Kenrouedad

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ. 

Internet zo ur rouedad urzhiataerel bedel. Diazezet eo war daou brotokol kehentiñ, TCP (Transmission control protocol) hag IP (Internet protocol) lakaet asambles dindan an anv TCP-IP. Implijet e vez evit dispakañ meur a servij war skramm evel al lizhiri elektronik (brezhonek : postel) hag ar World Wide Web. Troet eo bet Internet gant ar ger kenrouedad ivez .

Evit ma vo luganet an holl ardivinkoù a zo war ar rouedad, ez eus bet savet ur sistem chomlec'hioù gant sifrennoù. Pep ardivink e vez roet dezhañ un heuliad sifrennoù pe padus pe war ar prim. Met posubl eo ivez reiñ ur c'homlec'h da nep en deus ezhomm. Ar chomlec'hioù o deus daou stumm, unan sifrennet evit an ardivinkoù, hag unan all e gerioù lizherennet ha komprenabl d'an holl.

Orin an termen

Krediñ a ra meur a zen eo Internet ar sistem gourdestenn (saozneg : hypertext) anvet World Wide Web pe ar Web, hepken. Se zo peogwir e oa hennezh ar brudetañ servij e kreiz ar bloavezhioù 90. Ar Web (Gwiadenn eo an troidigezh) zo ur sistem dispakañ testennoù, skeudennoù ha sonioù ha kinniget dindan stumm pajennoù e liv. Kavet e vez servijoù all c'hoazh, evel an anvonerezh war ar prim, an Internet relay chat, hag an eskemmoù fichennaouegoù dre ar c'hehentiñ peer-to-peer.

Meneget eo bet an termen Internet e miz Here 1972 gant Robert Kahn e-pad ur c'hollok e Washington. Ar c'haoz oa war an internetting, da lavared eo sevel luganioù etre ar rouedadoù (net = rouedad).V7ndotcom Elursrebmem Er mare-se, meur a anv a veze roet d'ar sistem nevez (interconnected networks, internetworking, international interconnected networks hag all). Erfin, d'an 1añ a viz Genver 1973, ez-ofisiel, eo bet roet an anv Internet da Arpanet (rouedad al lu amerikan) ha rouedadoù all luganet gantañ (er skolioù-meur amerikan peurvuiañ).

Istor

Pennad dre ar munud : Istor ar Genrouedad.

An notennoù a oa bet skrivet e miz Gouere 1962 gant Licklider eus Massachusetts Institute of Technology (MIT) zo an testennoù koshañ zo anezho. Licklider a zeskrive enno an etregweredoù sokial a c'hallje bezañ gant ur rouedad urzhiataerioù. Rankout a rae aesaat ar c'hehentiñ etre klaskerien an Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) dreist-holl. E miz miz Here 1962 e oa deuet Licklider da vezañ penn kentañ ar programm enklask en urzhiataerzh eus an DARPA. Kendrec'hiñ a reas e warlerc'hidi Ivan Sutherland ha Bob Taylor, kerkoulz hag enklasker ar MIT Lawrence G. Roberts, pa lavaras dezho e oa talvoudus ar rouedadoù stlennegel.

Gant Leonard Kleinrock eus ar MIT e oa bet embannet an destenn zeorikel gentañ diwar-benn ar c'hehentiñ dre bakadoù e 1961 hag embann a reas al levr kentañ diwar-benn an dra-se e 1964.

E 1965 ez arnodas Robert ha Thomas Merril ar c'hevreadur stlennegel a-bell kentañ, etre Massachusetts ha Kalifornia. Diskouezet e oa bet neuze e c'halle an urzhiataerioù kenlabourat a-bell, met ne oa ket mat kehentiñ dre ar rouedad pellgomz. Degemeret e oa bet meizad ar c'hehentiñ dre bakadoù, a oa bet kaset war-raok gant Kleinrock.

