Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm eus an 25 Mez 2020 da 15:39

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.

**Joseph N. Niépce**
(1765)-1833)
Ijiner al luc'hskeudennerezh

Ar luc'hskeudennerezh (pe ar fotografiezh) a zo :

ur rummad teknikoù da enrollañ skeudennoù ;
un arz, ur brank deus Arzoù ar Gweled, met ivez ur skiant hag a implij an teknikoù-se.

Teknikoù al luc'hskeudenniñ

Istor al luc’hskeudennerezh

Krouet gant materi ha teknikoù simpl, e c'hellas tennañ splet eus nevezadurioù a-leizh teknologiezhioù ha teknikoù war tachennoù an optik, ar gimiezh, ar mekanikerzh, an tredan, an elektronik hag ar stlennegezh.

Ijinañ

Abaoe pell amzer e oa anavezet an div anadenn a oa ezhomm evit kaout luc’hskeudennoù. Abaoe Aristoteles e ouied lakaat ar gwirvoud en ur voest ; trawalc’h e oa ober un toull bihan(stenop) en ur « gambr du » (camera obscura) evit gwelet ur skeudenn eilpennet war foñs gwenn ar voest. Gouzout a ouie an alkimiourien ivez ez a ar gloridenn arc’hant da zuañ abalamour d’ar gouloù. War-du 1780 e teuas Jacques Charles, anavezetoc’h p’en doa ijinet an aerlestr c’hwezet gant hidrogen, a-benn da sonnañ, met un doare dibad, un drolinenn a veze lakaet da zont war wel gant argerzh ar gambr du war un tamm paper spluiet a gloridenn arc’hant (AgCl). Thomas Wedgwood (1771-1805) a reas arnodennoù peuzheñvel gant an nitrat arc’hant (AgNO3.) ; sevel a reas ur c’hounskrid diwar-benn an dra-se e 1802. Evit John Herschel, deskrivañ a reas perzhioù an hiposulfit natriom (Na2S2O3, 5H2O,), deuet da vezañ ar stabilaer, e1819.

Joseph Nicéphore Niépce, ur ijinadennour eus Chalon-sur-Saône, a veskas an tri doare-ober-se evit stabilaat skeudennoù (a galite etre) war blakennoù staen goloet a der-douar Judea, ur seurt koultron naturel a galeta ouzh ar gouloù (1826 pe 1827) ; Al luc’hskeudenn gentañ a ziskouez unan eus kazelioù e di e Saint-Loup-de-Varennes (Saône-et-Loire). Gwelet e vez al luc’hskeudenn-se e Skol-veur Austin, en Texas, abaoe 1963, pa oa bet roet gant Helmut Gernsheim roet d’an ensavadur-se. ^[1]. Ma vez sellet mat ouzh ar skeudenn-mañ e weler eo dibar ar sklêrijennañ warni. Meur a eurvezh, evit gwir, e oa padet ar paouezadenniñ (soñjal a reer e oa padet ar paouezadenniñ etre 14 ha 18 eurvezh) ; gant an heol e oa bet sklêrijennet ar voger war an tu dehou da gentañ, ar voger war an tu kleiz diwezhatoc’h en devezh.

Pa oa aet Nicéphone d’an Anaon e 1833 e kendalc’has Louis Jacques Mandé Daguerre da wellaat an doare-ober. Dizoloet e oa bet gantañ pennaenn diskuliañ ar skeudenn da zont. Kavout a reas Daguerre an tu da verraat ar frapad paouezadenniñ. War-dro dek munut a oa trawalc’h neuze. E 1839 en doa lakaet ar gouzieg ha kannad François Arago da anavezout e ijinadenn. Hemañ a zegasas e damm skoazell dezhañ.

E 1839 e oa bet kinniget ijinadenn Daguerre, an dagerotip, da Akademiezh skiantoù Frañs. Er bloavezh-se eo e vez lavaret neuze e oa bet krouet al luc’hskeudennerezh. Gwellaet e oa bet ijinadenn Nièpce, evit gwir, ha netra ken. Dont a reas ar Stad c’hall da vezañ perc’henn an ijinadenn dre baeañ ul leve-bevañ bloaziek a 6000 lur da z-Daguerre hag a 4000 lur da Isidore Nièpce, mab da Nicéphore, ha reiñ a reas an ijinadenn e donezon d’ar « bed » da c’houde.

