Reun ar C'halan

Reun ar C'halan
Anv ofisiel	René Galand
Anv pluenn	Reun ar C'halan
Obererezh	Barzhonegoù ha danevelloù
Ganedigezh	D'ar 27 a viz Genver 1923 e Kastell-Nevez-ar-Faou, Breizh
Marv	D'an 28 a viz Mae 2017 Hingham (Massachusetts)
Yezh skrivañ	Brezhoneg Saozneg Galleg
Enorioù	Urzh ar Palmez Akademek e 1971 Priz Zavier Langleiz e 1979 Priz Imram e 2003

Ur barzh brezhonek hag ur c'helenner skol-veur war al lennegezh c'hallek e oa Reun ar C'halan (René Galand hervez ar velestradurezh). Ganet e voe d'ar 27 a viz Genver 1923 e Kastell-Nevez-ar-Faou (Penn-ar-Bed). Marvet eo d'an 28 a viz Mae 2017 en Hingham (Massachusetts), d'an oad a 94 vloaz.

Buhez

Ganet eo Reun ar C'halan d’ar 27 a viz Genver 1923 e Kastell-Nevez-ar-Faou (Penn-ar-Bed). Labourerien-douar e oa e dud.
Yaouankik e oa pa’z eas e dad da Stadoù Unanet Amerika, evel ma veze graet gant kalz Breizhiz eus ar c'horn-bro-se da neuze. E vamm a yeas da-heul he gwazh un nebeud bloavezhioù war-lerc'h. E Breizh e chomas Reun ar C'halan, evel e c’hoar, o kenderc'hel gant e studioù. En e lise e voe lojet, e Kemper da gentañ hag e Brest da c’houde, pa voe e c’hoar er skolaj e Karaez hag e Kemperle. Tremen a raent ar vakañsoù er C’hastell-Nevez gant o zud-kozh.
E 1941 e tapas Reun ar C'halan e vachelouriezh war ar matematik, e Brest. Kenderc’hel a reas gant e studi e Roazhon goude, ma tapas e vachelouriezh war ar prederouriezh e 1942, hag un aotreegezh war al lizhiri e 1944. Berzh a reas ivez er genstrivadeg evit mont da Skol ofiserien an Tirlu gall e Gwern-Porc'hoed.
E dibenn 1942 e stagas da zaremprediñ ar Rezistañs. E miz Mezheven 1944, da vare dilestradeg ar Gevredidi war aodoù Normandi, e kemeras perzh en emgannoù evit dieubiñ Bro-C'hall. E miz Here 1944 e voe anvet da zanvez ofiser, ha kaset da Skol ofisourien Cherchell en Aljeria. Goude-se e voe adstaliet ar skol e Gwern-Porc'hoed. E miz Mezheven 1945 e voe anvet da isletanant ha kaset da Alamagn da zerc’hel ar vro eno.
E dibenn 1946 e roas e zilez eus an Arme hag e kuitaas Bro-C'hall a-benn mont d'ar Stadoù Unanet m’edo e dud hag e c’hoar o chom. Neuze ez eas war e studioù e skol-veur Yale. Eno e tapas e zoktorelezh war ar galleg e 1952. E 1951 dija e kelenne e skol-veur Wellesley (Massachusetts), ma chomas betek 1993 ; penn rann ar galleg e voe etre 1968 ha 1972. E Wellesley e roe kentelioù war al lennegezh c’hallek, dreist-holl hini an XVIII^vet hag an XIX^vet kantved.

Arbennik e oa Reun ar C'halan war ar skridvarnouriezh hag embannet en deus e-leizh a studiadennoù hag a rentaoù-kont diwar-benn ar skrivagnerien c’hall hag o oberennoù, evel Chateaubriand, Ernest Renan, Alain Robbe-Grillet pe an OULIPO.
Savet en deus ivez pennadoù diwar-benn lod skrivagnerien amerikan, e-giz Herman Melville, Thomas Stearns Eliot, Lovecraft, Jack Kerouac ha spagnol, evel Jorge Guillén.