E 1966 e oa bet enfredet Roberts gant Taylor en DARFA evit empennañ an ARPANET. Embann a reas ar steuñv e 1967. Pa oa bet o kinnig an destenn-se e reas anaoudegezh gant daou strollad all a enklaskerien zizalc'h a laboure war an hevelep danvez : ur strollad eus an National Physical Laboratory (NPL) eus ar Rouantelezh-Unanet gant Donald Davies ha Roger Scantlebury, hag egile eus ar RAND Corporation gant Paul Barran.

Etre 1962 ha 1965 e oa bet studiet an treuzkas dre bakadoù gant strollad ar RAND evit al lu amerikan. Ar pal a oa derc'hel ar c'hehentiñ e ken kaz ma vije taget ar vro (da skouer, gant bombezennoù nukleel), ar pezh a c'halled ober gant an treuzkas dre bakadoù en ur rouedad kreizennet. Un diorrodur dizalc'h eus ARPANET e oa : daoust ma oa bet savet da zerc'hel ouzh un argadenn, ne oa ket bet empennet ARPANET da aesaat ar c'hehentiñ etre enklaskerien. Ne oa ket bet lakaet danevell Paul Baran e pleustr ha buan-kenañ e oa bet ankoukanac'haet.

Er mare-se e oa kaset an traoù war-raok er British National Physical Laboratory, gant skipailh Donald Davies : an NPL Network, ar rouedad mailhet kentañ diazezet war an treuzkas datagrammes (packets), a oa arc'hwelek. Met n'eo ket bet skrivet istor ar Genroudad gant Europiz : ARPANET a vo deroù ofisiel ar Genrouedad hiviziken.

E miz Eost 1968 e asantas an DARFA arc'hantaouiñ diorren dafar routa pakadoù ARPANET. Fiziet e oa bet an diorroadur-se en unan eus strolladoù ar firm Bolt, Beranek and Newman (BBN) eus Boston e miz Kerzu . Labourat a reas ar strollad-se gant Bob Kahn war adeiladezh ar rouedad. Roberts a wellae doareoù topologel hag armerzhel ar rouedad. Kleinrock a briente reizhiadoù muzuliañ ar rouedad.

E miz Gwengolo 1969 e stalias BBN an aveadur kentañ en {2]UCLA{/} ma laboure Kleinrock. Eil skoulm ar rouedad a voe staliet e Stanford Research Institute (SRI) ma laboure Douglas Engelbart war ur raktres gourskrid. Daou skoulm ouzhpenn a oa bet ouzhpennet gant Skol-veur Santa Barbara ha Skol-veur Utah. E dibenn 1969 en doa ARPANET pevar skoulm eta.

Gant Working Group (NWG), renet gant Steve Crocker, e voe echuet ar protokol kehentiñ a bost da bost NCP e miz Kerzu 1970. Degemeret e oa bet ar protokol-se etre 1971 ha 1972 gant an div lec'hiad kevreet ouzh ARPANET. Evel-se o doa gallet implijerien ar rouedad diorren an arloadoù.

E 1972 e voe sevenet gant Ray Tomlinson an arload pennañ kentañ : ar postelerezh. E miz Here 1972{/2} ez aozas Kahn an abadenn diskouez vras kentañ war APARNET en 1}International Computer Communication Conference (ICCC). An abadenn diskouez foran kentañ e oa bet.

Krouet e oa bet meizad ar Genrouedad diwar ARPANET. Ar mennozh a oa reiñ tro da gevreañ rouedadoù a bep seurt an eil re ouzh ar re all : ARPANET, kehentiñ gant loarelloù, kehentiñ dre radio. Deuet e oa ar mennozh-se gant Kahn e 1972 hag anvet e oa Internetting. Gant protokol NCP APERNET ne c'halled ket ennagañ ostizoù e-maez APERNET na reizhañ fazioù treuzkas a c'hallfe degouezhout. Divizout a reas Kahn neuze da ziorren ur protokol nvez, a zeuas da vezañ TCP/IP a-benn ar fin.

