Vogalennoù a gentañ renk : diforc'h etre ar stummoù
Neal (kaozeal | degasadennoù) DDiverradenn ebet eus ar c'hemm |
Neal (kaozeal | degasadennoù) DDiverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
| Linenn 20: | Linenn 20: | ||
: Pevar derez digoradur ue uhelder: |
: Pevar derez digoradur ue uhelder: |
||
:: |
:: [[Vogalenn serr|Serr]] (teod uhelañ) |
||
:: [[Vogalenn damserr|Damserr]] |
|||
:: close-mid |
|||
:: [[Vogalenn damzigor|Damzigor]] |
|||
:: open-mid |
|||
:: |
:: [[Vogalenn digor|Digor]] (teod izelañ). |
||
Ouzhpenn e vez isrannet egor ar genoù dre e hed evel-hen: |
Ouzhpenn e vez isrannet egor ar genoù dre e hed evel-hen: |
||
| ⚫ | |||
:: [[Vogalenn a-raok|A-raok]] (teod an tostañ ouzh penn a-raok ar genoù) |
|||
| ⚫ | |||
:: [[Vogalenn tost a-raok|Tost a-raok]] |
|||
:: [[Vogalenn tost a-reñv|Tost a-dreñv]] |
|||
:: [[Vogalenn a-dreñv|A-dreñv (an teod an tostañ ouzh foñs ar genoù) |
|||
These degrees of aperture plus the front-back distinction define 8 reference points on a mixture of articulatory and auditory criteria. These eight vowels are known as the eight 'primary cardinal vowels', and vowels like these are common in the world's languages. |
These degrees of aperture plus the front-back distinction define 8 reference points on a mixture of articulatory and auditory criteria. These eight vowels are known as the eight 'primary cardinal vowels', and vowels like these are common in the world's languages. |
||
| Linenn 39: | Linenn 42: | ||
Setu roll an holl vogalennoù a gentañ renk gant bep o arouezenn ha bep o niverenn dave hervez reolennoù treuzskrivañ al [[LFE|lizherenneg fonetikel etrebroadel]]: |
|||
==Table of cardinal vowels== |
|||
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" |
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" |
||
! Vogalenn!! [[LFE]] !! Deskrivadur |
|||
! cardinal !! [[International Phonetic Alphabet|IPA]] !! description |
|||
|- |
|- |
||
| align="center"| 1 |
| align="center"| 1 |
||
| Linenn 116: | Linenn 119: | ||
| [[Close central rounded vowel]] |
| [[Close central rounded vowel]] |
||
|} |
|} |
||
In the IPA's [http://web.uvic.ca/ling/resources/ipa/charts/IPANumberChart96.pdf number chart], the cardinal vowels have the same numbers used above, but added to 300. |
|||
==Gwelit ivez:== |
==Gwelit ivez:== |
||
Stumm eus an 30 Mez 2007 da 10:03
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
Er yezhoniezh e vez implijet an termen vogalenn a gentañ renk (saoz.: cardinal vowel) war tachenn ar fonologiezh hag ar fonetik evit komz eus ur rumamd vogalennoù resis hag a dalvez da daveennoù diazez evit gallout deskrivañ lec'h distagañ holl vogalennoù ur yezh resis, da skouer bez e c'heller deskrivañ ar vogalenn "i" e brezhoneg dre he c'heñveriañ gant ar voagelenn a gentañ renk [i].
A cardinal vowel is a vowel sound produced when the tongue is in an extreme position, either front or back, high or low. The current system was systematised by Daniel Jones in the early 20th century, though the idea goes back to earlier phoneticians, notably Ellis and Bell.
.svg)
.svg)
Termenet e vez teir eus ar vogalennoù a gentañ renk (anvet a-wezhoù "vogalennoù korgn") hervez bep o lec'h distagañ:
- [i]: produet gant ar teod an uhelañ hag ar muiañ a-raok posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an diweuz plaen pe stegn;
- [ɑ]: produet gant ar teod an izelañ hag ar muiañ a-dreñv posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat;
- [u]: produet gant ar teod an uhelañ hag ar muiañ a-dreñv posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an diweuz rontaet;
Termenet e vez ar vogalennoù a gentañ renk all hervez lec'hiadur an teir vogalenn diazez ([i,ɑ, u] dre isrannañ egor ar genoù a-serzh e tammoù heñvel o hirder evel-hen:
Ouzhpenn e vez isrannet egor ar genoù dre e hed evel-hen:
- $Pevar derez a-led:
- A-raok (teod an tostañ ouzh penn a-raok ar genoù)
- Tost a-raok
- Tost a-dreñv
- [[Vogalenn a-dreñv|A-dreñv (an teod an tostañ ouzh foñs ar genoù)
These degrees of aperture plus the front-back distinction define 8 reference points on a mixture of articulatory and auditory criteria. These eight vowels are known as the eight 'primary cardinal vowels', and vowels like these are common in the world's languages.
The lip positions can be reversed with the lip position for the corresponding vowel on the opposite side of the front-back dimension, so that e.g. Cardinal 1 can be produced with the rounding for Cardinal 9, etc.; these are known as 'secondary cardinal vowels'. Sounds such as these are less common in the world's languages. Other vowel sounds are also recognised on the vowel chart of the International Phonetic Alphabet.
Setu roll an holl vogalennoù a gentañ renk gant bep o arouezenn ha bep o niverenn dave hervez reolennoù treuzskrivañ al lizherenneg fonetikel etrebroadel: