Erc'h : diforc'h etre ar stummoù
D Robot ouzhpennet: koi:Лым |
adweladenn |
||
Linenn 1: | Linenn 1: | ||
An '''erc'h''' a zo ur rumm eus ar [[glaveier]] a gouezh diouzh ar [[koumoul|c'houmoul]] dindan stumm kementadoù bras elfennoù dour kristalinet a reer fulennoù-erc'h eus outo. Ur wech kouezhet war an [[douar]] e e c'hellont ober ur [[gwiskad]] gwenn ha blot war al leurenn-douar hag an traoù savet warni ivez. Pa kouezh an erc'h |
An '''erc'h''' a zo ur rumm eus ar [[glaveier]] (pe [[kouezhiadur]]ioù) a gouezh diouzh ar [[koumoul|c'houmoul]] dindan stumm kementadoù bras elfennoù dour kristalinet a reer fulennoù-erc'h (ha meur a c'her all: malvennoù-erc'h, pluennoù-erc'h...) eus outo. Ur wech kouezhet war an [[douar]] e e c'hellont ober ur [[gwiskad]] gwenn ha blot war al leurenn-douar hag an traoù savet warni ivez. Pa kouezh an erc'h e vez [[dañjer]] war an [[hent]]où pe diwar ar seurt [[deñvalijenn]] a vez degaset gant [[rideoz]] ar fulennoù-erc'h pe diwar an dañjer riklañ (tud ha [[karr|kirri]]). |
||
== Krouidigezh ar fulennoù-erc'h == |
== Krouidigezh ar fulennoù-erc'h == |
||
Linenn 5: | Linenn 5: | ||
[[Skeudenn:Snow on trees.jpg|thumb|left|270px|Gwez gant erc'h warno]] |
[[Skeudenn:Snow on trees.jpg|thumb|left|270px|Gwez gant erc'h warno]] |
||
Krouet e vez an '''erc'h''' diwar an aezhenn pa |
Krouet e vez an '''erc'h''' diwar an aezhenn pa'z a da [[skorn]] war-euun e-kreiz ur [[koumoul|goumoulenn]] peurvuiañ. Ar [[strink]] graet gant an dour kristalinet a zo un nebeud [[millimetr]]ad o ment ha war 6 ahel [[simetriezh]] e kasont brankennigoù. Lod a c'hell bezañ meur a [[santrimetr]]ad hed.<br> |
||
Pep elfennig a ya d'ober ur fulenn-erc'h a zo ken [[boullded|boull]] hag an [[dour]] glan, met pa vez dasskedet ar [[gouloù]] war pep anezho e seblantont bezañ [[gwenn]], nemet |
Pep elfennig a ya d'ober ur fulenn-erc'h a zo ken [[boullded|boull]] hag an [[dour]] glan, met pa vez dasskedet ar [[gouloù]] war pep hini anezho e seblantont bezañ [[gwenn]], nemet pa vezont saotret gant an [[ampurentez]]où. |
||
=== Mentoniezh === |
=== Mentoniezh === |
||
[[Skeudenn: SnowflakeSymmetry.jpg|thumb|right|Simetriezh ar fulenn-erc'h savet da bimpatrom]] |
[[Skeudenn: SnowflakeSymmetry.jpg|thumb|right|Simetriezh ar fulenn-erc'h savet da bimpatrom]] |
||
Ur fulenn-erc'h stummet mat |
Ur fulenn-erc'h stummet mat he deus 6 brankennig ha pep hini anezho he deus brankennigoù graet gant brankennigoù all, atav o skeiñ a-hed 6 [[ahel]] hag o [[gaol|c'haolañ]] pep tro. An holl a ya d'ober ur [[c'hwec'htaleg]], unan eus ar [[liestaleg]]où reolek. |
||
<br> |
<br> |
||
Koulskoude n'eo ket ken reoliek stummoù ar fulennoù-erc'h ha n'int ket holl ken brav ha war ar skeudennoù a c'heller gwelout pa vank dezho brankennigoù hag e c'hellont kaout [[neuz]] [[bann]]où, [[spillhenn]]où, [[kensturdaleg]]où (parallelepipedennoù) ha pladennoù. |
