Llywelyn ap Gruffudd : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm eus an 15 Ebr 2008 da 22:47

Gwelout ivez Llywelyn ap Iorwerth (Llywelyn Fawr) ha Llywelyn.

Llywelyn ap Gruffudd (Llywelyn Ein Llyw Olaf)(war-dro 1228-1282), eo diwezhañ PriñsKembre, lazhet e Cilmeri e 1282 gant soudarded Edward Iañ, roue Bro-Saoz. Mab e oa da Gruffudd ap Llywelyn Fawr, mab-bihan eta da Llywelyn Fawr, priñs Kembre

Hanez

@@ Linenn 1: / Linenn 1: @@
+[[Skeudenn:LlywelyntheLast.jpg|bawd|Llywelyn ap Gruffudd]]
-'''Llywelyn ap Gruffudd''' (war-dro 1228-1282), eo diwezhañ Priñs[[ Kembre]], lazhet e [[Cilmeri]] e 1282.
+:''Gwelout ivez [[Llywelyn ap Iorwerth]] (Llywelyn Fawr) ha [[Llywelyn]].''
+'''Llywelyn ap Gruffudd''' ('''Llywelyn Ein Llyw Olaf''')(war-dro 1228-1282), eo diwezhañ Priñs[[ Kembre]], lazhet e [[Cilmeri]] e 1282 gant soudarded [[Edward Iañ]], roue Bro-Saoz.  Mab e oa da [[Gruffudd ap Llywelyn Fawr]], mab-bihan eta da [[Llywelyn Fawr]], priñs Kembre
+==Hanez==
+[[Skeudenn:Llywelyn5.jpg|200px|thumb|Karreg-kounaat Llywelyn e Cilmeri]]
+<!--
+Sylweddolodd Llywelyn mai'r unig obaith i Gymru oedd iddo ef fod yn Dywysog Cymru cydnabyddiedig, a chasglodd ynghyd fyddin gref. Roedd rhaid i bethau ddod i ben ac fe gafwyd brwydr hir a ffyrnig rhwng Llywelyn ag [[Owain ap Gruffudd|Owain]], [[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd]] a [[Rhodri ap Gruffudd|Rhodri]] ei frodyr. Llywelyn fu'n fuddugol ym [[Brwydr Bryn Derwin|Mrwydr Bryn Derwin]].
+Aeth Llywelyn o nerth i nerth ar ôl [[Brwydr Bryn Dewin]]. Enillodd yn ôl y [[Berfeddwlad]], a meddiannu [[Ceredigion]] ac yna aeth yn ei flaen i [[Dyffryn Tywi|Ddyffryn Tywi]] ac enillodd dir y [[Normaniaid]] hyd at [[Sir Benfro]]. Yn ffodus i Lywelyn roedd y barwniaid wedi codi yn erbyn y brenin [[Harri III o Loegr]]. Erbyn [[1263]] daeth yn ryfel cartref dan arweiniad [[Simon de Montfort]]. Pan ddaeth y gwrthryfel i ben sylweddolodd Llywelyn y gallai brenin Lloegr fod yn fygythiad eto ac felly arwyddodd [[Cytundeb Trefaldwyn]].
+Fe wnaeth brenin Lloegr gydnabod am y tro cyntaf a'r tro olaf [[Cymry|Gymro]] yn [[Tywysog Cymru|Dywysog Cymru]] yn y cytundeb hwn (yn ddiweddarach cafodd [[Owain Glyndŵr]] ei gydnabod gan [[Ffrainc]] ond dim gan Loegr). Cafodd Llywelyn hefyd gadw y tiroedd yr oedd wedi eu hennill, ac fe wnaeth y brenin ganiatau priodas rhwng Llywelyn ac [[Eleanor de Montfort]] er ei bod hi a'i theulu yn [[Ffrainc]] ar y pryd, mewn alltudiaeth. Fe wnaeth Llywelyn gytuno i dalu gwrogaeth a'i deyrngarwch i'r brenin.
+Yn [[1272]] bu farw Harri III. Cododd Llywelyn [[Castell Dolforwyn|Gastell Dolforwyn]] ger [[Trefaldwyn]]. Ar ôl i [[Edward I o Loegr|Edward I]] gael ei goroni yn frenin Lloegr gwysiodd Llywelyn i dalu teyrngarwch iddo ond gwrthododd Llywelyn sawl gwaith am, meddai ef, fod ei frawd [[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd]] a [[Gruffudd ap Gwenwynwyn]] o Bowys yn cael lloches gan Edward ac y byddai'r daith yn beryglus iddo oherwydd hynny. Daeth cyfle i'r brenin ddial yn fuan iawn.  Roedd darpar wraig Llywelyn, Eleanor de Montfort yn hwylio i Gymru er mwyn priodi, ond fe ymosododd [[morladron]] yn nhâl Edward arnynt gan gymryd hi a'i brawd yn garcharorion.