Gant an dagerotip e teued a-benn da gaout skeudennoù goude un hantereurvezh paouezadenniñ « hepken » (pa vez digoumoul an oabl). Abalamour da se eo un tammig arvarus tapout luc’hskeudennoù : ar straedoù e Pariz a seblant bezañ didud, ha pa vefe tud a-leizh enno pa oa bet tapet al luc’hskeudennoù. Krouet e oa bet al luc’hskeudennerezh avat. Al luc’hskeudenn gentañ o taolenniñ tud a vo graet diwezhatoc’hik : ur c’hoarer-straed o koarañ botoù un tremeniad. Difiñv ha diflach e oa chomet an daou zen e-pad un nebeud munutennoù.

Emdreiñ

Emdreiñ a reas buan-kenañ al luc’hskeudennerezh da c’houde. Disoc’h an enklaskoù, evit gwir, a voe akuitizet gant ar Stad c’hall ha pep hini en doa gallet buan-kentañ gwellaat al luc’hskeudennerezh.

Gallout a c’haller rummañ an araokadennoù e teir lodenn :

1 Berraat an frapad paouezadenniñ dre greskiñ

elfenn eus ar roll niverennet
kizidigezh al lurelloù kizidik
elfenn eus ar roll niverennet
elfenn eus ar roll niverennet
elfenn eus ar roll niverennet
elfenn eus ar roll niverennet
e Elfenn eus ar roll niverennet
goulaouusted al lagadoù ;

2 Gwelaat stabilted an tennadennoù 3 Eunaat an implij eus al luc’hskeudennerezioù, dre grouiñ :

luc’hskeudennoù skañvoc’h-skañvañ ha marc’hamatoc’h-marc’hadmatañ,
dileizhadoù stabil, ar pezh a vire ouzh an dud da zornata produioù kimiek,
kregiñ da implijout an urzhiataerezh, gant niverelaat ar skeudennoù, da lavaret eo al « luc’hskeudennoù niverel ».

Ijinañ ar film negativel

William Henry Fox Talbot (1800-1877) a reas enklaskoù ivez adalek 1833, pa oa Niépce ha Daguerre oc’h ober kemend-all. E 1840 en doa krouet ar « c’halotip, un argerzh negativel-pozitivel a roe an tu da liesskignañ skeudennoù.

Enklaskoù all a oa bet graet da c’houde hag e-se e oa bet gwellaet perzhioù ar skeudennoù tamm-ha-tamm, kizidigezh al lurelloù tener, hag eeunaat ar skeudtapañ ; 1847 « argerzh an albumin » (Claude Félix Abel Niépce de Saint-Victor, ur c’henderv da Nicéphore), 1850 « argerzh gant kolodion gleb » ha 1851 « ambrotip » (Frederick Scott Archer), 1852 « ferotip » (Adolphe-Alexandre Martin).

Félix Tournachon, anavezet gwelloc’h dre e lesanv « Nadar », a reas un implij kenwerzhel anezhañ. Poltredoù eus pennoù-bras ar mare-se a reas, hag e 1858 al luc’hkeudenn gentañ dre nij e Bièvres : ul luc’hskeudenn eus Pariz a dapas e bourzh un aerlestr.

Ijininañ ar film gwevn

Al luc’hskeudennoù kentañ (gwenn ha du pe aotokrom) a veze graet war plakennoù gwer bras, pounner ha bresk-mat. E 1884 ez ijinas George Eastman lurelloù kizidik ha gwevn : ar film e keluloid. Gallout a raed stokañ meur a skeudenn warnañ e-barzh ar benveg-luc’hskeudenniñ. Distroadet e voe ar plakennoù gwer neuze. Gant ar binvioù luc’hskeudenniñ a oa deuet da vezañ bihanoc’h e oa aesoc’h tapout skeudennoù (hogos) e pep lec’h hag e kement degouezh zo. Ar C’hodak a vo ar benveg-luc’hskeudenniñ kentañ a oa bet aozet gant ar gompagnunezh Eastman. Gallout a raed enrollañ ur c’hant skeudenn bennak war ur skor gwevn. Ur wech louc’het ar filmoù, ar binvioù a veze adkaset da Rochester (NY) ma vezent diskuliet. Ur wech tennet al luc’hskeudennoù e vezent adkaset d’ho perc’henn, asambles gant ar benveg adkarget.

