Gwiskri : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Kadbzh (kaozeal | degasadennoù)
Kadbzh (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 55: Linenn 55:
==== [[Brezel-bed kentañ]] ====
==== [[Brezel-bed kentañ]] ====
* 220 gwaz hervez marilhoù ar gumun, 221 hervez monumant [[Santez-Anna-Wened]], 278 hervez monumant ar re varv (d.le. 5,16 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911. )<ref>Monumant ar re varv</ref> eus ar gumun, a gollas o buhez abalamour d'ar brezel<ref>''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 94</ref>.
* 220 gwaz hervez marilhoù ar gumun, 221 hervez monumant [[Santez-Anna-Wened]], 278 hervez monumant ar re varv (d.le. 5,16 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911. )<ref>Monumant ar re varv</ref> eus ar gumun, a gollas o buhez abalamour d'ar brezel<ref>''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 94</ref>.
==== Repuidi ====
==== [[Repuidi Brezel Spagn]] ====
* Meneget e voe un ti evit degemeret repuidi [[Brezel Spagn]] er gumun gant is-prefed [[Arondisamant Pontivi]] <ref> Isabelle Le Boulanger, ''L'Exil espagnol en Bretagne 1937-1940'', Coop Breizh, 2016, pajenn 140 </ref>.
* Meneget e voe un ti evit degemeret repuidi [[Brezel Spagn]] er gumun gant is-prefed [[Arondisamant Pontivi]] <ref> Isabelle Le Boulanger, ''L'Exil espagnol en Bretagne 1937-1940'', Coop Breizh, 2016, pajenn 140 </ref>.
==== [[Eil brezel-bed]] ====
==== [[Eil brezel-bed]] ====

Stumm eus an 26 Ebr 2020 da 11:04

Gwiskri
An ti-kêr.
An ti-kêr.
Anv gallek (ofisiel) Guiscriff
Bro istorel Kerne
Melestradurezh
Departamant Mor-Bihan
Arondisamant Pondi
Kanton Gourin
Kod kumun 56081
Kod post 56560
Maer
Amzer gefridi
Renée Courtel
2014-2020
Etrekumuniezh Roue Morvan Kumuniezh
Bro velestradurel Bro Kornôg Kreiz-Breizh
Lec'hienn web www.guiscriff.fr
Poblañsouriezh
Poblañs 2 081 ann. (2020)[1]
Stankter 24 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ
48° 03′ 02″ Norzh
3° 38′ 39″ Kornôg
/ 48.0505555556, -3.64416666667
Uhelderioù kreiz-kêr : 197 m
bihanañ 70 m — brasañ 237 m
Gorread 85,46 km²
Lec'hiañ ar gêr
Gwiskri

Gwiskri a zo ur gumun eus kanton Gourin e departamant ar Mor-Bihan.

Douaroniezh

War lez ar Stêr-Laeron emañ ar gumun.

Anv

  • Ogée : Guiscrif
  • Marteville & Varin : Guiscriff
  • Dauzat & Rostaing : "marteze breton gwik, bourg, hag anv den".
  • Erwan Vallerie : "Guiscri, 1053; Guiseri, 1099; Guasgury, 1160; Guiscrist, 1292; Guiscruy, 1293; Guyscri, 1368; Guyscry, 1368; Guisguri, 1508; Guiscryuy, 1516; Guiscruiff, 1536; Quiscriff, 1630"
  • Embannadurioù Flohic : eus breton gwik = kêr. Disanvet eo talvoudegezh er ger scriff .
  • Hervé Abalain : "Guiscri, 1057; Guiscrist, 1292, parrez savet war gwic evit Largillière; nevez eo an dilost ff  : Guiscriff e 1536. Marteze un anv den savet war gwisc, "an hini hag a zoug (gwikamañtoù pe ardamezioù), ha ri = roue pe penn"

Ardamezioù

N'ez eus ket evit ar poent

Istor

Henamzer

  • An hent roman eus Vorgium (Karaez bremañ) d'ar Pouldu a dreuze Gwiskri, e tu Pont-Briand [2].