Ur skrivagner eus ar re wellañ e oa Reun ar C’halan, ha savet en deus un oberenn vrezhonek fonnus : ur buhezskrid, barzhonegoù, danevelloù, pennadoù diwar-benn al lennegezh vrezhonek ha rentaoù-kont. Embannet eo bet ar re-mañ e levrioù a-stroll hag e kelaouennoù a bep seurt, evel Al Liamm da gentañ, Skrid, Poésie-Bretagne, Pobl Vreizh, Barr-Heol, Keltoi, Bro Nevez, Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium, Keltica, World Literature Today.
Kemeret en deus perzh e kendalc’hioù an Harvard Celtic Colloquium hag ar Celtic Studies Association of North America. Lod eus e skridoù zo bet troet hag embannet e yezhoù all, ar re-mañ en o zouesk : galleg, saozneg, alamaneg, kembraeg, nederlandeg ha poloneg.

Prizioù

Loreet e voe Marc’heg en Urzh ar Palmez Akademek e 1971 evit e labourioù war al lennegezh c’hallek. E 1979 e voe tapet gantañ Priz Zavier Langleiz, ha Priz Imram e 2003.

Oberennoù

Ul lennadurezh klok zo bet embannet er gelaouenn Al Liamm e miz Eost 2005, niverenn 351, p. 98-117.

Levrioù

• L’âme celtique de Renan, 1959
• Baudelaire : poétiques et poésie, 1969
• Saint-John Perse (e saozneg), 1972
• Levr ar blanedenn, 1981
• Klemmgan Breizh, 1985
• Canevas : études sur la poésie française de Baudelaire à l’Oulipo, 1986
• Lorc’h ar rouaned, 1989
• Stratégie de la lecture, 1990
• War hentoù an tremened, I-2002, II-2005
• A-bell hag a-dost, 2009

Levrioù a-stroll

• Baudelaire as a love poet and other essays, 1969
• Homosexualities and French literature, 1979
• A critical bibliography of French literature, 1980
• The binding of Proteus, 1980
• Bretagne et pays celtiques. Mélanges offerts à la mémoire de Léon Fleuriot, 1982
• Du ha Gwyn, 1985
• Verhalen van de wereld, 1988
• Homenaje a Justina de Conde, 1992
• The new Princeton encyclopedia of poetry and poetics, 1993
• Und suchte meine Zunge ab nach Worten, 1996
• Writing the wind: a Celtic resurgence, 1997
• Ik hab geen ander land, 1998
• Breizh ha pobloù Europa : pennadoù en enor da Per Denez, 1999
• Danevelloù divyezhek - Nouvelles bilingues, 2002