Ijinañ Ar film 35 mm hag ar binvioù bihan o furmad

E 1909 e oa bet ar Gall Étienne Mollier gant ar soñj da implijout ar film Patrom:Unitéen e venveg luc’hskeudenniñ lesanvet ar Cent-Vues, un benveg « godell » a dape kant luc’hskeudenn 18/Patrom:Unvez diouzh renk. Ar Cent-Vues a voe produet e 1910 ha garedonet e oa bet gant ar Vedalenn aour er Genstrivadeg Lépine. Kenwerzhekaet e oa bet met ne reas ket berzh-kaer ^[2]. E 1913 e savas Oskar Barnack kentpatrom kentañ al Leica, a voe kenwerzhekaet adalek 1925 hag a oa bet an hini kentañ eus ar binvioù a rae er furmad 24 x 36 mm, a oa bet implijet peurliesañ betek dibenn an Patrom:Xxvet kantved.

Ijinañ ar pozitif eeun

War-dro 1948 e savas an doktor Edwin H. Land ar benveg kentañ da ziskuliañ war ar prim, ar Polaroid, hag e 1962 e azasaas ar argerzh ouzh al liv. Ar stummoù kentañ eus ar polaroid a oa un etrenegatif enno. Er bloavezhioù 1980 e oa bet gwellaet an teknik evit chom hep ober gant an etrenegatif hag evit kaout ur pozitif eeun gwirion.

Unan eus an enklaskoù kentañ war al luc’hskeudennerezh eo koulskoude. Labourat a raio ar Gall Bayard war an dra-se war-dro 1838-1839, e-keit ma oa Niépce ha Daguerre o plediñ gant an dagerotip. Anavezout a reer Bayard peogwir en doa graet an emboltred kentañ (zo anvet « l'Autoportrait en noyé ») dre implijout an teknik-se.

Un adstumm, al luc’hskeudennerezh bosek

Dre ma oa bet ijinet ar stereoskopiezh a-raok al luc’hskeudennerezh (Wheatstone, 1838), o doa kroget luc’hskeudennerien da dapout luc’hskeudennoù bosek adalek 1841. Graet e oa daou baouezadur diouzh renk met gortozet e oa ur pennadig etre an daou skeudtapadur. Evit ar poltredoù ne oa ket posupl d’ober an daou skeudtapadur e div wech hag evit se e oa bet savet luc’hskeudennerezioù gant daou lagad adalek ar bloavezhioù 1850.

Al luc’hskeudennerezh niverel

Gant an teknikoù urzhiataerezh e c’haller treuzfurmiñ ur skeudenn en un heuliad poentoù, ar pikseloù, a vez dewerzhet o ferzhioù dre sifroù. Gant an niverelaat ez eo posupl da adsevel ar skeudennoù diouzh an druilh war trobarzhioù urzhiataerezh azasaet : gallout a reer evel-se tretañ anezho gant meziantoù tennañ hag eilaozañ ha goude moullañ pe skignañ anezho er furmad niverel.

Diaes eo plediñ gant an deknologiezh-se, zo disheñvel-mik diouzh an argerzhoù fizik-ha-kimiek kentañ, abalamour da empentiñ kaptorioù elektronek ar skeudenn a gemer lec’h ar film. Emdreiñ a ra buan-kenañ diarunusted ar pikseloù, da lavaret eo an niver a bikseloù a c’haller genel dre skeudenn hag ar gizidigezh. N’eo ket dister dra an niver a fotositoù dre vilimetr-karrez, ha pa vefe perzhded ar skeudenn, evel evit an teknikoù kozh, diouzh arventennoù niverus all, evel ment ar c’haptor, a glot gant galloud disrannañ al lagadoù implijet. En ur implijout un hevelep lagad eo gwelloc’h perzhded al luc’hskeudennoù graet gant ur c’haptor 12 milion a bikseloù furmad leun eget ar re a vez graet gant kaptor ur benveg niverel, dezhañ an hevelep niver a bikseloù.

Gant al luc’hskeudennerezh niverel e c’haller eiltretañ hag eilaozañ ar skeudennoù gant un urzhiataer hag ur meziant tretañ niverel. Gant ar meziantoù-se e c’haller krouiñ diouzh e c’hoant, adalek reizhañ ar goulou, an dargemm pe al liv betek an eilaozañ pe ar c’henaozañ skeudennoù.

