Taksonomiezh : diforc'h etre ar stummoù
D Robot ouzhpennet: hr, lij, lt, no, oc kemmet: ar, zh |
D Robot ouzhpennet: fi, uk, yi tennet: sk kemmet: la, zh |
||
Linenn 32: | Linenn 32: | ||
[[es:Taxonomía]] |
[[es:Taxonomía]] |
||
[[et:Taksonoomia]] |
[[et:Taksonoomia]] |
||
[[fi:Taksonomia]] |
|||
[[fr:Taxinomie]] |
[[fr:Taxinomie]] |
||
[[fy:Taksonomy]] |
[[fy:Taksonomy]] |
||
Linenn 42: | Linenn 43: | ||
[[ja:分類学]] |
[[ja:分類学]] |
||
[[ko:분류학]] |
[[ko:분류학]] |
||
[[la: |
[[la:Taxinomia]] |
||
[[li:Taxonomie]] |
[[li:Taxonomie]] |
||
[[lij:Taxonomïa]] |
[[lij:Taxonomïa]] |
||
Linenn 57: | Linenn 58: | ||
[[sh:Taksonomija]] |
[[sh:Taksonomija]] |
||
[[simple:Taxonomy]] |
[[simple:Taxonomy]] |
||
[[sk:Taxonómia]] |
|||
[[sl:Taksonomija]] |
[[sl:Taksonomija]] |
||
[[sr:Таксономија]] |
[[sr:Таксономија]] |
||
Linenn 63: | Linenn 63: | ||
[[th:อนุกรมวิธาน]] |
[[th:อนุกรมวิธาน]] |
||
[[tr:Taksonomi]] |
[[tr:Taksonomi]] |
||
[[uk:Таксономія]] |
|||
[[vi:Phân loại học]] |
[[vi:Phân loại học]] |
||
[[yi:טאקסאנאמיע]] |
|||
[[zh:分类学 |
[[zh:分类学]] |
Stumm eus an 28 Ebr 2008 da 11:58
An daksinomiezh (gresianeg ταξινομία taxis : rummatadur et nomos : lezenn) a zo unan eus kelennoù ar vevoniezh, e fal dezhi sevel rummatadur reizhiadek ar bevien.
Kavet e vez ivez ur ger nes da daksonomiezh e meur a yezh.
Orin hag emdroad ar patromoù
An holl rummatadurioù a vez dispaket dindan stumm ur wezennad (ken e vez kaoz eus ur rummatadur gwezheñvel) o kregiñ gant ur wrizienn, houmanñ o endelc'her an holl bevien a zo eus outo pe a zo bet hag o pignat betek an hiniennoù.
Pep skoulm ar wezennad a zo un takson, ennañ an istaksonoù diorroet diwar ar skoulm.
Carl von Linné, (1707 - 1778), ur skiantour svedat, en deus kinniget diazezoù ar rummatadur reizhiadek hag en-deus bet kelennet betek kreiz an XXvet kantved. Diamzeret eo bremañ peogwir e oa bet ijinet diwar menozioù ar mare : denheñvelouriezh, krouidigezhouriezh pa ne oa ket bet dizoloet emdroaderezh.
An denheñvelouriezh a zo bet diskaret gant Charles Darwin pa kinnig e 1859 ur rummatadur diwar al lignezouriezh. Hervezañ, ma 'z eus bet un emdroadur, ret eo rummata ar spesadoù diwar derez ar gerentiezh o-deus etrezo.
Goude Darwin e oa klasket respont d'ar goulenn "piv a zo diwar piv?" hag e oa re pouezet war renabliñ al lignezoù. E kreiz an XXvet kantved eo bet komprenet eo pouezusoc'h hag efedusoc'h klask "piv a zo nes da biv" ha heuliañ tostadur ar filogeneliezh.
Hervez ar filogeneliezh, e tleer kemer evit abegoù ar rummatadur derezioù ar gerentiezh. Gant ar bennaenn-mañ ez eus bet savet gwezennadoù filogeneliezhel o-deus degaset muioc'h a gomprenidigezh p'eo posubl rakwelout bezañs spesadoù'zo. Bez e c'heller lavarout eo bet tostadur ar filogeneliezh un disoc'h eus teorien an emdroaderezh, met ar gwezennadoù savet diwarni o deus kaset prouennoù an deorienn-mañ.