Pennadoù

• « T.S. Eliot and the impact of Baudelaire », Yale French Studies, levrenn 6 (1950), pp. 27-34
• « Proust et Baudelaire », PMLA, Kerzu 1950, pp. 1011
• « Renan savait il le breton? », Nouvelle Revue de Bretagne, Du-Kerzu 1952, pp. 44-47
• « Four French Attitudes on Life: Montherlant, Malraux, Sartre, Camus », Bulletin of the New England MLA, C'hewrer 1953, pp. 9-15
• « La genèse du thème celtique chez Renan », Nouvelle Revue de Bretagne, Mae-Mezheven 1953, pp. 166-176
• « Trois lettres inédites de Renan », PMLA, Kerzu 1958, pp. 545-548
• « La dimension sociale dans La Jalousie de Robbe Grillet », The French Review, Ebrel 1966, pp. 703-708
• « Baudelaire et La Fontaine de Jouvence », Bulletin baudelairien, Eost 1966, pp. 1-7
• « Une énigme baudelairienne », The Romanic Review, Ebrel 1967, pp. 77-82
• « Rimbaud et la Dame aux camélias », Bulletin de la Société des Professeurs français en Amérique, 1967, pp. 45-46
• « Baudelaire's Psychology of Play », The French Review, (Special issue), Goañv 1971), pp. 12-19
• « La Vision de l'Inconscient chez Baudelaire », Symposium, Nevezamzer 1972, pp. 15-23
• « A Prophet for our Times: Saint John Perse », The American Legion of Honor Magazine, levrenn 43 (1972), niv. 3, pp. 143-158
• « En marge d'Éloges », The French Review, (Special issue), Nevezamzer 1973, pp. 112-119
• « Baudelaire, poet of conjecture », The American Legion of Honor Magazine, levrenn 46 (1975), niv. 1, pp. 39-53
• « Cocteau, or the poet as magician », The American Legion of Honor Magazine, levrenn 46 (1975), niv. 3, pp. 139-154
• « Aesthetic Value and the Unconscious », Les Bonnes Feuilles, Hañv 1975, pp. 90-95
• « Visite à Saint John Perse », The French Review, C'hwevrer 1976, pp. 401-404
• « Poets and Politics: The Revival of Nationalism in Breton Poetry since World War I », World Literature Today, Nevezamzer 1980, pp. 218-222
• « From Dada to the Computer », Dada/Surrealism, niv. 10-11 (1982), pp. 149-160
• « The Breton Struggle for National Survival », Keltica, niv. 2 (1983), pp. 21-30
• « Didactique du discours amoureux: le 'Mignonne ...' de Ronsard », Teaching Language Through Literature, levrenn XXIV (1985), niv. 2, pp. 15-26
• « The Tragic Vision of Tangi Malmanche », World Literature Today (Hañv 1985), pp. 355-363
• « Chateaubriand: le rocher de René », Romanic Review (Du 1986), pp. 330-342
• « Stumm ha ster ar stourm speredel e Komzoù bev », Al Liamm, niv. 240 (1987)
• « Microlecture de Giraudoux », The French Review, Meurzh 1987, pp. 497-501
• « The Origins of Meven Mordiern's Celtic Calling », Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium, levrenn V (1988), pp. 172-186
• « Baudelaire devant les choses: profondeur ou surface? », Bulletin de la Société des Professeurs français en Amérique, 1987-88 (1989), pp. 67-79
• « Modern Breton Fiction and the Emsav », Keltoi, levrenn 2 (1990), niv. 2, pp. 15-20
• « The Ideological Significance of Emgann Kergidu », Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium, levrennoù VI-VII (1990), pp. 47-68
• « Baudelaire, Rimbaud, Verlaine, Mallarmé, Or The Imposture Of Poetry », in Justina. Homenage a Justina Ruiz de Conde (Erie: Alddeu, 1992), eds. Elena Gascón-Vera and Joy Renjilian-Burgy), pp. 45-58
• « Oulipo », The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics (Princeton University Press, 1993) pp. 872-873
• « Breton Poetry », The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics (Princeton University Press, 1993), pp. 146-147
• « Giraudoux connaissait-il William T. Stead? », Revue de Littérature comparée, Ebrel-Mezheven 1993, pp. 233-242
• « Le monstre des Feuillantines: une énigme hugolienne », Revue d'histoire littéraire de la France, Gwengolo-Here 1994, pp. 805-807
• « Al lennegezh vrezhonek ha skridvarnouriezh an amzer-vremañ » :

I. « Istor ha kealoniezh: Emgann Kergidu », Al Liamm, (Gwengolo-Here 1994), niv. 286, pp. 361-383

II. « Hennvoud ar reuzc'hoari e c'hoariva Tangi Malmanche », Al Liamm, (Du-Kerzu 1994), niv. 287, pp. 512-527

III. « Ar faltazi hag ar c'hoari e buhezskridoù Meven Mordiern », Al Liamm, (Genver-C'hwevrer 1995), niv. 288, pp. 38-51

• « An oberenn lennegel hag an Emsav », Al Liamm (Meurzh-Ebrel 1995), niv. 289, pp. 154-158
• « An ad ludendumne an ad scribendum: skrivañ=c'hoari? », Al Liamm (Mae-Eost 1995), niv. 290-291, pp. 252-265
• « Ar spered broadel ha lennegezh vrezhonek an amzer-vremañ », Al Liamm (Du-Kerzu 1995), niv. 293, pp. 454-484
• « Galvedigezh keltiek Meven Mordiern », Al Liamm (Genver-C'hwevrer 1996), niv. 294, pp. 22-49
• « Orin ar simbol », Al Liamm (Genver-C'hwevrer 1996), niv. 294, pp. 66-67
• « Mojenn », (Barzhoneg) Al Liamm (Meurzh-Ebrel 1996), niv. 295, p. 104
• « Selladoù ouzh buhez an Emsav. Lizhiri Frañsez Vallée: 1916-1939 », Al Liamm (Mae-Eost 1996), niv. 296-297, pp. 243-263; (Sept.-Oct. 1996), niv. 298, pp. 360-381
• « Meven Mordiern hag impalaerouriezh Bro-C'hall :