E-keit-se e oad o sevel ur raktres, awenet gant APARNET, dindan renerezh Louis Pouzine Frañs : rakres ar C'hKykládes. De nombreuses propriétés de TCP/IP ont ainsi été développées, plus tôt, pour Cyclades. Diorroet e oa bet pershioù stank TCP/P neuze, kentoc'h, evit ar C'hykládes. Pouzin et Kahn indiquent que TCP/IP a été inspiré par Cyclades. Lavaret o deus Pouzin ha Kahn e oa bet awenet TCP / IP gant raktres ar C'hKykládes.

E 1973 e c'houlennas Kahn ouzh Vint Cerf (zo lesanvet tad an Internet a-wechoù) labourat gantañ rak Cerf a ouie ar munudoù da lakaat NCP war-sav. Skrivet e oa bet an teul kentañ o taveiñ da TCP gant Cerf e 1973 : A Partial Specification of an International Transmission Protocol. An TCP a oa bet spisaet evit ar wech kentañ e miz Kerzu 1974. An RFC 675 eo.

Gant doare kentañ TCP ne c'halled kehentiñ nemet dre sevelañ un amred galloudel. Mont a rae mat en-dro evit treuskas restroù pe evit labourat a-bell met ne oa ket azasaet ouzh arloadoù zo evel ar pellgomzerezh dre ar Genrouedad. TCP a voe disrannet neuze diouzh an IP hag an UDP kinniget evit an treuzkasadennoù hep savelañ un amred.

E dibenn ar bloavezhioù années 1980 e oa bet lakaet pemp kreizenn stlennelegezh dreistgalloudus gant an NSF (National Science Foundation), a oa dindan ar velestradurezh amerikan. Gallout a ra an implijerien kevreañ outo, ne vern pelec'h edont er Stadoù-Unanaet : Gallout a raed mont war an ARPANET a-vras. Le système rencontra un franc succès et, après la mise à niveau importante (matériels et lignes) à la fin des années 1980, s'ouvrit au trafic commercial au début des années 1990. Berzh a reas ar reizhiad ha, goude ma oa bet lakaet an dafar hag al linennoù a-live e dibenn ar bloavezhioù 1980, e oa bet digoret d'an tremenerezh kemwerzhel e deroù ar bloavezhioù 1980.

E deroù ar bloavezhioù 1990 e c'haller lavaret e oa bet ganet ar Genrouedad a anavezomp hiziv : ar web, un hollad pajennoù en HTML o veskañ skrid, liammoù, skeudennoù, a c'haller ennegañ dre un URL hag a c'haller diraez gant ar protokol HTTP. Ar standardoù, diorroet er CERN gant Tim Berners-Lee a dapas brud buan pa oa bet diorroet ar merdeer liesvedia Mosaic en NCSA gant Marc Andreessen hag Éric Bina.

E miz Genver 1992 e oa bet krouet an Internet Society (ISOC) gant ar pal brudañ ha kenurzhiañ an diorroadurioù war ar Genrouedad. Er bloavezh 1993 e oa bet krouet ar merdeer Web kentañ, a embrege ar skridoù hag ar skeudennoù. E-pad ar bloavezh-se e oa bet leuriet ur gompagnunezh gant National Science Foundation (NSF) evit enrollañ an anvioù domani.

Gouarn

Insert HTML tags

«Previous Next» Pennad dre ar munud : Gouarn ar Genrouedad.

Hervez dielfennadur ar strollad labour diwar-benn gouarn ar Genrouedad, « Gouarn ar Genrouedad » a dalvez kement ha danzen hag arloañ pennaennoù, gant ar Stadoù, ar genad prevez hag ar gevredigezh keodedel da-geñver o rolloù a-getep, reolennoù, reoladoù, argerzhoù kemer divizoù ha programmoù boutin evit oberiañ an emdroadur hag an implij eus ar Genrouedad.

Pouezus eo ar marilhoù metaroadennoù evit sevel reolennoù an diraez d'ar danvezioù web a implij an Uniform Resource Identifiers (a c'hall bezañ an URL a ziskwel war barrenn verdeiñ an urzhiataer personel).

