Koskoriad an Heol : diforc'h etre ar stummoù
Ne vez ket implijet « mui » e-lec'h « ha ». |
|||
Linenn 69: | Linenn 69: | ||
|} |
|} |
||
Diwar talvoudoù mentoù an Douar (lakaet da ziazez ; Douar = 1, pe un deiz-Douar pe ur bloaz-Douar) e vez jedet talvoudoù mentoù pep planedenn. |
|||
Douarheñvel, un [[derc'henn (planedenn)|derc'henn]] hag ur [[pluskenn (planedenn)|pluskenn]] oc'h ober anezhe, eo Merc’her, Gwener, Douar ha Meurzh. |
|||
Planedennoù ramzel ha gazel eo ar re all (Yaou, Sadorn, Ouran ha Neizhan). |
|||
N'emañ ket [[Ploudon (planedenn)|Ploudon]] |
N'emañ ket [[Ploudon (planedenn)|Ploudon]] war roll ar [[planedenn|planedennoù]] ken abaoe ar [[24 Eost|24 a viz Eost]] [[2006]]. |
||
== Planedennoù-korr koskoriad an Heol == |
== Planedennoù-korr koskoriad an Heol == |
||
Linenn 111: | Linenn 111: | ||
== Mentoù == |
== Mentoù == |
||
[[Restr:Galactic longitude.JPG|thumb|350px|<div style="text-align:center;">Lec'hiadur koskoriad an Heol ''(Sun)'' e Hent sant Jakez</div>]] |
[[Restr:Galactic longitude.JPG|thumb|350px|<div style="text-align:center;">Lec'hiadur koskoriad an Heol ''(Sun)'' e Hent sant Jakez</div>]] |
||
N'eo ket gwall vras ar c'hornad m'emaomp o vevañ e-keñver e ardremez.<br> |
|||
Evit meizañ gwelloc'h ar mentoù ez eo mat derc'hel soñj eus ar c'hementadoù-mañ : |
Evit meizañ gwelloc'h ar mentoù ez eo mat derc'hel soñj eus ar c'hementadoù-mañ : |
||
* 10<sup>6</sup> [[metr|km]] = 1 000 000 km, ur milion a |
* 10<sup>6</sup> [[metr|km]] = 1 000 000 km, ur milion a gilometroù (0,0066% eus an hed etre an Douar hag an Heol) ; |
||
* 10<sup>9</sup> km = 1 000 000 000 km, ur |
* 10<sup>9</sup> km = 1 000 000 000 km, ur miliard a gilometroù (6,6845% eus an hed etre an Douar hag an Heol) ; |
||
* 10<sup>11</sup> km = 100 000 000 000 km, kant |
* 10<sup>11</sup> km = 100 000 000 000 km, kant miliard a gilometroù (668,45 gwech an hed etre an Douar hag an Heol) ; |
||
* 10<sup>16</sup> km = 10 000 000 000 000 000 km, dek |
* 10<sup>16</sup> km = 10 000 000 000 000 000 km, dek biliard a gilometroù (66 845 871 gwech an hed etre an Douar hag an Heol). |
||
Emañ koskoriad an Heol en unan eus |
Emañ koskoriad an Heol en unan eus an 2 × 10<sup>11</sup> (200 miliard) a [[galaksienn|c'halaksiennoù]] a zo en [[hollved]] a c'hall [[Mab-Den|mab-den]] arvestiñ outo. |
||
[[Hent Sant-Jakez (galaksienn)|Hent sant-Jakez]] eo ar c'halaksienn- |
[[Hent Sant-Jakez (galaksienn)|Hent sant-Jakez]] eo ar c'halaksienn-mañ, anezhi unan droellennek varrennet (doare Hubble SB neuze) war-dro 100 000 a [[vloavezhioù-gouloù]] he zreuzkiz, da lavarout eo 94 607x10<sup>16</sup> [[metr|km]] (946 070 ''milion a vilmilionoù'' a gilometroù), ha war-dro 200 miliard a stered enni – n'eo an Heol nemet unan dister a-walc'h anezho. |
||