I. Aloubidigezh Aljeria, Al Liamm, niv. 300 (Genver-C'hwevrer 1997), pp. 59-78

II. Brezel ar Meksik », Al Liamm, niv. 301 (Meurzh-Ebrel 1997), pp. 162-190

• « Jack Kerouac: touelloù ha disouezhadennoù », Al Liamm, niv. 305 (Du-Kerzu 1997), pp. 518-548
• « E koun André Pieyre de Mandiargues », Al Liamm, niv. 306 (Genver-C'hwevrer 1998), pp. 15-25
• « Jorge Guillén, barzh ar Boud », Al Liamm, niv. 307 (Meurzh-Ebrel 1998), pp. 152-163
• « Me gloazet Howard Phillips Lovecraft », Al Liamm, niv. 312 (Genver-C’hwevrer 1999), pp. 9-32
• « Baudelaire, diouganer an arz nevez », Al Liamm, niv. 316 (Gwengolo-Here 1999), pp. 62-70)
• « Ar Varzhed Touellet: Baudelaire, Mallarmé, Verlaine, Rimbaud », Al Liamm, niv. 322 (Gwengolo-Here 2000), pp. 53-77
• « Evezhiadennoù diwar-benn Nozvezh Arkuzh e beg an Enezenn », Al Liamm, niv. 324 (C’hwevrer 2001), pp. 83-89
• « Saint-John Perse, barzh an Hollved », Al Liamm, niv. 329 (Kerzu 2001), pp.68-87
• « Cocteau hag an Doueed », Al Liamm, niv.334 (Here 2002), pp.45-56
• « Renan hag ar brezhoneg », Al Liamm, niv. 335 (Kerzu 2002), pp. 83-89
• « Un diaraoger amerikan d'an Diveiz: Herman Melville (1819-1891) », Al Liamm, niv. 350 (Mezheven 2005), pp.37-53
• « Ur skouarn evit Van Gogh », Al Liamm, niv. 352 (Here 2005)
• « Ur Samaritan mat », Al Liamm, niv. 353 (Kerzu 2005)
• « An digelienner », Al Liamm, niv. 355 (Ebrel 2006)
• « Lizher eus ar vered », Al Liamm, niv. 356 (Mezheven 2006).

Barzhonegoù distag

• Serr noz er gouelec'h, Al Liamm, no 215 (1982), p. 331
• Ar Steredenn du, Al Liamm, no 216 (1983), pp. 6 7
• Eneoù 'zo, Al Liamm, no 258 (1990), p. 3
• Pedenn, Al Liamm, no 284-285 (1994), pp. 193-194

Levrlennadur

Pennadoù ha rentaoù-kont diwar-benn Reun ar C’halan

• Symposium, Fall 1963, 235-236;
• Revue d’Histoire Littéraire de la France, Meurzh-Ebrel 1972, 332-333, Genver-C'hwevrer 1976, 141 ; Meurzh-Ebrel 1988 ;
• Modern Language Notes, levr. 89 (1974), 761-762;
• Revue des Sciences Humaines, niv. 1 (1974), 182-183 ;
• Etudes baudelairiennes, niv. VIII, 1976, 288-289 ;
• World Literature Today, Nevezamzer 1981, Hañv 1985, Nevezamzer 1987;
• T. R. Crowe, Writing the Wind : A Celtic Resurgence (1979), 106-109 ;
• Gohier ha Huon, Dictionnaire des écrivains d’aujourd’hui en Bretagne, 1980;
• Le Peuple breton, niv. 194 (1980), 29 ;
• Breizh, niv. 253 (1980), 18-19, no 276 (1982) ;
• Brud Nevez, niv. 47 (1981), 42 ;
• Dalc’homp soñj, niv. 12 (1985), 18;
• Bremañ, niv. 100 (1990);
• Bro Nevez, C'hwevrer 1990 ;
• J. T. Koch, Celtic Culture: a historical encyclopedia (2006), 78.
• Remont Delaporte, Reun ar C'halan : div blanedenn, 214 pajenn, Al Lanv, Gouhere 2019 (ISBN 978-2-916745-33-6)