Hertz : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Yun (kaozeal | degasadennoù) |
nevesaat |
||
Linenn 1: | Linenn 1: | ||
{{adkas|Hertz}} |
{{adkas|Hertz}} |
||
[[File:Stimmgabel.jpg|thumb|upright=0.7|Ur bondon La3, 440Hz]] |
|||
An '''hertz''' (simbol: '''Hz''') eo an [[unanenn]] [[unanennoù deveret eus ar sistem etrebroadel|deveret]] eus ar [[sistem unanennoù etrebroadel|sistem etrebroadel]] (SI) evit muzuliañ ar [[frekañs|frekañsoù]]. Kevatal eo an hertz gant un [[osilhadenn]] dre [[segondenn]] (s<sup>-1</sup>, 1/s). Dont a ra e anv diwar anv ar [[fizikour]] [[alamagn|alaman]] [[Heinrich Rudolf Hertz]] en deus kaset labourioù skiantel a-bouez war dachenn an [[elektromagnetegezh]]. |
|||
An '''hertz''' (arouez : '''Hz''') eo an [[unanennoù deveret eus ar sistem etrebroadel|unanenn deveret eus ar Reizhiad Etrebroadel]] (SI) evit muzuliañ an [[frekañs]]où, da lavarout eo an niver a dalmoù pe luslelladoù dre [[eilenn]]. Kevatal eo an hertz gant un talm pe ul luskellad dre eilenn (s<sup>-1</sup>, 1/s).<br> |
|||
Diwar anv ar [[fizikour]] [[alamagn|alaman]] [[Heinrich Hertz|Heinrich Rudolf Hertz]]([[1857]]–[[1894]]) en deus kaset labourioù skiantel a-bouez war dachenn an [[elektromagnetegezh]] ez eo bet anvet an unanenn. |
|||
Da skouer en deus ar [[gouloù]] ruz ur frekañs tost da 4,6 × 10<sup>14</sup> Hz. |
|||
== Skouerioù == |
== Skouerioù == |
||
*50 Hz eo frekañs red pebeilat rouedad an [[tredan]] 230[[Volt|V]] en [[Afrika]], en [[Azia]] hag en [[Europa]], da lavarout eo e vez tuginet bleinegezh (+ pe -) ar bonnoù 50 wezh bep eilenn. Ur frekañs a 50 Hz a dalv ez eus 100 kemm dre eilenn, pep bonn a vez muiel (+) 50 gwezh ha leiel (-) 50 gwezh bep eilenn. |
|||
*Muzuliet e vez uhelder ar sonioù gant an niver a zaskrenoù dre eilenn (e-touez traoù all). An [[notenn sonerezh]] La3 dave a dalm da 440 Hz ; ar frekañs-se eo a vez roet gant ar [[bondon]], ar c'hentonerioù elektronek ha gant ton ur [[pellgomz]]er. |
|||
*Gouest eo divskouarn un den yac'h da glevout sonioù en ur skalfad ker boud ha 20 Hz ha ker skiltr ha 20 [[kilo|k]]Hz (20 000 Hz). |
|||
*Skignet e vez ar gwagennoù [[skingomz]] e [[moduladur frekañs]] war ur vandenn etre 80 [[Mega|M]]Hz ha 108 MHz (80 x 10<sup>6</sup> – 108 x 10<sup>6</sup> Hz). |
|||
*E penn-kentañ ar [[bloavezhioù 1980]], [[kewerier]] un [[urzhiataer]] hiniennel a dalme etre 1 MHz hag 8 MHz. Hiziv an deiz (2019), un urzhiataer hezoug boutin a dalm da 2 [[Giga|G]]Hz (2 x 10<sup>12</sup> Hz), da lavarout ur c'helchiad diazez 0,5 [[nano|n]]s. |
|||
*Etre 400 THz (400 x 10<sup>12</sup>Hz) ha 484 THz (480 x 10<sup>12</sup>Hz eo frekañs ar [[gouloù]] [[ruz (liv)|ruz]] zo ). |