Emañ an Heol en ur vrec'h diavaez anvet [[Orion (steredeg)|Orion]]-[[Alarc'h (steredeg)|Alarc'h]], war-dro 3 500 |
Emañ an Heol en ur vrec'h diavaez anvet [[Orion (steredeg)|Orion]]-[[Alarc'h (steredeg)|Alarc'h]], war-dro 3 500 a vloavezhioù-gouloù (33 112 450x10<sup>12</sup> km) he zreuz ha war-dro 10 000 b-g he hirder (1/10 hepken eus treuzkiz ar c'halaksienn neuze).<br> |
||
En-dro d'ar steredennig a anvomp Heol e tro eizh planedenn : Merc'her, Gwener, an Douar, Meurzh, Yaou, Sadorn, Ouran, Neizhan (ha Ploudon, ur blanedenn-gorr, a vo lezet a-gostez er rannbennad-mañ, |
En-dro d'ar steredennig a anvomp Heol e tro eizh planedenn : Merc'her, Gwener, an Douar, Meurzh, Yaou, Sadorn, Ouran, Neizhan (ha Ploudon, ur blanedenn-gorr, a vo lezet a-gostez er rannbennad-mañ, hag un toullad [[korf-egor|korfoù-egor]] all ha n'int ket planedennoù) ; koskoriad an Heol eo hollad ar c'horfoù-egor-se, war-dro 444 346 991 655,567 km e dreuzkiz krenn, da lavarout eo 0,0000000047% eus hirder ar vrec'h ha 0,000000013% eus he zreuzkiz. |
||
Setu amañ dindan ur sell war goskoriad an Heol ; diouzh skeul emañ an hedoù ; mentoù ar planedennoù avat n'int ket. |
Setu amañ dindan ur sell war goskoriad an Heol ; diouzh ar skeul emañ an hedoù ; mentoù ar planedennoù avat n'int ket. |
||
<div style="width:910px; height:330px; overflow:auto; padding:6px;"> |
<div style="width:910px; height:330px; overflow:auto; padding:6px;"> |
||
[[Restr:Solar System Objects in Scale.jpg|5000px]] |
[[Restr:Solar System Objects in Scale.jpg|5000px]] |
||
</div> |
</div> |
||
Mar fell deoc'h lakaat mentoù ar planedennoù diouzh skeul war ho skramm, kemerit ar blanedenn vihanañ, Merc'her, da ziazez : ur [[piksel]] (1 px) e vo treuzkiz Merc'her neuze.<br> |
Mar fell deoc'h lakaat mentoù ar planedennoù diouzh ar skeul war ho skramm, kemerit ar blanedenn vihanañ, Merc'her, da ziazez : ur [[piksel]] (1 px) e vo treuzkiz Merc'her neuze.<br> |
||
Setu amañ, e pikseloù, treuzkizoù planedennoù koskoriad an Heol hag an hedoù etre pep planedenn hag an Heol. |
Setu amañ, e pikseloù, treuzkizoù planedennoù koskoriad an Heol hag an hedoù etre pep planedenn hag an Heol. |
||
{| |
{| |
||
Linenn 177: | Linenn 177: | ||
|} |
|} |
||
| rowspan="2" |<div style="width:20px;"></div> |
| rowspan="2" |<div style="width:20px;"></div> |
||
| <br>Neuze, 349 597 px eo an hed etre Neizhan hag an Heol mard eo 1 px ment Merc'her ; mard eo 1 920 px ledander ho skramm (21" / 21 meutad) e rankit kaout 182 skramm evit gwelet ''skin'' koskoriad an Heol, da lavaret eo 364 skramm evit e welout gant [[kelc'htro]] Neizhan en he fezh – ha n'eo nemet ur |
| <br>Neuze, 349 597 px eo an hed etre Neizhan hag an Heol mard eo 1 px ment Merc'her ; mard eo 1 920 px ledander ho skramm (21" / 21 meutad) e rankit kaout 182 skramm evit gwelet ''skin'' koskoriad an Heol, da lavaret eo 364 skramm evit e welout gant [[kelc'htro]] Neizhan en he fezh – ha n'eo nemet ur boultrenn e brec'h Orion-Alarc'h. |
