Amprevanoniezh : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 3: Linenn 3:


An '''amprevanoniezh''' a zo ur skourr eus al [[loenoniezh]] a zo e bal studiañ an [[amprevan|amprevaned]].
An '''amprevanoniezh''' a zo ur skourr eus al [[loenoniezh]] a zo e bal studiañ an [[amprevan|amprevaned]].

Meur a implij a vez graet diwar ar c’helenn skiantel-mañ :

*[[ekologiezh]]
*[[gounezerezh]] ha [[gwezegouriezh]]
**[[kleñved ar plant]]
**stourm ouzh an amprevaned gwaster (dre louzeier kimiek pe dre ar stourm biologel)
*[[greanterezh]] (produadur al louzeier-amprevaned, gwarez ar boued hag ar prenn)
*medisinerezh
** [[medisinerezh lezennel]] (evit diskoachañ eurioù ar marvoù hag an abeg anezho)
*sevel tiez (stourm ouzh an amprevaned debrer)
**stourm ouzh an amprevaned arvevat ([[arvevadouriezh]]) hag ouzh ar re a zegas kleñvedoù bilim




Linenn 44: Linenn 32:
<!--En [[XIXvet kantved]] eo deuet diouzh ar c'hiz sevel un dastumad personel, dreist-holl gant [[balafenn|balafenned]] ha [[koleopter|koleoptered]].<br>
<!--En [[XIXvet kantved]] eo deuet diouzh ar c'hiz sevel un dastumad personel, dreist-holl gant [[balafenn|balafenned]] ha [[koleopter|koleoptered]].<br>
Pa'z eus bet diskoachet muioc'h-mui a [[spesad|spesadoù]] amprevaned ha ledander an anaoudegezhioù, n'eus ket mui kalz a amprevanoniourien a bled gant dastumadoù amprevaned sec'het, met klask a reont kenlabourat gant kareziñ ar spesadoù en arvar.<br>Koulskoude meur a hini a sav terrariomoù er gêr hag a ra gant an derrariomouriezh evel-se.-->
Pa'z eus bet diskoachet muioc'h-mui a [[spesad|spesadoù]] amprevaned ha ledander an anaoudegezhioù, n'eus ket mui kalz a amprevanoniourien a bled gant dastumadoù amprevaned sec'het, met klask a reont kenlabourat gant kareziñ ar spesadoù en arvar.<br>Koulskoude meur a hini a sav terrariomoù er gêr hag a ra gant an derrariomouriezh evel-se.-->

==Hec'h implijoù==
Meur a implij a vez graet diwar ar c’helenn skiantel-mañ :

*[[ekologiezh]]
*[[gounezerezh]] ha [[gwezegouriezh]]
**[[kleñved ar plant]]
**stourm ouzh an amprevaned gwaster (dre louzeier kimiek pe dre ar stourm biologel)
*[[greanterezh]] (produadur al louzeier-amprevaned, gwarez ar boued hag ar prenn)
*medisinerezh
** [[medisinerezh lezennel]] (evit diskoachañ eurioù ar marvoù hag an abeg anezho)
*sevel tiez (stourm ouzh an amprevaned debrer)
**stourm ouzh an amprevaned arvevat ([[arvevadouriezh]]) hag ouzh ar re a zegas kleñvedoù bilim




==Gwelet ivez==
==Gwelet ivez==

Stumm eus an 5 Mez 2009 da 17:08


An amprevanoniezh a zo ur skourr eus al loenoniezh a zo e bal studiañ an amprevaned.


Istor an amprevanoniezh

Kregiñ a ra an amprevanoniezh gant Aristoteles (-384/-322) hag a zispartias al loened gwad enno (Enaimaed) diouzh ar re all (Anaimaed). An amprevaned (Entomaed) a oa unan eus ar 4 familh a yae d'ober an Anaimaed hervezañ.

Er XVIvet kantved e labouras Ulisse Aldrovandi (1522-1605) war rummatadur al loened hag e renkas an amprevaned diouzh o lec'h-bevañ (douar pe dour) ha diouzh niver ha stumm o favioù hag o eskell.

Gant Jan Swammerdam (1637-1680) e voe savet an oberenn gentañ a blede gant korfadurezh an amprevaned.

Carl von Linné (1707-1778) a rummataas an amprevaned e 9 urzhad, diouzh stumm o eskell :

E 1736 ec'h embann Réaumur (1683-1757) Mémoires pour servir à l'histoire des insectes hag a vo a bouez bras en amprevanoniezh.

Lamarck, e 1800, a ginnigas un termenadur evit sklaeraat petra eo an amprevaned. Tost a-walc'h eo e dermenadur ouzh an hini implijet gant an amprevanoniourien a-vremañ.

Jean Henri Fabre (1823-1915) zo brudet evel skiantour, skrivagner hag arvester ouzh an amprevaned. Lakaet eo Fabre e-touez tadoù etologiezh an amprevaned. Deskrivañ a reas e arnodennoù hag e evezhiadennoù en e Souvenirs entomologiques.


Hec'h implijoù

Meur a implij a vez graet diwar ar c’helenn skiantel-mañ :


Gwelet ivez

Liammoù diavaez

Levrlennadur

  • Michel Lamy : Les insectes et les hommes, emb. Albin Michel Sciences, 1997