Menez-tan : diforc'h etre ar stummoù
Diverradenn ebet eus ar c'hemm Tikedennoù : Kemm gant an hezoug Kemmañ dre un arload hezoug Kemm arload Android |
Arko (kaozeal | degasadennoù) skeudenn + kempenn |
||
Linenn 1: | Linenn 1: | ||
{{LabourAChom}} |
{{LabourAChom}} |
||
[[Restr:March 4, 2012 Etna Eruption with the city of Catania in the foreground.jpg|thumb|An [[Etna]] o tislonkañ moged e-kichen [[Catania]], e [[Sikilia]], d'ar 4 a viz Meurzh 2012.]] |
|||
Ur [[menez]] a daol er-maez danvezioù war deuz ([[lava]], [[maen|mein]]), [[moged]] hag [[aezhenn]]où eo ar '''menez-tan''', pe '''volkan'''. Eus an danvezioù solut-se e vez graet danvezioù [[piroklastek]] anezhe. An darn vuiañ anezho n'o deus ket dislonket tra e-pad amzerioù hir, met pa vezont war lec'hioù dibar ar [[Douar|voul-douar]], ar [[frailhenn]]où bras etre [[tektonik ar plakennoù|plakennoù]] a ya d'ober [[kreunenn (planedenn)|kreunenn an Douar]]. |
Ur [[menez]] a daol er-maez danvezioù war deuz ([[lava]], [[maen|mein]]), [[moged]] hag [[aezhenn]]où eo ar '''menez-tan''', pe '''volkan'''. Eus an danvezioù solut-se e vez graet danvezioù [[piroklastek]] anezhe. An darn vuiañ anezho n'o deus ket dislonket tra e-pad amzerioù hir, met pa vezont war lec'hioù dibar ar [[Douar|voul-douar]], ar [[frailhenn]]où bras etre [[tektonik ar plakennoù|plakennoù]] a ya d'ober [[kreunenn (planedenn)|kreunenn an Douar]]. |
||
Linenn 9: | Linenn 9: | ||
== Al lava (eus ar magma d'al lava) == |
== Al lava (eus ar magma d'al lava) == |
||
⚫ | |||
En ul lec'h anvet « mirva ar magma don » ez eus ur seurt [[toaz]] gludek-pe-gludekoc'h ennañ gazoù andisolvus anvet ar [[magma]]. Diwar deuziñ [[roc'h|reier]] mantell an douar e teu ar magma, tommoc'h eo eget 1000°c well-wazh.<br /> |
En ul lec'h anvet « mirva ar magma don » ez eus ur seurt [[toaz]] gludek-pe-gludekoc'h ennañ gazoù andisolvus anvet ar [[magma]]. Diwar deuziñ [[roc'h|reier]] mantell an douar e teu ar magma, tommoc'h eo eget 1000°c well-wazh.<br /> |
||
Ne zeu ket ar magma eus kalon an Douar, met eus pluskenn an Douar.<br /> |
Ne zeu ket ar magma eus kalon an Douar, met eus pluskenn an Douar.<br /> |
||
Linenn 23: | Linenn 23: | ||
Pa strink al lava er-maez eus toull-diskarg ar menez-tan e red buan-tre a-hed [[tor]]ioù ar menez-tan hag e kalet dindan 900°c. |
Pa strink al lava er-maez eus toull-diskarg ar menez-tan e red buan-tre a-hed [[tor]]ioù ar menez-tan hag e kalet dindan 900°c. |
||
⚫ | |||
== Menezioù-tan pennañ ar bed == |
== Menezioù-tan pennañ ar bed == |
||
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3; -webkit-column-count:3"> |
|||
* [[Etna]] |
* [[Etna]] |
||
* [[Stromboli]] |
* [[Stromboli]] |
||
Linenn 50: | Linenn 47: | ||
* [[Unzen]] |
* [[Unzen]] |
||
* [[Karymski]] |
* [[Karymski]] |
||
</div> |
|||
== Liammoù diabarzh == |
== Liammoù diabarzh == |
||
* [[Volkanegezh]] |
* [[Volkanegezh]] |
Stumm eus an 30 Du 2021 da 20:49
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
Ur menez a daol er-maez danvezioù war deuz (lava, mein), moged hag aezhennoù eo ar menez-tan, pe volkan. Eus an danvezioù solut-se e vez graet danvezioù piroklastek anezhe. An darn vuiañ anezho n'o deus ket dislonket tra e-pad amzerioù hir, met pa vezont war lec'hioù dibar ar voul-douar, ar frailhennoù bras etre plakennoù a ya d'ober kreunenn an Douar.
Meur a seurt menez-tan a zo en o zouez :
Al lava (eus ar magma d'al lava)
En ul lec'h anvet « mirva ar magma don » ez eus ur seurt toaz gludek-pe-gludekoc'h ennañ gazoù andisolvus anvet ar magma. Diwar deuziñ reier mantell an douar e teu ar magma, tommoc'h eo eget 1000°c well-wazh.
Ne zeu ket ar magma eus kalon an Douar, met eus pluskenn an Douar.
"Mantell an douar" pe "kroc'hen an douar" a zo plakennoù divent ouzh hen ober. Ar plakennoù a neui war ar magma a zo o fiñval dizehan.
Pa vez re greñv gwask ar magma war ar plakennoù e vez lakaet ar re-se da derriñ pe da fiñval. Diwar-se e vez bountet ar magma gant an aezhennoù eus « mirva ar magma don » war-zu gorre an douar.
Goude bezañ tremenet e-barzh ar gambr vagmatek, ur seurt spouenn ma c'hell ar magma chom e-barzh e-pad kantvedoù ha kantvedoù, e sav ar magma gant ur san anvet « siminal ar menez-tan » betek an diavaez da lavaret eo penn konenn ar menez-tan. Pa vez degouezhet e krec'h ar menez-tan e tarzh hennezh en ur deurel er-maez bloc'hoù, bombezennoù ha ludu.
War un dro e tever un danvez tomm-berv anvet al lava diwar toull-diskarg ar menez-tan.
Al lava eo ar magma digazet : pa vez dourennek ar magma e c'hell ar gazoù a zo ennañ mont kuit ha diwar-se e ya ar magma da lava.
Pa strink al lava er-maez eus toull-diskarg ar menez-tan e red buan-tre a-hed torioù ar menez-tan hag e kalet dindan 900°c.