||
Moarvat n'hoc'h eus ket arc'hant a-walc'h evit prenañ 364 skramm 21", ha berr eo an amzer ganeoc'h evit sevel ur skeudenn ken ledan ha 349 597 piksel.<br> |
|||
Ma, prenit paper milimetret ha lakait Merc'her = 1 mm : gant ur follenn baper 699,194 metr he ledander e c' |
Ma, prenit paper milimetret ha lakait Merc'her = 1 mm : gant ur follenn baper 699,194 metr he ledander e c'hallot tresañ koskoriad an Heol (ne vo milimetr ebet evit ar marzhoù kleiz ha dehou avat, prenit ur follenn 700 metr kentoc'h). |
||
|- |
|- |
||
| [[Restr:Planets2013.svg|thumb|left|500px|<div style="text-align:center;">Diouzh skeul emañ ar planedennoù amañ (an hedoù avat n'int ket)</div>]] |
| [[Restr:Planets2013.svg|thumb|left|500px|<div style="text-align:center;">Diouzh ar skeul emañ ar planedennoù amañ (an hedoù avat n'int ket)</div>]] |
||
|- |
|- |
||
|} |
|} |
Stumm eus an 29 Mae 2019 da 16:30
Koskoriad an Heol a vez graet eus hollad ar c’horfoù-egor a zo tro-dro d’an Heol, da lavaret eo ar planedennoù — hag o loarennoù —, ar planedennoù-korr, ar c’horfoù bihan eus Koskoriad an Heol (asteroidennoù, stered-lostek, danvez etreplanedennel…), hag an Heol end-eeun.
Planedennoù koskoriad an Heol
Arouez | Planedenn | Treuzkiz kehederel | Mas | Hanter-ahel bras | Prantad kelc’htreiñ (devezh) | Prantad siderel (bloavezh) |
---|---|---|---|---|---|---|
Merc'her | 0,3829 | 0,06 | 0,38 | 58,65 d | 87,969 d | |
Gwener | 0,9499 | 0,82 | 0,72 | 243,02 d | 224,701 d | |
Douar | 1 | 1 | 1 | 1 d | 365,256 d | |
Meurzh | 0,533 | 0,11 | 1,52 | 1,026 d | 1 bl 321 d | |
Restr:X2643 - Jupiter.png | Yaou | 11,209 | 318 | 5,20 | 0,414 d | 11 bl 314 d |
Restr:X2644 - Saturne.png | Sadorn | 9,449 | 95 | 9,54 | 0,444 d | 29 bl 167 d |
Restr:X - Uranus B.png | Ouran | 4,007 | 14,6 | 19,22 | 0,718 d | 84 bl 7 d |
Restr:X2646 - Neptune.png | Neizhan | 3,883 | 17,2 | 30,06 | 0,671 d | 164 bl 280 d |
Diwar talvoudoù mentoù an Douar (lakaet da ziazez ; Douar = 1, pe un deiz-Douar pe ur bloaz-Douar) e vez jedet talvoudoù mentoù pep planedenn.
Douarheñvel, un derc'henn hag ur pluskenn oc'h ober anezhe, eo Merc’her, Gwener, Douar ha Meurzh.
Planedennoù ramzel ha gazel eo ar re all (Yaou, Sadorn, Ouran ha Neizhan).
N'emañ ket Ploudon war roll ar planedennoù ken abaoe ar 24 a viz Eost 2006.
Planedennoù-korr koskoriad an Heol
Arouez | Planedenn | Treuzkiz kehederel |
Mas | Hanter-ahel bras | Prantad kelc’htreiñ (devezh) | Prantad siderel (bloavezh) |
---|---|---|---|---|---|---|
(1) Ceres | 0,15 | — | 2,5-2,9 | — | 4,6 bl | |
(134340) Ploudon | 0,18 | 0,0017 | 39,5 | 6,387 d | 248,5 bl | |
--- | (136199) Eris | 0,19 | — | 37,77-97,56 | — | 557 bl |
Mentoù
N'eo ket gwall vras ar c'hornad m'emaomp o vevañ e-keñver e ardremez.