Un nebeud aozadurioù zo karget da verañ ar Genrouedad, gant gwirioù-dreist dibar. Kenlabourat a reont evit danzen ar standardoù tekinikel, reiñ anvioù domani, chomlec'hioù IP, h.a. :

   * Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN), dindan gouardoniezh Departamant Kenwerzh ar Stadoù-Unanet ; Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN), dindan gwardoniezh Departament Kenwerzh ar Stadoù-Unanet ;
   * Internet Engineering Task Force (IETF) a pled gant an neuzioù savouriel ha teknikel,
   * Internet Society (ISOC).

Gant ar pal derc'hel pe ledanaat neptuegezh ar rouedadoù, met ivez engouestlañ ar gengevratourien hollek a bep seur da gendivizout diwar-benn ar gouarn, ar Broadoù Unanet o deus galvet :

   * Kuzuliadeg ar bed war kevredigezh ar c'helaouiñ ;
   * Forom ar gouanrn war ar Genrouedad.

Merañ an danvezioù niverel zo ezhomm evit mont en-dro ar Genrouead, zo fiziet en Internet Assigned Numbers Authority (IANA), a zileuri dezverkañ ar bloc'hoù chomlec'hioù IP ha niverennoù Autonomous System d'ar marilhoù ar Genrouedad rannvroel.

Gwir

Broioù o strishaat ar moned war ar Genrouedad hervez Reporters sans frontières.

Gwir ar Genrouedad a vod an holl reolennoù ar gwir a c'ahller dedalvezout d'ar Genrouedad.

N'eus ket a wir dibar d'ar Genrouedad met lakaet e vez ar gwir boutin da dalvezout kentoc'h. Lezennoù broadel zo a vez lakaet da dalvezout gant ar broioù pa vez ezhomm da zerc'hel kont eus o dibardelezhioù - (da skouer, e Frañs : Lezenn evit ar fiziañs en armerzh niverel (LCEN) eus an 21 a viz Mezheven 2004).

Hervez Benjamin Bayart, difretour evit neptuegezh, ar rouedadoù ez eus bet kadarnaet gant ali ar C'huzul Bonreizhel, bet embannet d'an 10 a viz Mezheven 2009[notenn 1], "ez eo ar Genrouedad un dra ret evit arver ar frankiz ezteuler" [4].

Diaes eo lakaat ar gwir da dalvezout war ar Genrouedad evit daou abeg da nebeutañ :

  1. Etrebroadel eo ar Genrouedad. Padal, ar gwir broadel a vez lakaet da dalvezout peurliesañ.
  2. Diaes e vez anavezout an implijerien, gwarezet gant ar Genrouedad, met an dorfetourien ivez neuze.

Ar Genrouedad a laka an dud da sevel goulennoù diwar-benn ar gwir a denn d'ar berc'henniezh kerfredel (gwir aozer, gwir merkoù, h.a.), da wir ar c'hazetennoù hag an embannadurioù (torroù-lezenn, kujunennoù, gwallvrudañ, h.a.), gwir ar skeudennoù, met ivez d'ar gwir brudañ, ar gwir kenwerzhel abaoe diorroadur ar gwir kenwerzhel.

Kevreadennoù evit an dud voutin

Evit monet war ar Genrouedad ez eus ezhomm da gaout un aveadur IP, hag ur c'hevreadur d'ur pourvezer monedoù. Evit an dra-se e vez implijet an dafaroùhag ar meziantoù amañ war-lerc'h :

