Forn : diforc'h etre ar stummoù
Xqbot (kaozeal | degasadennoù) D Robot ouzhpennet: ga:Oigheann; Kemm dister |
|||
Linenn 2: | Linenn 2: | ||
Ur '''forn''' zo ur c’hombod, gant un nor vihan outañ, ma lakaer meuzioù da boazhañ ([[bara]], [[kig]] ha kement zo). Implijet e vez fornioù ivez evit poazhañ pe sec’hiñ traezoù [[poderezh]]. |
Ur '''forn''' zo ur c’hombod, gant un nor vihan outañ, ma lakaer meuzioù da boazhañ ([[bara]], [[kig]] ha kement zo). Implijet e vez fornioù ivez evit poazhañ pe sec’hiñ traezoù [[poderezh]]. |
||
==Istor== |
== Istor == |
||
[[Skeudenn:Four - intérieur.jpg|thumb|right|200px|Ur forn vara giz gwechall, war ar maez en [[Okitania]].]] |
[[Skeudenn:Four - intérieur.jpg|thumb|right|200px|Ur forn vara giz gwechall, war ar maez en [[Okitania]].]] |
||
Ar fornioù koshañ zo bet kavet war an Douar zo e traoñienn an [[Indus]], en Azia. Eno e veze ur forn, graet gant pri, da boazhañ boued e pep ti war-dro ar bloavezh 3200 kent J.K.<ref>[http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=ab73 History of THE INDUS CIVILIZATION]</ref><ref>Dales, George, ''Excavations at Balakot, Pakistan, 1973'', Journal of Field Archaeology, vol. 1, 1-2, 1974, pp. 3–22 [http://www.jstor.org/pss/529703]</ref> |
Ar fornioù koshañ zo bet kavet war an Douar zo e traoñienn an [[Indus]], en Azia. Eno e veze ur forn, graet gant pri, da boazhañ boued e pep ti war-dro ar bloavezh 3200 kent J.K.<ref>[http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=ab73 History of THE INDUS CIVILIZATION]</ref><ref>Dales, George, ''Excavations at Balakot, Pakistan, 1973'', Journal of Field Archaeology, vol. 1, 1-2, 1974, pp. 3–22 [http://www.jstor.org/pss/529703]</ref> |
||
Linenn 10: | Linenn 10: | ||
Ouzhpenn bara e veze graet pastez ha gwastilli gant ar C’hresianed kozh ivez. Debret e veze ar meuzioù-se alies da-geñver lidoù ispisial pe devezhioù gouel. War-dro ar bloavezh [[300]] e oa un 70 seurt bara disheñvel e Gres. |
Ouzhpenn bara e veze graet pastez ha gwastilli gant ar C’hresianed kozh ivez. Debret e veze ar meuzioù-se alies da-geñver lidoù ispisial pe devezhioù gouel. War-dro ar bloavezh [[300]] e oa un 70 seurt bara disheñvel e Gres. |
||
==[[Keginañ]]== |
== [[Keginañ]] == |
||
[[Skeudenn:Oven.agr.jpg|thumb|left|Ur forn vodern]] |
[[Skeudenn:Oven.agr.jpg|thumb|left|Ur forn vodern]] |
||
Hiziv an deiz e kaver fornioù e pep kegin, graet e [[metal]] peurvuiañ, hag implijet e vezont da boazhañ hor meuzioù : [[kig]], [[legumaj]], [[tourtennoù]] a bep seurt, [[gwastell|gwastilli]], ha bara ivez a-wechoù. |
Hiziv an deiz e kaver fornioù e pep kegin, graet e [[metal]] peurvuiañ, hag implijet e vezont da boazhañ hor meuzioù : [[kig]], [[legumaj]], [[tourtennoù]] a bep seurt, [[gwastell|gwastilli]], ha bara ivez a-wechoù. |
||
Linenn 19: | Linenn 19: | ||
Er fornioù modern e c’haller reoliañ an tommder, war-bouez ur [[gwrezreoler]]. Gallout a reer ivez reoliañ ar pad a-wechoù, da c’houzout pegeit amzer e chom ar boued er forn : evel-se e c’hell ar poazhañ chom a-sav e-unan. Un doare fornioù modern bihan, ar [[skinforn]]ioù, a vez tommet pe poazhet buan ar boued enno dre berzh gwagennoù tredan-warellek berr. |
Er fornioù modern e c’haller reoliañ an tommder, war-bouez ur [[gwrezreoler]]. Gallout a reer ivez reoliañ ar pad a-wechoù, da c’houzout pegeit amzer e chom ar boued er forn : evel-se e c’hell ar poazhañ chom a-sav e-unan. Un doare fornioù modern bihan, ar [[skinforn]]ioù, a vez tommet pe poazhet buan ar boued enno dre berzh gwagennoù tredan-warellek berr. |
||
==Implijoù all== |
== Implijoù all == |