Evit meizañ gwelloc'h ar mentoù ez eo mat derc'hel soñj eus ar c'hementadoù-mañ :
- 106 km = 1 000 000 km, ur milion a gilometroù (0,0066% eus an hed etre an Douar hag an Heol) ;
- 109 km = 1 000 000 000 km, ur miliard a gilometroù (6,6845% eus an hed etre an Douar hag an Heol) ;
- 1011 km = 100 000 000 000 km, kant miliard a gilometroù (668,45 gwech an hed etre an Douar hag an Heol) ;
- 1016 km = 10 000 000 000 000 000 km, dek biliard a gilometroù (66 845 871 gwech an hed etre an Douar hag an Heol).
Emañ koskoriad an Heol en unan eus an 2 × 1011 (200 miliard) a c'halaksiennoù a zo en hollved a c'hall mab-den arvestiñ outo.
Hent sant-Jakez eo ar c'halaksienn-mañ, anezhi unan droellennek varrennet (doare Hubble SB neuze) war-dro 100 000 a vloavezhioù-gouloù he zreuzkiz, da lavarout eo 94 607x1016 km (946 070 milion a vilmilionoù a gilometroù), ha war-dro 200 miliard a stered enni – n'eo an Heol nemet unan dister a-walc'h anezho.
Emañ an Heol en ur vrec'h diavaez anvet Orion-Alarc'h, war-dro 3 500 a vloavezhioù-gouloù (33 112 450x1012 km) he zreuz ha war-dro 10 000 b-g he hirder (1/10 hepken eus treuzkiz ar c'halaksienn neuze).
En-dro d'ar steredennig a anvomp Heol e tro eizh planedenn : Merc'her, Gwener, an Douar, Meurzh, Yaou, Sadorn, Ouran, Neizhan (ha Ploudon, ur blanedenn-gorr, a vo lezet a-gostez er rannbennad-mañ, hag un toullad korfoù-egor all ha n'int ket planedennoù) ; koskoriad an Heol eo hollad ar c'horfoù-egor-se, war-dro 444 346 991 655,567 km e dreuzkiz krenn, da lavarout eo 0,0000000047% eus hirder ar vrec'h ha 0,000000013% eus he zreuzkiz.
Setu amañ dindan ur sell war goskoriad an Heol ; diouzh ar skeul emañ an hedoù ; mentoù ar planedennoù avat n'int ket.
Mar fell deoc'h lakaat mentoù ar planedennoù diouzh ar skeul war ho skramm, kemerit ar blanedenn vihanañ, Merc'her, da ziazez : ur piksel (1 px) e vo treuzkiz Merc'her neuze.
Setu amañ, e pikseloù, treuzkizoù planedennoù koskoriad an Heol hag an hedoù etre pep planedenn hag an Heol.
|
Neuze, 349 597 px eo an hed etre Neizhan hag an Heol mard eo 1 px ment Merc'her ; mard eo 1 920 px ledander ho skramm (21" / 21 meutad) e rankit kaout 182 skramm evit gwelet skin koskoriad an Heol, da lavaret eo 364 skramm evit e welout gant kelc'htro Neizhan en he fezh – ha n'eo nemet ur boultrenn e brec'h Orion-Alarc'h. Moarvat n'hoc'h eus ket arc'hant a-walc'h evit prenañ 364 skramm 21", ha berr eo an amzer ganeoc'h evit sevel ur skeudenn ken ledan ha 349 597 piksel. | |||||||||||||||||||||||||||||||
Levrlennadur
- Koskoriad an Heol, Bruno Mauguin ha Bénédicte Saulier-Le Dréan (Egorenn ar skiantoù), treiñ gant an Ofis ar Brezhoneg, Éditions Apogée, 2006 (ISBN 978-2-84398-249-1)
Koskoriad an Heol |
---|
Planedennoù : Merc'her • Gwener • Douar • Meurzh • Yaou • Sadorn • Ouran • Neizhan
|
Korrblanedennoù : Ceres • Ploudon & C'haron • Eris – Makemake – Haumea — Quaoar
|
Loarennoù pennañ : Loar • Phobos • Deimos • Io • Europa • Ganymede • Callisto • Titan • Titania • Triton
|
Traoù all : Heol • Gourizad asteroidennoù • Stered-lostek • Gourizad Kuiper • Koumoulennad Oort • Disk strewet
|
Gwelet ivez : Listennad adplanedennoù koskoriad an Heol |