Gant ar rouedadoù kehentiñ, ar Genrouedad hag ar servijoù kumuniezhel a luc’hskeudennoù enlinenn a oa deuet war-wel e 2003 e vez implijet al luc’hskeudennerezh niverel e meur a zoare. Gant ar blogoù hag ar servijoù rannañ luc’hskeudennoù evel Pikeo pe Flickr, e c’hall al luc’hskeudennerienn verdeerien kaout binvioù ha servijoù evit kehentiñ, eskemm pe diskouez o luc’hskeudennoù niverel d’o familh, d’o mignoned, da dud o c’humuniezh pe d’an dud er bed ed a-bezh. Gant ar servijoù e vez kinniget doareoù korvoiñ enlinenn a-leizh : merañ an darempredoù, kinnigoù luc’hvannoù, lec’hiadur douaroniel, h.a. An arzourien hag ar vichereien a gav o c’hont peogwir e vez muioc’h a dud o selaou pe o welet anezho, kalz muioc’h eget ma vefent dirak tud en ul lec’h bennak.

Ar merkoù luc’hskeudennerezioù niverel zo : Canon, Fujifilm, Kodak, Leica, Nikon, Olympus, Panasonic, Pentax, Samsung, Sony

Al luc’hskeudennerzh steredoniel

Er steredoniezh, un teknik pouezus eo p'eo bet graet dizoloadennoù diniver en ul luc’hskeudenniñ an astroù.

Un nebeud luc'hskeudennerien brudet-mat

Pennad dra ar munud : Roll al luc'hskeudennerien.

Festivalioù

Saloñs al luc'hskeudennerezh 2010 e Pariz

Rummad gouestlet : Mirdi pe palier al luc'hskeudennoù

Frañs

Visa pour l'image, festival etrebroadel ar fotokazetennerezh e Perpinyà (Lec'hienn ofisiel)
Emgavioù etrebroadel al luc'hskeudennerezh en Arle (lec'hienn ofisiel)
Miz al luc'hskeudennoù, e Pariz, bep daou vloaz (Lec'hienn ofisiel)
Saloñs al luc'hskeudennoù, e Pariz (Lec'hienn ofisiel)
Pariz Luc'hskeudennoù, e Pariz (Lec'hienn ofisiel)
Festimago e Vilafranca de Mar (Lec'hienn ofisiel))
Saloñs ADPS, e Pariz (Lec'hienn ofisiel)
Emgavioù Lunerezh Natur, e Fournels

Suis

Festival al luc'hskeudennoù, e Vevey

Kanada

Mizvezh al luc'hskeudennoù, e Montréal

Mali

Emgavioù al luc'hskeudenerezh e Bamako

Gwelet ivez

Arz al luc'hskeudennerezh

Notennoù ha daveennoù

↑ (en) The First Photograph - By Barbara Brown
↑ Patrom:Levr

Liammoù diavaez

[1] (en) The First Photograph - By Barbara Brown

[2] Patrom:Levr

[1]

[2]