|||
== Lieskementoù ha ranngementoù en SI == |
|||
Muzuliet e vez uhelder ar sonioù gant an niver a zaskrenoù dre segondenn (e-touez traoù all). Al [[la]] dave a vez roet gant ar [[forc'h-toniañ]] a osilh da 440 Hz. Lavaret e vez ivez e vez merzet ar sonioù etre 20 Hz hag 20 000 Hz gant skouarn an dud. |
|||
*Etrebroadel eo an anvioù ivez. |
|||
{|style="margin:auto" |
|||
Skignet e vez ar gwagennoù radio e [[moduladur frekañs]] war ur vandenn etre 80 MHz ha 108 MHz. |
|||
|-valign="top" |
|||
An urzhiataerezioù hiniennel kentañ (penn kentañ ar bloavezhioù 1980) o doa ur frekañs horolaj [[prosesor]] etre 1 hag 8 MHz. Ur prosesor, dezhañ ur sikl diazez a 0,83 [[nano|n]][[segondenn|s]], en deus neuze ur frekañs a 1/0,83 = 1,2 GHz. |
|||
== Lieskementoù ha rangementoù ([[sistem unanennoù etrebroadel|sistem etrebroadel]]) == |
|||
{| BORDER="1" CELLSPACING="0" |
|||
! Lieskement |
|||
! Anv |
|||
! Simbol |
|||
! |
|||
! Ranngement |
|||
! Anv |
|||
! Simbol |
|||
|- |
|||
|10<sup>0</sup> |
|||
| '''hertz''' |
|||
|Hz |
|||
| |
| |
||
{|class="wikitable" |
|||
| |
|||
!colspan="3"|<span style="font-variant:small-caps;">Lieskementoù</span> |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
!Kementad!!Anv!!Arouez |
|||
|10<sup>1</sup> |
|||
| dekahertz |
|||
|daHz |
|||
| |
|||
|10<sup>-1</sup> |
|||
| desihertz |
|||
|dHz |
|||
|- |
|- |
||
|10<sup> |
|x 10<sup>1</sup>||decahertz||daHz |
||
| hektohertz |
|||
| hHz |
|||
| |
|||
|10<sup>-2</sup> |
|||
| santihertz |
|||
| cHz |
|||
|- |
|- |
||
|10<sup> |
|x 10<sup>2</sup>||hectohertz||hHz |
||
|-bgcolor="#ffffe0" |
|||
| kilohertz |
|||
|'''x 10<sup>3</sup>'''||'''kilohertz'''||'''kHz''' |
|||
| kHz |
|||
|-bgcolor="#ffffe0" |
|||
| |
|||
|10<sup> |
|'''x 10<sup>6</sup>'''||'''megahertz'''||'''MHz''' |
||
|-bgcolor="#ffffe0" |
|||
| milihertz |
|||
|'''x 10<sup>9</sup>'''||'''gigahertz'''||'''GHz''' |
|||
| mHz |
|||
|-bgcolor="#ffffe0" |
|||
|'''x 10<sup>12</sup>'''||'''terahertz'''||'''THz''' |
|||
|- |
|- |
||
|10<sup> |
|x 10<sup>15</sup>||petahertz||PHz |
||
| megahertz |
|||
| MHz |
|||
| |
|||
|10<sup>-6</sup> |
|||
| mikrohertz |
|||
| µHz |
|||
|- |
|- |
||
|10<sup> |
|x 10<sup>18</sup>||exahertz||EHz |
||
| gigahertz |
|||
| GHz |
|||
| |
|||
|10<sup>-9</sup> |
|||
| nanohertz |
|||
|nHz |
|||
|- |
|- |
||
|10<sup> |
|x 10<sup>21</sup>||zettahertz|||ZHz |
||
| terahertz |
|||
|THz |
|||
| |
|||
|10<sup>-12</sup> |
|||
| pikohertz |
|||
|pHz |
|||
|- |
|- |
||
|10<sup> |
|x 10<sup>24</sup>||yottahertz||YHz |
||
|} |
|||
| petahertz |
|||
|PHz |
|||
| |
| |
||
{|class="wikitable" |
|||
|10<sup>-15</sup> |
|||
!colspan="3"|<span style="font-variant:small-caps;">Ranngementoù</span> |
