Taksonomiezh : diforc'h etre ar stummoù
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
D Robot ouzhpennet: hr, lij, lt, no, oc kemmet: ar, zh |
||
Linenn 20: | Linenn 20: | ||
Hervez ar [[filogeneliezh]], e tleer kemer evit abegoù ar rummatadur derezioù ar gerentiezh. Gant ar bennaenn-mañ ez eus bet savet gwezennadoù filogeneliezhel o-deus degaset muioc'h a gomprenidigezh p'eo posubl rakwelout bezañs spesadoù'zo. Bez e c'heller lavarout eo bet tostadur ar filogeneliezh un disoc'h eus [[teorien an emdroaderezh]], met ar gwezennadoù savet diwarni o deus kaset prouennoù an deorienn-mañ. |
Hervez ar [[filogeneliezh]], e tleer kemer evit abegoù ar rummatadur derezioù ar gerentiezh. Gant ar bennaenn-mañ ez eus bet savet gwezennadoù filogeneliezhel o-deus degaset muioc'h a gomprenidigezh p'eo posubl rakwelout bezañs spesadoù'zo. Bez e c'heller lavarout eo bet tostadur ar filogeneliezh un disoc'h eus [[teorien an emdroaderezh]], met ar gwezennadoù savet diwarni o deus kaset prouennoù an deorienn-mañ. |
||
[[ar:علم التصنيف |
[[ar:علم التصنيف]] |
||
[[bg:Таксономия]] |
[[bg:Таксономия]] |
||
[[bs:Taksonomija]] |
[[bs:Taksonomija]] |
||
Linenn 36: | Linenn 36: | ||
[[gl:Taxonomía]] |
[[gl:Taxonomía]] |
||
[[he:טקסונומיה]] |
[[he:טקסונומיה]] |
||
[[hr:Taksonomija]] |
|||
[[hu:Rendszertan]] |
[[hu:Rendszertan]] |
||
[[id:Taksonomi]] |
[[id:Taksonomi]] |
||
Linenn 43: | Linenn 44: | ||
[[la:Taxonomia]] |
[[la:Taxonomia]] |
||
[[li:Taxonomie]] |
[[li:Taxonomie]] |
||
[[lij:Taxonomïa]] |
|||
[[lt:Taksonomija]] |
|||
[[ms:Taksonomi]] |
[[ms:Taksonomi]] |
||
[[nl:Taxonomie]] |
[[nl:Taxonomie]] |
||
[[no:Taksonomi]] |
|||
[[oc:Taxinomia]] |
|||
[[pl:Taksonomia]] |
[[pl:Taksonomia]] |
||
[[pt:Taxonomia]] |
[[pt:Taxonomia]] |
||
Linenn 59: | Linenn 64: | ||
[[tr:Taksonomi]] |
[[tr:Taksonomi]] |
||
[[vi:Phân loại học]] |
[[vi:Phân loại học]] |
||
[[zh: |
[[zh:分类学 (生物学)]] |
Stumm eus an 29 Eos 2007 da 14:10
An daksinomiezh (gresianeg ταξινομία taxis : rummatadur et nomos : lezenn) a zo unan eus kelennoù ar vevoniezh, e fal dezhi sevel rummatadur reizhiadek ar bevien.
Kavet e vez ivez ur ger nes da daksonomiezh e meur a yezh.
Orin hag emdroad ar patromoù
An holl rummatadurioù a vez dispaket dindan stumm ur wezennad (ken e vez kaoz eus ur rummatadur gwezheñvel) o kregiñ gant ur wrizienn, houmanñ o endelc'her an holl bevien a zo eus outo pe a zo bet hag o pignat betek an hiniennoù.
Pep skoulm ar wezennad a zo un takson, ennañ an istaksonoù diorroet diwar ar skoulm.
Carl von Linné, (1707 - 1778), ur skiantour svedat, en deus kinniget diazezoù ar rummatadur reizhiadek hag en-deus bet kelennet betek kreiz an XXvet kantved. Diamzeret eo bremañ peogwir e oa bet ijinet diwar menozioù ar mare : denheñvelouriezh, krouidigezhouriezh pa ne oa ket bet dizoloet emdroaderezh.
An denheñvelouriezh a zo bet diskaret gant Charles Darwin pa kinnig e 1859 ur rummatadur diwar al lignezouriezh. Hervezañ, ma 'z eus bet un emdroadur, ret eo rummata ar spesadoù diwar derez ar gerentiezh o-deus etrezo.
Goude Darwin e oa klasket respont d'ar goulenn "piv a zo diwar piv?" hag e oa re pouezet war renabliñ al lignezoù. E kreiz an XXvet kantved eo bet komprenet eo pouezusoc'h hag efedusoc'h klask "piv a zo nes da biv" ha heuliañ tostadur ar filogeneliezh.
Hervez ar filogeneliezh, e tleer kemer evit abegoù ar rummatadur derezioù ar gerentiezh. Gant ar bennaenn-mañ ez eus bet savet gwezennadoù filogeneliezhel o-deus degaset muioc'h a gomprenidigezh p'eo posubl rakwelout bezañs spesadoù'zo. Bez e c'heller lavarout eo bet tostadur ar filogeneliezh un disoc'h eus teorien an emdroaderezh, met ar gwezennadoù savet diwarni o deus kaset prouennoù an deorienn-mañ.