Hadean

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ. 

Eon Hadeeg

Kripteg

Strollad Diazoù

Nektareg

Imbrian Izel

An Hadeeg a zo an eon douaronel a zo a-raok an Arc'heeg. En astenn a ra eus furmadur an Douar betek 3800 milion bloavezh'zo, daoust ma c'hell kemm an amzeriadoù hervez an andonou. E anv a denn eus doue gresian an ifern : Hades. An douarour Preston Cloud eo a ijinas ar ger e 1972 da envel an amzer a-raok ar reier koshañ anavezet. An hevelep maread a anve W. B. Harland "Priscoan". E skridoù douaronel e lare Pre-Archaean, dreist-holl pe, e-pad un darn vras eus ar XIXvet hag an XXvet kantved, an Azoeg.

Reier Hadeek

E-pad an dek-vloaziadoù diwezhañ eus an XXvet kantved e kavas an douarourien un nebeut reier furmet en Hadeeg. Eus Groenland, gwalarn Kanada ha kornôg Aostralia e teuont. Ar furmidigezhioù roc'hek koshañ a endalc'h gouleledennoù eus 3.800 milion bloaz'zo e Groenland (ar Gouriz a vein glaz eus Isua).kristalennoù zirkon kavet e gouledenno Kanada ar c'hornôg hag e rannvro ar Jack Hills e Aostralia a zo kalz koshoc'h. Ar zirkon koshañ a voe furmet 4.400 bloaz'zo, un amzeriad tost tre ouzh hini furmidigezh an Douar.

Bandennadoù houarnek a endalc'h goueledennoù Groenland ha karbon organik a gavjod enno, war a seblant, ar pezh a zamveneg e oa buhez dija war an Douar d'an amzer-hont. Ar fosil koshañ a zo yaouankoc'h ag un nebeut milionoù bloavezh. En Aostralia e voe bet kavet.

E-pad an Hadeeg e c'hoarvezas ar vombezadeg vras.

Darvodoù pennañ

E-pad an Hadeeg en em furmas an Douar.

Furmidigezh an Douar

Treuzfurmadur an nivlenn gentig en ur c'hoskoriad klok a endalc'h ar maread-se

• 4 550 milion bloaz'zo e krog an nivlenn da fontañ dindan levezon ur supernova dost, moarvat.
• Dre stad "Boullig Bok"" e tremen ar fontadeg. Furm un disk ur volzenn en e greiz a gemer an nivlenn; Enni emañ darn vrasañ mas an nivlenn orin. Eus hidrojen eo kenaozet dreist holl.
• Ar gwrezder e kreizenn an nivlenn a dizh ar poent ma krog reaksionoù termonukleel. Distignañ a reont un oberiantiz heoliek greñv a bado e-pad un milion bloaz bennak. Kalz materi a zo strinket kuit eus ar steredenn didan furm daou flistroù a-serzh gant plaen an disk, stad an danvezioù Herbig Haro
• An elfennadoù skañv a zo c'hwezhet pell eus an Heol. Disrannet eo koskoriad an Heol etre un darn ziabarzh, pinvidik en elfennadoù pounner evel an houarn hag un darn ziavaez a vir an holl elfennadoù skañv.
• En em furmiñ a ra Yaou er-maez an c'helc'hiad pinvidik en elfennadoù pounner. Fourgasiñ a ra ar planedenn gentañ-se an disk rak-planedennek.

Sell ivez ouzh

Skeul amzervezhioù douarouriezhel