Koulskoude n'eo ket ken reoliek stummoù ar fulennoù-erc'h ha n'int ket holl ken brav ha war ar skeudennoù a c'heller gwelout pa vank dezho brankennigoù hag e c'hellont kaout [[neuz]] [[bann]]où, [[spillhenn]]où, [[kensturdaleg]]où (parallelepipedennoù) ha pladennoù. Da 2° Celsius pe war-dro e c'hell bezañ krouet fulennoù-erc'h gant 3 ahel, met rouez-tre eo. Pa'z a an [[temperadur]] etre 0° ha - 3 ° Celsius ez eont da neuz ur vleunienn 6 petalenn ganti hag etre - 5° ha - 10° e weler seurt [[pladenn]]igoù pe spilhennoù pe vannoù toull hag etre - 10 ° ha - 22°e teu d'ar strink neuz ar bleunioù en-dro. Dindan - 22° e teu ur seurt [[prism]]où bihan.<br> |
||
M'eo bet krouet ar strink war-dro - 5° ha m'eo aet an temperadur pe uheloc'h pe izeloc'h e weler bannoù gant ur vrankennig war o fennoù. Dindan temperadurioù izel-tre a |
M'eo bet krouet ar strink war-dro - 5° ha m'eo aet an temperadur pe uheloc'h pe izeloc'h e weler bannoù gant ur vrankennig war o fennoù. Dindan temperadurioù izel-tre ez a ar fulennoù-erc'h da vezañ plat, met gant brankennigoù o c'haolañ c'hoazh. |
||
Div [[martezeadenn|varteazeadenn]] bennañ a zo bet roet evit displegañ simetriezh ar fulennoù-erc'h reoliek |
Div [[martezeadenn|varteazeadenn]] bennañ a zo bet roet evit displegañ simetriezh ar fulennoù-erc'h reoliek: |
||
# [[Ditour]]où a vije eskemmet etre pep a vrankennig o tiwanañ ken e kresk pep elfenn strink. Dre [[stennadur ar gorreoù]] e c'hellfe bezañ treuzkaset an ditouroù |
# [[Ditour]]où a vije eskemmet etre pep a vrankennig o tiwanañ ken e kresk pep elfenn strink. Dre [[stennadur ar gorreoù]] e c'hellfe bezañ treuzkaset an ditouroù; |
||
# Ar varteazedenn degemeretañ |
# Ar varteazedenn degemeretañ: diwar [[variadenn]]où tizh an temperadur e teufe ar gaolañ hervez c'hwec'h roud. Diouzh ur [[respont]] d'an [[endro]] e teufe ar [[fenomen]]; |
||
Ar c'hwec'h roud a zeu eus [[framm]] orin ar strink ha koulskoude n'eus ket bet kavet un displegadenn evit ar strink gant tri roud. |
Ar c'hwec'h roud a zeu eus [[framm]] orin ar strink ha koulskoude n'eus ket bet kavet un displegadenn evit ar strink gant tri roud. |
||
Lavaret e vez alies n'eus |
Lavaret e vez alies n'eus fulenn-erc'h heñvel-mik ouzh unan all, met n'eo ket ul lezenn prouet en un doare skiantel pa n'eus ket abeg ne vije ul lodenn anezho o kreskiñ dindan [[kondision]]où heñvel ha pa vefe dre ar [[chañs]]. Ur glaskerez o labourat evit ar [[National Center for Atmospheric Research]] ar Stadoù-Unanet en deus kavet prismoù erc'h heñvel-mik, met ne oant ket strinkennoù reoliek koulskoude. |
||
[[Rummad:Glaveier]] |
[[Rummad:Glaveier]] |
Stumm eus an 17 Kzu 2010 da 17:22
An erc'h a zo ur rumm eus ar glaveier (pe kouezhiadurioù) a gouezh diouzh ar c'houmoul dindan stumm kementadoù bras elfennoù dour kristalinet a reer fulennoù-erc'h (ha meur a c'her all: malvennoù-erc'h, pluennoù-erc'h...) eus outo. Ur wech kouezhet war an douar e e c'hellont ober ur gwiskad gwenn ha blot war al leurenn-douar hag an traoù savet warni ivez. Pa kouezh an erc'h e vez dañjer war an hentoù pe diwar ar seurt deñvalijenn a vez degaset gant rideoz ar fulennoù-erc'h pe diwar an dañjer riklañ (tud ha kirri).