@@ Linenn 9: / Linenn 9: @@
 == Istor al luc’hskeudennerezh ==
-Abaoe m’eo bet krouet, da lavaret eo kant dek vloaz ha tri-ugent zo, ez eus gallet tennañ splet eus nevezadurioù a-leizh [[teknologiezh|teknologiezhioù]] ha [[teknikoù]] war tachennoù an [[optik]], ar [[kimiezh|gimiezh]], ar [[mekanikerzh]], an [[tredan]], an [[elektronik]] hag ar [[stlennegezh]].
+Krouet gant materi ha teknikoù simpl, e c'hellas tennañ splet eus nevezadurioù a-leizh [[teknologiezh|teknologiezhioù]] ha [[teknikoù]] war tachennoù an [[optik]], ar [[kimiezh|gimiezh]], ar [[mekanikerzh]], an [[tredan]], an [[elektronik]] hag ar [[stlennegezh]].
 == Ijinañ ==
@@ Linenn 22: / Linenn 22: @@
 E [[1839]] e oa bet kinniget ijinadenn [[Daguerre]], an [[dagerotip]], da [[Akademiezh skiantoù Frañs]]. Er bloavezh-se eo e vez lavaret neuze e oa bet krouet al luc’hskeudennerezh. Gwellaet e oa bet ijinadenn [[Nièpce]], evit gwir, ha netra ken. Dont a reas ar [[Stad c’hall]] da vezañ perc’henn an ijinadenn dre baeañ ul leve-bevañ bloaziek a 6000 lur da z-Daguerre hag a 4000 lur da Isidore Nièpce, mab da Nicéphore, ha reiñ a reas an ijinadenn e donezon d’ar « bed » da c’houde.
-Gant an [[dagerotip]] e teued a-benn da gaout skeudennoù goude un hantereurvezh paouezadenniñ « hepken » (pa vez digoumoul an oabl). Abalamour da se eo un tammig arvarus tapout luc’hskeudennoù : ar straedoù e Pariz a seblant bezañ didud, ha pa vefe tud a-leizh enno pa oa bet tapet al luc’hskeudennoù. Ne vern, krouet e oa bet al luc’hskeudennerezh. Al luc’hskeudenn gentañ o taolenniñ tud a vo graet diwezhatoc’hik : ur c’hoarer-straed o koarañ botoù un tremeniad. Difiñv ha diflach e oa chomet an daou zen e-pad un nebeud munutennoù.
+Gant an [[dagerotip]] e teued a-benn da gaout skeudennoù goude un hantereurvezh paouezadenniñ « hepken » (pa vez digoumoul an oabl). Abalamour da se eo un tammig arvarus tapout luc’hskeudennoù : ar straedoù e Pariz a seblant bezañ didud, ha pa vefe tud a-leizh enno pa oa bet tapet al luc’hskeudennoù. Krouet e oa bet al luc’hskeudennerezh avat. Al luc’hskeudenn gentañ o taolenniñ tud a vo graet diwezhatoc’hik : ur c’hoarer-straed o koarañ botoù un tremeniad. Difiñv ha diflach e oa chomet an daou zen e-pad un nebeud munutennoù.
 === Emdreiñ ===
 Emdreiñ a reas buan-kenañ al luc’hskeudennerezh da c’houde. Disoc’h an enklaskoù, evit gwir, a voe akuitizet gant ar Stad c’hall ha pep hini en doa gallet buan-kentañ gwellaat al luc’hskeudennerezh.
-E berr gomzoù, gallout a c’haller rummañ an araokadennoù e teir lodenn :
+Gallout a c’haller rummañ an araokadennoù e teir lodenn :
-* Berraat an frapad paouezadenniñ dre greskiñ :
+Berraat an frapad paouezadenniñ dre greskiñ
+# elfenn eus ar roll niverennet
-** kizidigezh al lurelloù kizidik,
+# kizidigezh al lurelloù kizidik
-** goulaouusted al lagadoù ;
+# elfenn eus ar roll niverennet
-* gwelaat stabilted an tennadennoù ;
+# elfenn eus ar roll niverennet
-* Eunaat an implij eus al luc’hskeudennerezioù, dre grouiñ :
+# elfenn eus ar roll niverennet
-** luc’hskeudennoù skañvoc’h-skañvañ ha marc’hamatoc’h-marc’hadmatañ,
+# elfenn eus ar roll niverennet
-** dileizhadoù stabil, ar pezh a vire ouzh an dud da zornata produioù kimiek,
+# e Elfenn eus ar roll niverennet
-** kregiñ da implijout an urzhiataerezh, gant niverelaat ar skeudennoù, da lavaret eo al « luc’hskeudennoù niverel ».
+# goulaouusted al lagadoù ;
+Gwelaat stabilted an tennadennoù
+Eunaat an implij eus al luc’hskeudennerezioù, dre grouiñ :
+# luc’hskeudennoù skañvoc’h-skañvañ ha marc’hamatoc’h-marc’hadmatañ,
+# dileizhadoù stabil, ar pezh a vire ouzh an dud da zornata produioù kimiek,
+# kregiñ da implijout an urzhiataerezh, gant niverelaat ar skeudennoù, da lavaret eo al « luc’hskeudennoù niverel ».
 === Ijinañ ar film negativel ===
@@ Linenn 79: / Linenn 85: @@
 === Al luc’hskeudennerzh steredoniel ===
-Un teknik eo a vez implijet er [[steredoniezh]], a dalvez da luc’hskeudenniñ an astroù.
+Er [[steredoniezh]], un teknik  pouezus eo p'eo bet graet dizoloadennoù diniver en ul luc’hskeudenniñ an astroù.
 == Un nebeud luc'hskeudennerien brudet-mat ==
@@ Linenn 126: / Linenn 132: @@
 Frañs
-* Visa pour l'image, festival etrebroadel ar fotokazetennerezh e Perpinyà (Lec'hienn ofisiel)
+* Visa pour l'image, festival etrebroadel ar fotokazetennerezh e [[Perpinyà]] (Lec'hienn ofisiel)
 * Emgavioù etrebroadel al luc'hskeudennerezh en Arle (lec'hienn ofisiel)
 * Miz al luc'hskeudennoù, e Pariz, bep daou vloaz (Lec'hienn ofisiel)