   * Un urzhiataer personel pe n'eus forzh peseurt aveadur termen all e penn ur rouedad :
         o Skoazeller personel
         o Letrin c'hoarioù video
         o Pellgopmzer hezoug
   * Ur ganol gehentiñ war-du ar pourvezoù monedoù :
         o Luc'hedañv
         o Linenn bellgomz diloc'h : linenn analogel, xDSL
         o Linenn bellgomz hezoug : 3G+, 3G, Edge, GPRS, GSM (CSD)
         o Ar Genrouedad dre loarell
         o Wi-Fi
   * Ur reizhiad (meziant/dafar) {o}arval evit ar protokol reizhiad implijet (PPP, PPPoX, Ethernet, ATM, h.a.)
   * Ur pourvezer moned war ar Genrouedad(ISP) (ISP e saozneg a dalvez Internet Service Provider)

Meziantoù, a-hend-all, zo ezhomm evit korvoiñ ar Genrouedad hervez an implijoù a vez graet anezhi :

   * Postelerezh : un arval SMTP ha POP (pe POP3) pe IMAP (pe IMAP4)
   * Treuzkasoù restroù : un arval pe ur servijer FTP (File Transfert Protocol)
   * World Wide Web : ur merdeer Web
   * Par-ouzh-par : unan eus rouedadoù niverus P2P hervez an implij (rannañ restroù par-ouzh-par, Jediñ ingalet, P2P VoIP, h.a.)

Protokoloù

Ar Genrouedad a ya en-dro hervez ur patrom dre wiskad, damheñvel ouzh ar patrom OSI. An elfennoù a aparchant d'an hevelep gwiskadoù a implij ur protokol kehentiñ evit eskemmañ titouroù.

Ur protokol zo un hollad reolennoù zo termenet ganto ur yezh evit lakaat meur a urzhiataer da gehentiñ an eil re gant ar re all. Termenet int gant reoladoù digor, an RFC.

Pep protokol en deus kargoù dezhañ e-unan hag, a-gevret, pourchas a reont doareoù a bep seurt da vastañ d'an ezhommoù lies ha diseurt war ar Genrouedad.

Ar re bennañ zo amañ war-lerc'h :

• IP (Internet Protocol), zo anvet IPv4 ivez : protokol rouedad a dermen an doare eskemmañ kentañ etre an urzhiataerioù a gemer perzh er rouedad en ur reiñ dezho ur chomlec'h hepken war ar rouedad.

o TCP : karget da savelañ ar c'hevreadur d'ar rouedad hag da gontrollañ an treuzkas. Ur protokol degemer eo a c'haller kaout fiziañ ennañ. Diogeliñ a ra ez eo ber resevet mat ar roadennoù gant an degemerer, er c'hontrol da UDP. + HTTP (HyperText Transfer Protocol) : protokol bet lakaet war-sav evit kargañ pajennoù web. + HTTPS : HTTP evit merdeiñ er mod suraet. + FTP (File Transfer Protocol) : protokol implijet evit treuzkas restroù war ar Genrouedad. + SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) : mod eskemmañ ar postelerezh evit kas. + POP3 (Post Office Protocol doare 3) : mod eskemmañ ar postelerezh evit degemer. + IMAP (Internet Message Access Protocol) : ur mod eskemmañ all evit ar postelerezh. + IRC (Internet Relay Chat) : protokol divizout prim. + NNTP (Network News Transfer Protocol) : protokol treuzkas implijet evit ar foromoù divizout Usenet + SSL pe TLS : protokoloù treuzkasaet suraet, implijet evit ar paemantoù suraet dreist-hol o UDP : gantañ a c'haller kehentiñ, en un doare n'eo ket fizius met skañv, dre datagrammoù bihan. + DNS (Domain Name System) : Reizhiad Anvioù Domani. o ICMP (Internet Control Message Protocol) : protokol kontrollañ protokol IP.

Goude diviadur ar chomlec'hioù IPv4 e oa bet diorroet ar protokol IPv6. Hemañ en deus ur egorenn bras-divent a chomlec'hioù.

Daoust ma rank an treuzkas etre daou boent chom dizalc'h, ar routaerioù a rank gallout eskemmañ titourioù routa. Un IGP (Interior Gateway Protocol) hag un EGP (Exterior Gateway Protocol) evel BGP (Border Gateway Protocol) a vast d'an ezhomm-se.