+Arweiniodd yr holl ddrwgdeimlad at ryfel ym 1276 ac erbyn gaeaf [[1276]] dim ond [[Gwynedd]] oedd yn eiddo iddo fe. Ildiodd Llywelyn a bu raid iddo dderbyn telerau [[Cytundeb Aberconwy]] [[1277]].
+Blwyddyn ar ôl Cytundeb Aberconwy fe gytunodd Edward I i Lywelyn briodi Eleanor yn [[1279]] a bu heddwch rhyngddynt am gyfnod. Ond pan ymosododd Dafydd ap Gruffudd, brawd ifanca Llywelyn ar y Saeson, bu raid i Lywelyn gefnogi'r ymosodiad, gan fod y Cymry yn anesmwytho yn arbennig lle oedd Edward wedi penodi Saeson i fod mewn grym.
+Cafwyd buddugoliaeth ger [[Afon Menai]] ac hefyd cafodd y Cymry lwyddiant yng Ngheredigion a [[Dyffryn Tywi]]. Mentrodd Llywelyn ddod o'i loches yn [[Eryri]] a mynd i'r Canolbarth. Yno cafodd Llywelyn ei ladd mewn sgarmes annisgwyl yng [[Cilmeri|Nghilmeri]] / [[Pont Irfon]] ger [[Llanfair ym Muallt]]. Torrwyd ei ben er mwyn ei arddangos yn [[Llundain]]; claddwyd ei gorff yn [[Abaty Cwm-hir]].
+==Ar ôl ei farwolaeth==
+Ar ôl marwolaeth Llywelyn bu ei frawd Dafydd yn rheoli Gwynedd am gyfnod byr cyn iddo gael ei ddal a'i ddienyddio, ond does erioed arweinydd cyn gryfed â Llywelyn wedi bod ar Gymru ag eithrio [[Owain Glyndwr]] efallai. Daeth cyfnod y tywysogion Cymreig annibynnol i ben gyda marwolaeth Llywelyn a'i frawd.
+Bu  [[Y Dywysoges Gwenllian|Gwenllian]], merch Llywelyn, farw yn [[1337]], ar ôl cael ei charcharu gan y Saeson am weddill ei hoes mewn lleiandy yn Sempringham er mwyn ceisio sicrhau difodiant Llinach Gwynedd.
+Does neb yn gwybod ble cafodd Llywelyn ei gladdu, ond ddwy bosiblrwydd ydy'r [[abaty]] [[Sistersaidd]] yn [[Abaty Cŵm Hir]], a'r safle [[Llanrhymni|Neuadd Llanrhymni]] yng [[Nghaerdydd]].<ref>Williams, Tryst. "[http://icwales.icnetwork.co.uk/0100news/0200wales/tm_objectid=15831549&method=full&siteid=50082&headline=last-true-welsh-prince-buried-under-pub--name_page.html  Last true Welsh prince buried under pub?]", [[Western Mail]], Awst 8 2005. Casglwyd ar 18 Medi 2007.</ref>
+==Etifeddiaeth==
+Heddiw coffeir marwolaeth Llywelyn ar safle ei gwymp yng Nghilmeri gan wladgarwyr ar Ddiwrnod Llywelyn Ein Llyw Olaf ([[11 Rhagfyr]]) bob blwyddyn. Dyfernir [[Gwobr Goffa'r Tywysog Llywelyn ap Gruffudd]] gan [[Prifysgol Cymru|Brifysgol Cymru]] i'r traethawd gorau ar gyfer gradd MPhil neu PhD.
+==Llyfryddiaeth==
+*A.D. Carr, ''Llywelyn ap Gruffudd'' (Caerdydd, 1982)
+*J. Beverly Smith, ''Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru'' (Caerdydd, 1986). ISBN 0708308848
+<references/>
+{| border=2 align="center" cellpadding=5
+|-
+|width="30%" align="center"|'''O'i flaen :<br>'''[[Dafydd ap Llywelyn]]
+|width="40%" align="center"|'''[[Teyrnas Gwynedd|Tywysogion Gwynedd]]<br>Llywelyn ap Gruffudd'''
+|width="30%" align="center"|'''Olynydd :<br>'''[[Dafydd ap Gruffudd]]
+|}
+-->
 [[Rummad:istor Kembre]]
 [[cy:Llywelyn ap Gruffudd]]
+[[de:Llywelyn ap Gruffydd]]
+[[en:Llywelyn the Last]]
+[[fr:Llywelyn le Dernier]]
+[[it:Llywelyn Ein Llyw Olaf ap Gruffydd]]
+[[ja:ルウェリン・アプ・グリフィズ]]
+[[nl:Llywelyn Ein Llyw Olaf]]
+[[ru:Лливелин ап Грифид]]
+[[sv:Llywelyn den siste]]
+[[zh-min-nan:Siōng-bóe-ê Llywelyn]]