Krouidigezh ar fulennoù-erc'h
Krouet e vez an erc'h diwar an aezhenn pa'z a da skorn war-euun e-kreiz ur goumoulenn peurvuiañ. Ar strink graet gant an dour kristalinet a zo un nebeud millimetrad o ment ha war 6 ahel simetriezh e kasont brankennigoù. Lod a c'hell bezañ meur a santrimetrad hed.
Pep elfennig a ya d'ober ur fulenn-erc'h a zo ken boull hag an dour glan, met pa vez dasskedet ar gouloù war pep hini anezho e seblantont bezañ gwenn, nemet pa vezont saotret gant an ampurentezoù.
Mentoniezh
Ur fulenn-erc'h stummet mat he deus 6 brankennig ha pep hini anezho he deus brankennigoù graet gant brankennigoù all, atav o skeiñ a-hed 6 ahel hag o c'haolañ pep tro. An holl a ya d'ober ur c'hwec'htaleg, unan eus ar liestalegoù reolek.
Koulskoude n'eo ket ken reoliek stummoù ar fulennoù-erc'h ha n'int ket holl ken brav ha war ar skeudennoù a c'heller gwelout pa vank dezho brankennigoù hag e c'hellont kaout neuz bannoù, spillhennoù, kensturdalegoù (parallelepipedennoù) ha pladennoù. Da 2° Celsius pe war-dro e c'hell bezañ krouet fulennoù-erc'h gant 3 ahel, met rouez-tre eo. Pa'z a an temperadur etre 0° ha - 3 ° Celsius ez eont da neuz ur vleunienn 6 petalenn ganti hag etre - 5° ha - 10° e weler seurt pladennigoù pe spilhennoù pe vannoù toull hag etre - 10 ° ha - 22°e teu d'ar strink neuz ar bleunioù en-dro. Dindan - 22° e teu ur seurt prismoù bihan.
M'eo bet krouet ar strink war-dro - 5° ha m'eo aet an temperadur pe uheloc'h pe izeloc'h e weler bannoù gant ur vrankennig war o fennoù. Dindan temperadurioù izel-tre ez a ar fulennoù-erc'h da vezañ plat, met gant brankennigoù o c'haolañ c'hoazh.
Div varteazeadenn bennañ a zo bet roet evit displegañ simetriezh ar fulennoù-erc'h reoliek:
- Ditouroù a vije eskemmet etre pep a vrankennig o tiwanañ ken e kresk pep elfenn strink. Dre stennadur ar gorreoù e c'hellfe bezañ treuzkaset an ditouroù;
- Ar varteazedenn degemeretañ: diwar variadennoù tizh an temperadur e teufe ar gaolañ hervez c'hwec'h roud. Diouzh ur respont d'an endro e teufe ar fenomen;
Ar c'hwec'h roud a zeu eus framm orin ar strink ha koulskoude n'eus ket bet kavet un displegadenn evit ar strink gant tri roud.
Lavaret e vez alies n'eus fulenn-erc'h heñvel-mik ouzh unan all, met n'eo ket ul lezenn prouet en un doare skiantel pa n'eus ket abeg ne vije ul lodenn anezho o kreskiñ dindan kondisionoù heñvel ha pa vefe dre ar chañs. Ur glaskerez o labourat evit ar National Center for Atmospheric Research ar Stadoù-Unanet en deus kavet prismoù erc'h heñvel-mik, met ne oant ket strinkennoù reoliek koulskoude.