||
Estreget evit poazhañ boued e vez implijet fornioù : |
Estreget evit poazhañ boued e vez implijet fornioù : [[brikenn]]où, [[teol]] pe [[priaj]]où a vez poazhet ha sec’het e fornioù tomm-gor. |
||
==Skeudenn-lavar== |
== Skeudenn-lavar == |
||
Daou implij all zo d'ar forn el lavar: |
Daou implij all zo d'ar forn el lavar: |
||
*evel [[genoù]] an den |
* evel [[genoù]] an den |
||
**e troiennoù evel: ''Stank da forn!'' |
** e troiennoù evel: ''Stank da forn!'' |
||
*evel [[gouhin]] ar [[maouez]]ed |
* evel [[gouhin]] ar [[maouez]]ed |
||
==[[Krennlavar]]== |
== [[Krennlavar]] == |
||
*Gwelloc'h [[karantez]] leizh an dorn / Eget arc'hant leizh ar forn. |
* Gwelloc'h [[karantez]] leizh an dorn / Eget arc'hant leizh ar forn. |
||
==Gwelet ivez== |
== Gwelet ivez == |
||
* [[Fornez]] |
* [[Fornez]] |
||
* [[Fornigell]] |
* [[Fornigell]] |
||
Linenn 41: | Linenn 41: | ||
<references/> |
<references/> |
||
==Liammoù diavaez== |
== Liammoù diavaez == |
||
{{Commons|Category:Ovens|ar Fornioù}} |
{{Commons|Category:Ovens|ar Fornioù}} |
||
[[Rummad:Keginerezh]] |
[[Rummad:Keginerezh]] |
||
Linenn 65: | Linenn 64: | ||
[[fr:Four]] |
[[fr:Four]] |
||
[[fy:Une]] |
[[fy:Une]] |
||
[[ga:Oigheann]] |
|||
[[gd:Àbhainn]] |
[[gd:Àbhainn]] |
||
[[gl:Forno]] |
[[gl:Forno]] |
Stumm eus an 3 Gen 2010 da 00:30
Ur forn zo ur c’hombod, gant un nor vihan outañ, ma lakaer meuzioù da boazhañ (bara, kig ha kement zo). Implijet e vez fornioù ivez evit poazhañ pe sec’hiñ traezoù poderezh.
Istor
Ar fornioù koshañ zo bet kavet war an Douar zo e traoñienn an Indus, en Azia. Eno e veze ur forn, graet gant pri, da boazhañ boued e pep ti war-dro ar bloavezh 3200 kent J.K.[1][2]
Anv zo er skridoù gregach eus ar fornioù ma veze poazhet bara gant ar C’hresianed en Henamzer. Graet e vezent gant pri ivez. Ganto e veze graet bara gant ur bern stummoù disheñvel : torzhioù, mouchennoù, choanennoù, baraennoù. Dont a reas ar poazhañ bara da vezañ ur gwir vicher, dre ma veze graet muioc’h-mui gant labourerien arbennikaet a werzhe o bara d’an dud dre vras. Moarvat ez eo micher ar baraer (pe ar « pober ») unan eus ar micherioù koshañ zo en-dro d’ar boued.
Ouzhpenn bara e veze graet pastez ha gwastilli gant ar C’hresianed kozh ivez. Debret e veze ar meuzioù-se alies da-geñver lidoù ispisial pe devezhioù gouel. War-dro ar bloavezh 300 e oa un 70 seurt bara disheñvel e Gres.
Keginañ
Hiziv an deiz e kaver fornioù e pep kegin, graet e metal peurvuiañ, hag implijet e vezont da boazhañ hor meuzioù : kig, legumaj, tourtennoù a bep seurt, gwastilli, ha bara ivez a-wechoù.
Gwechall e veze goret ar fornioù gant keuneud pe glaou. Bremañ e vez graet peurliesañ gant gaz pe tredan. Alies ez eo ar forn ul lodenn eus un dra vrasoc’h, un ardivink-ti a reer fornigell anezhañ.
Er fornioù modern e c’haller reoliañ an tommder, war-bouez ur gwrezreoler. Gallout a reer ivez reoliañ ar pad a-wechoù, da c’houzout pegeit amzer e chom ar boued er forn : evel-se e c’hell ar poazhañ chom a-sav e-unan. Un doare fornioù modern bihan, ar skinfornioù, a vez tommet pe poazhet buan ar boued enno dre berzh gwagennoù tredan-warellek berr.
Implijoù all
Estreget evit poazhañ boued e vez implijet fornioù : brikennoù, teol pe priajoù a vez poazhet ha sec’het e fornioù tomm-gor.
Skeudenn-lavar
Daou implij all zo d'ar forn el lavar:
Krennlavar
- Gwelloc'h karantez leizh an dorn / Eget arc'hant leizh ar forn.
Gwelet ivez
Notennoù
- ↑ History of THE INDUS CIVILIZATION
- ↑ Dales, George, Excavations at Balakot, Pakistan, 1973, Journal of Field Archaeology, vol. 1, 1-2, 1974, pp. 3–22 [1]