|||
| femtohertz |
|||
|fHz |
|||
|- |
|- |
||
!Kementad!!Anv!!Arouez |
|||
|10<sup>18</sup> |
|||
| egzahertz |
|||
|EHz |
|||
| |
|||
|10<sup>-18</sup> |
|||
| atohertz |
|||
|aHz |
|||
|- |
|- |
||
|10<sup> |
|x 10<sup>-1</sup>||decihertz||dHz |
||
|- |
|||
| zetahertz |
|||
|x 10<sup>-2</sup>||centihertz||cHz |
|||
| ZHz |
|||
| |
|||
|10<sup>-21</sup> |
|||
| zeptohertz |
|||
| zHz |
|||
|- |
|- |
||
|10<sup> |
|x 10<sup>-3</sup>||millihertz||mHz |
||
|- |
|||
|yotahertz |
|||
|x 10<sup>-6</sup>||microhertz||µHz |
|||
|YHz |
|||
| |
|- |
||
|10<sup>- |
|x 10<sup>-9</sup>||nanohertz||nHz |
||
|- |
|||
| yoktohertz |
|||
|x 10<sup>-12</sup>||picohertz||pHz |
|||
| yHz |
|||
|- |
|||
|x 10<sup>-15</sup>||femtohertz||fHz |
|||
|- |
|||
|x 10<sup>-18</sup>||attohertz||aHz |
|||
|- |
|||
|x 10<sup>-21</sup>||zeptohertz||zHz |
|||
|- |
|||
|x 10<sup>-24</sup>||yoctohertz||yHz |
|||
|- |
|- |
||
|} |
|||
|} |
|} |
||
Stumm eus an 2 Her 2019 da 10:26
- Gant ar ger Hertz e tegouezher amañ. Evit sterioù all ar ger, gwelit Hertz (disheñvelout).
An hertz (arouez : Hz) eo an unanenn deveret eus ar Reizhiad Etrebroadel (SI) evit muzuliañ an frekañsoù, da lavarout eo an niver a dalmoù pe luslelladoù dre eilenn. Kevatal eo an hertz gant un talm pe ul luskellad dre eilenn (s-1, 1/s).
Diwar anv ar fizikour alaman Heinrich Rudolf Hertz(1857–1894) en deus kaset labourioù skiantel a-bouez war dachenn an elektromagnetegezh ez eo bet anvet an unanenn.
Skouerioù
- 50 Hz eo frekañs red pebeilat rouedad an tredan 230V en Afrika, en Azia hag en Europa, da lavarout eo e vez tuginet bleinegezh (+ pe -) ar bonnoù 50 wezh bep eilenn. Ur frekañs a 50 Hz a dalv ez eus 100 kemm dre eilenn, pep bonn a vez muiel (+) 50 gwezh ha leiel (-) 50 gwezh bep eilenn.
- Muzuliet e vez uhelder ar sonioù gant an niver a zaskrenoù dre eilenn (e-touez traoù all). An notenn sonerezh La3 dave a dalm da 440 Hz ; ar frekañs-se eo a vez roet gant ar bondon, ar c'hentonerioù elektronek ha gant ton ur pellgomzer.
- Gouest eo divskouarn un den yac'h da glevout sonioù en ur skalfad ker boud ha 20 Hz ha ker skiltr ha 20 kHz (20 000 Hz).
- Skignet e vez ar gwagennoù skingomz e moduladur frekañs war ur vandenn etre 80 MHz ha 108 MHz (80 x 106 – 108 x 106 Hz).
- E penn-kentañ ar bloavezhioù 1980, kewerier un urzhiataer hiniennel a dalme etre 1 MHz hag 8 MHz. Hiziv an deiz (2019), un urzhiataer hezoug boutin a dalm da 2 GHz (2 x 1012 Hz), da lavarout ur c'helchiad diazez 0,5 ns.
- Etre 400 THz (400 x 1012Hz) ha 484 THz (480 x 1012Hz eo frekañs ar gouloù ruz zo ).
Lieskementoù ha ranngementoù en SI
- Etrebroadel eo an anvioù ivez.
|
|