Linchañ

Ur morian-amerikan linchet ha krouget e 1925.

Linchañ, pe lynching hervez ar saozneg, zo ur c'hastiz graet gant un engroez tud, krougañ un den peurvuiañ, evit spontañ an dud all. Aliezik e c'hoarveze kement-se en amzerioù ma klaske an niver brasañ lakaat an niver bihanañ da blegañ da lezennoù pe d'un urzh kevredigezhel direizh.

En un doare strishoc'h e komzer eus lincherezh alies diwar-benn doareoù ar re wenn en SUA da gondaoniñ morianed d'ar marv hep prosez, ha dreist-holl adalek an XIXvet kantved goude ar Brezel-diabarzh.

Orin

Linchadenn en 1774

Meur a zisplegadenn zo d'ar ger: pe eus anv un den, pe eus un anv-lec'h.

Dont a rafe ar ger eus anv Charles Lynch, barner e Virginia en XVIIIvet kantved.

Koulskoude ez eus ivez un aotrou William Lynch a oa barner ivez e Virginia, hag a gustume ober prosezioù prim ha prim d'an dud a oa a du gant Bro-Saoz. Bodañ a rae al lez, kavout touidi, ha kadoriañ el lakidigezh d'ar marv.

SUA

Linchadenn Laura Nelson en Okemah, Oklahoma en 1911; klasket he devoa gwareziñ he mab a voe linchet war un dro ganti.

Kartenn-bost gant skeudenn linchadenn Lige Daniels, krennard du a 16 vloaz, tamallet dezhañ beezaén muntret ur vaouez kozh wenn e Texas, SUA, d'an 3 a viz Eost 1920.

Eus 1882 da 1951 ez eus bet kontet 4700 a dud (ken gwazed, ken maouezi, ken bugale) - dre vras un den ar sizhun e-pad 80 vloaz - lazhet en doare-se en anv ul lezenn nann-skrivet.
Eus ar bloavezhioù 1880 betek ar bloavezhioù 1930 e oa morianed dreist-holl a veze linched: 2400 a dud du evit 300 a dud wenn, hagan darn vuiañ anezho e stadoù kreisteiz SUA. . Alies e veze trawalc'h d'ur morian « bezañ dizouj ouzh dreistelezh ar ouenn wenn  »  : un tamm tabut, kunujennoù, un testeni a-enep un den gwenn, a c'halle kas un den d'ar groug.

Thomas Shipp hag Abram Smith

[[:en:File:ThomasShippAbramSmith.jpg| Linchadenn Thomas Shipp hag Abram Smith, e Marion, Indiana e 1930]].

Daou vorian, Thomas Shipp hag Abram Smith, a voe linchet d'ar 7 a viz Eost 1930 e Marion, Indiana. Harzet e oant bet en noz kent ha tamallet dezho laerezh halazhañ ur micherour gwenn ha gwallañ e zanvez-pried. Un engroez tud a zeredas d'an toull-bac'h, a zrailhas an norejoù gant horzhioù, avazhataas ar wazed, haga grougas anezho. Ofiserien bolis a gemeras perzh.

Strange Fruit

Brudet e voe skeudennoù linchidigezh Thomas Shipp hag Abram Smith, hag ouzh o gwelout e voe savet ur varzhoneg gant Abel Meeropol, ur skolaer eus New Yor, e 1937.

Eus ar varzhoneg e voe graet ur ganaouenn hag a voe kanet gant Billie Holiday ha brudet adalek 1939.

Strange Fruit

Southern trees bear strange fruit,

Blood on the leaves and blood at the root,

Black body swinging in the Southern breeze,

Strange fruit hanging from the poplar trees.

Pastoral scene of the gallant South,

The bulging eyes and the twisted mouth,

Scent of magnolia sweet and fresh,

Then the sudden smell of burning flesh!

Here is fruit for the crows to pluck,

For the rain to gather, for the wind to suck,

For the sun to rot, for the trees to drop,

Here is a strange and bitter crop.

Lennadurezh

• An American Dilemma, gant Gunnar Myrdal (Harper and Brothers, 1944);
• A Time of Terror: A Survivor’s Story, gant Dr. James Cameron (Black Classics Press, 1982). This book has an account of this lynching, by the man who escaped.
• Lynching in the Heartland , gant James Madison (St. Martin’s Press, 2000) ISBN 0-312-23902-5.
• Without Sanctuary: Lynching Photography in America, gant James Allen, Hilton Als, et al. (Twin Palms Publishers, 2000).
• The God Moment , gant Alan D. Wright