XVIIvet kantved

Emsavadeg ar Bonedoù ruz:

Dispac'h Gall

  • Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790 diwar ul lodenn eus parrez Gwiskri, he zrev Lannejenn a yeas d'ober ur gumun ivez; gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gwiskri e kanton Lannejenn[5]; e Bann ar Faoued e oa; dilamet e voe kanton Lannejenn gant al lezenn eus an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix[6]. Lakaet e voe Gwiskri en Arondisamant Pondi bet krouet e 1800 hag e Kanton ar Faoued bet brasaet e 1801.

XXvet kantved

Brezel-bed kentañ

  • 220 gwaz hervez marilhoù ar gumun, 221 hervez monumant Santez-Anna-Wened, 278 hervez monumant ar re varv (d.le. 5,16 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911. )[7] eus ar gumun, a gollas o buhez abalamour d'ar brezel[8].

Repuidi Brezel Spagn

Eil brezel-bed

  • Repuidi-brezel: d'an 10 a viz Even 1940 e oa 200 repuad e Gwiskri; 14 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar 1añ a viz Gwenholon 1940[10].
  • D'an 28 a viz Even 1944 e voe tapet 110 000 Lur en ti-post gant tud eus ar Rezistañs[11].
    Anv P. Morvan, un den eus Gwiskri, ouzh monumant ar re fuzuilhet e Porzh-Loeiz
  • d'an 23 a viz Mae 1945 e voe kavet korf marv un den eus ar gumun e-tal gwikadell Porzh-Loeiz. Er Rezistañs e oa; fuzuilhet e oa bet gant al lu alaman[12];
  • mervel a reas 54 den abalamour d'ar brezel [13].

Brezelioù didrevadennañ

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

  • 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol [15].

Monumantoù ha traoù heverk

  • Iliz katolik Sant Pêr ha Sant Paol, XV-XVIvet kantved.
  • Chapel Sant Antoen, XVIvet kantved.
  • Chapel Lokmaria.
  • Chapel Sant Tudual, XVIIvet kantved, un delwenn rummet eus Sant Varzhin (XVIvet kantved) enni.
  • Monumant ar re varv.

Bez ar C'hommonwealth e bered Gwiskri

Bez al Letanant de Carville, ar Serjant Miodon hag ar Major Ogden-Smith
Bro Niver a soudarded
Rouantelezh-Unanet 1 (Jedburgh-SOE)
Hollad 1

Lazhet e voe ar Major Colin Ogden-Smith hag ar Serjant Miodon gant an Alamaned e Kerien d'an 29 a viz Gouere 1944[16]. Gloazet e voe al letanant de Carville e-pad emgannoù dieubiñ Rosporden; mervel a reas e Kemper d'ar 7 a viz Eost 1944[17].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1790


Melestradurezh

Tud

Paotred koz Gwiskri

Tud bet ganet eno

Tud bet marvet eno

Tud er straed Sant Vode gwechall

Ardamezeg ar familhoù

Ansquer,

aotrounez Kenec'hkivilli ha Sant-Kijo

En glazur e arbenn-karv en aour

Gevelliñ

Liammoù diavaez

Levrlennadur

  • Hervé Abalain : Les noms de lieux bretons. Les Universels Gisserot. 2000
  • Centre généalogique et historique du Poher. Kaier ar Poher. war ar stern
  • Albert Dauzat & Charles Rostaing : Dictionnaire étymologique des noms de lieux en France. Larousse, 1963. Guénégaud, 1978
  • A. Marteville & P. Varin, warlec'hien Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne. Molliex. Rennes. 1843. Editions Régionales de l'Ouest. Mayenne. 1993
  • J.B. Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne. 1780
  • Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
  • Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990
  • Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Notennoù ha daveoù

  1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajennoù 16 ha 17
  3. Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 106-109
  4. Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 152-154
  5. Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 132 ha 168
  6. Cassini - EHESS - Gwiskri - Fichenn ar gumun
  7. Monumant ar re varv
  8. 1914 - 1918 - Des champs aux tranchées, Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 94
  9. Isabelle Le Boulanger, L'Exil espagnol en Bretagne 1937-1940, Coop Breizh, 2016, pajenn 140
  10. Association Mémoire du canton du Faouët, 1939-1945 en Centre-Bretagne, Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118
  11. Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 133
  12. René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 315 ha 316
  13. memorialgenweb - Monumant ar re varv
  14. memorialgenweb - Monumant ar re varv
  15. Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
  16. Commonwealth War Graves Commission
  17. Association Mémoire du canton du Faouët, 1939-1945 en Centre-Bretagne, Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn IV, pajenn 33