ar gartenn gevregañ (pe kartenn krafik) anvet ivez kartenn video a zo he roll e-barzh an urzhiataer amdreiñ ar roadennoù niverel da wereañ e roadennoù kevregat (eleze peurvuiañ kemblac'hel) e c'hello un drobarzhell wereañ korvoiñ anezhe.

Gant ar c'hartennoù kevregañ kentañ e veze kaset pikselioù kevregat d'ur skramm hag e veze sevenet gante un hollad embregadurioù eeun :

• Dilec'hiañ ar blokoù (da skouer, reti al logodenn....),

• Tresañ linennoù,

• Tresañ poligonoù ....

Bremañ e vezont aveet gant ur c'hewerier arbennik a vez gouest da seveniñ riñvadennoù kevregañ kemplezh betek an 3D.

Parzhioù ur gartenn gevregañ

Setu parzhioù pennañ ur gartenn grafik :

• Ur c'hewerier kevregañ (anvet GPU e saozneg - Graphical Processing Unit) hag a zo kalon ar gartenn. Karget eo da geweriañ ar skeudennoù hervez an diarunusted ("resolution") hag al live bonegañ diuzet. Ur c'hewerier arbennik eo ar GPU o kaout ennañ ditourioù diorroet da geweriañ ar skeudennoù betek ar re 3D. Ur gwenter a vez a-wechoù marc'het warnañ d'e yenaat.

• Ar vemor video. Karget eo da gadaviñ ar skeudennoù keweriet a-raok o gwereañ (unvez gwereañ). Seul vuioc'h a varr he deus ar vemor video seul kemplesoc'h e c'hello bezañ gwiadezh ar skeudennoù 3D keweriet gant ar gartenn gevregañ. Darn ar vemor implijet da gadaviñ ar skeudennoù a-raok o gwereañ e vez graet "frame buffer" gantañ. Seul vuanoc'h eo ar vemor video (an amzer haeziñ - gwelet "Memor elektronek" seul vuanoc'h e c'hello bezañ gwereet ar skeudennoù (pouezus eo evit ar c'hoarioù dreist-holl).

• Ar RAMDAC (Ramdoù Access Memory Digital-Analog Converter). Karget eo d'amdreiñ ar skeudennoù kadavet er "frame buffer" en arhentoù kemblac'hel ("analogic signals") da gas d'ar gwereer. Savelañ a ra talm ar RAMDAC niver skeudennoù dre eilenn a c'hell ur gartenn gevregañ keweriañ (e Hertz).

• Ar BIOS video a zo ennañ arventennoù ("parameters") ar gartenn gevregañ.

• Ar c'hetal. Ar bus arveret da gennaskañ ar gartenn ouzh an urzhiataer eo. Peurliesañ e vez arveret ar bus AGP ergrafet da dreuzkas ur c'has uhel a roadennoù neuze azas ouzh ar skeudennoù 3D. Ar bus PCI express a zeuio a-benn nebeut da erlerc'hiañ ar bus AGP.

Ar c'hennaskerioù

• Ar c'hetal VGA skoueriegezhel : aveet eo ar c'hartennoù kevregañ gant ur c'hennasker VGA 15 broch ("mini sub-D") glaz e liv a ro an tu da gennaskañ ur skramm CRT. Kevaraezañ a ra da gas arhentoù kemblac'hel a glot gant an tri liv ruz, glaz ha gwer rekis da wereañ ur skeudenn liv.

• Ar c'hetal DVI (Digital Video Interface) e vez permetet gantañ da gas roadennoù niverel d'ar skrammoù ergrafet a-ratozh evit-se hep ober un amdreiñ niverel/kemblac'hel. Ne vez kavet ketalioù a-seurt-se nemet gant ul lodenn eus ar c'hartennoù kevregañ.

• Ar c'hetal S-Video : Ul lugell eo arveret da wereañ ar skeudennoù gant ur skinweler.

Restr:VGA.png

Ar c'hartennoù kevregañ 3D

Domani an 3D a zo nevez a-walc'h ha ro an tu d'ober gant galloudezhioù riñvañ uhel. Argerzh riñvañ un arvest 3D e c'heller dielfennañ e 4 lankad :

• Ar skriv : an elfennoù e vez lakaet en o lec'h

• Ar "ventoniezh" pe "geometry" : an ergorennoù ("objects") didres a vez krouet

• Ar "setup" : didroc'hadur e tric'hornoù 2D

• Ar "rendering" : ar rentet eo, da lavaret eo plakiñ ar gwiadezh

Seul vui a lankadoù a-us a vez keweriet gant ar gartenn gevregañ herrekaer seul fonnusoc'h e vez ar gwereañ. Gant ar c'hartennoù kentañ ne veze graet nemet ar "rendering" gante. Abaoe e vez keweriet an daou lankad kentañ gant ar c'hartennoù herrekaer 3D dre c'hras ar "setup engine". An dalc'h a zo da ziskargañ kewerier kreiz an urzhiataer a riñvañ al lankadoù keweriañ 3D.

Termenoù teknikel

• "2D Graphics" : gwereañ derc'hennadur ("representation") kevregad un arvest hervez 2 ahel x ha y

• "3D Graphics" : gwereañ derc'hennadur kevregad un arvest hervez 3 ahel x, y ha z