Linchañ : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D Bot: Migrating 35 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q486775
D replaced: a D → a D (6), , → , (2) using AWB
Linenn 17: Linenn 17:
Eus [[1882]] da [[1951]] ez eus bet kontet 4700 a dud (ken gwazed, ken maouezi, ken bugale) - dre vras un den ar sizhun e-pad 80 vloaz - lazhet en doare-se en anv ul lezenn nann-skrivet. <br />Eus ar bloavezhioù 1880 betek ar bloavezhioù 1930 e oa morianed dreist-holl a veze linched: 2400 a dud du evit 300 a dud wenn, hagan darn vuiañ anezho e stadoù kreisteiz SUA. <ref>[http://legal-dictionary.thefreedictionary.com/Lige+Daniels Pennad diwar-benn al linchañ er Stadoù Unanet] (pennad e saozneg)</ref>. Alies e veze trawalc'h d'ur morian « bezañ dizouj ouzh dreistelezh ar ouenn wenn » : un tamm tabut, kunujennoù, un testeni a-enep un den gwenn, a c'halle kas un den d'ar groug.
Eus [[1882]] da [[1951]] ez eus bet kontet 4700 a dud (ken gwazed, ken maouezi, ken bugale) - dre vras un den ar sizhun e-pad 80 vloaz - lazhet en doare-se en anv ul lezenn nann-skrivet. <br />Eus ar bloavezhioù 1880 betek ar bloavezhioù 1930 e oa morianed dreist-holl a veze linched: 2400 a dud du evit 300 a dud wenn, hagan darn vuiañ anezho e stadoù kreisteiz SUA. <ref>[http://legal-dictionary.thefreedictionary.com/Lige+Daniels Pennad diwar-benn al linchañ er Stadoù Unanet] (pennad e saozneg)</ref>. Alies e veze trawalc'h d'ur morian « bezañ dizouj ouzh dreistelezh ar ouenn wenn » : un tamm tabut, kunujennoù, un testeni a-enep un den gwenn, a c'halle kas un den d'ar groug.
<br />
<br />
E 1946 e voe muntret daou goublad morianed, Roger ha Dorothy Malcolm, war un dro gant George ha Mae Murray Dorsey, e [[Monroe (Georgia)|Monroe]], ur gêr a zo 70 km er gevred da [[Atlanta]], kêr-benn [[Georgia ]]. Tennet e voent e-maez o c'hirri gant un 30 den, staget ouzh ar gwez, lazhet gant tennadoù, ha taolet o c'horfoù er strouezh. War-lerc'h an darvoud-se e komzas fraezh ar prezidant [[Harry S. Truman]] a-enep al lincherezh, ha seul greñvoc'h a se ma oa bet unan eus ar wazed o vrezeliñ en Eil brezel-bed, ha ma oa dougerez Dorothy Malcolm. Kaset e voe an [[FBI]] war al lec'h, met den ne gomzas, an [[omerta]] a oa o ren. Ne voe ket kavet ar vuntrerien gant ar justis<ref>Hiziv emañ diskennidi an dud linchet en ur c'hevredad a c'houlenn digoll ouzh gouarnamant ar vro.</ref>.
E 1946 e voe muntret daou goublad morianed, Roger ha Dorothy Malcolm, war un dro gant George ha Mae Murray Dorsey, e [[Monroe (Georgia)|Monroe]], ur gêr a zo 70 km er gevred da [[Atlanta]], kêr-benn [[Georgia ]]. Tennet e voent e-maez o c'hirri gant un 30 den, staget ouzh ar gwez, lazhet gant tennadoù, ha taolet o c'horfoù er strouezh. War-lerc'h an darvoud-se e komzas fraezh ar prezidant [[Harry S. Truman]] a-enep al lincherezh, ha seul greñvoc'h a se ma oa bet unan eus ar wazed o vrezeliñ en Eil brezel-bed, ha ma oa dougerez Dorothy Malcolm. Kaset e voe an [[FBI]] war al lec'h, met den ne gomzas, an [[omerta]] a oa o ren. Ne voe ket kavet ar vuntrerien gant ar justis<ref>Hiziv emañ diskennidi an dud linchet en ur c'hevredad a c'houlenn digoll ouzh gouarnamant ar vro.</ref>.


=== Thomas Shipp hag Abram Smith ===
=== Thomas Shipp hag Abram Smith ===


Daou vorian, [[Thomas Shipp hag Abram Smith]], a voe linchet d'ar 7 a viz Eost 1930 e [[Marion, Indiana]]. Harzet e oant bet en noz kent ha tamallet dezho laerezh halazhañ ur micherour gwenn ha gwallañ e zanvez-pried. Un engroez tud a zeredas d'an toull-bac'h, a zrailhas an norejoù gant horzhioù, avazhataas ar wazed, haga grougas anezho. Ofiserien bolis a gemeras perzh.
Daou vorian, [[Thomas Shipp hag Abram Smith]], a voe linchet d'ar 7 a viz Eost 1930 e [[Marion, Indiana]]. Harzet e oant bet en noz kent ha tamallet dezho laerezh halazhañ ur micherour gwenn ha gwallañ e zanvez-pried. Un engroez tud a zeredas d'an toull-bac'h, a zrailhas an norejoù gant horzhioù, avazhataas ar wazed, haga grougas anezho. Ofiserien bolis a gemeras perzh.
<!-- A third person, 16-year-old [[James Cameron (activist)|James Cameron]], escaped lynching due to the intervention of an unidentified member of the crowd who announced that he had nothing to do with the rape or murder.<ref>The primary source for these events is ''A Time of Terror'', which is an eyewitness account. Relevant passages are quoted in several of the external links, including [http://withoutsanctuary.org/pics_27_text.html photo notes from ''Without Sanctuary''] and [http://www.legendsofamerica.com/LA-Lynching9.html ''Legends of America'']. Other accounts are in ''Lynching in the Heartland'', listed in the Further reading section, above.</ref> A studio photographer, [[Lawrence Beitler]], took a photograph of the dead bodies hanging from a tree surrounded by a large crowd; thousands of copies of the photograph were sold. The event is notable as the last confirmed lynching of blacks in the [[Northern United States]].<ref>"[[Lawrence Beitler]], a studio photographer, took this photo. For ten days and nights he printed thousands of copies, which sold for fifty cents apiece." from ''A Time of Terror'', quoted in ''Legends of America'', see previous note. See also ''Lynching in the Heartland'', chapter 6 which discusses the photograph in detail.</ref><ref>According to the account in ''A Time of Terror''. This is disputed by Madison, in ''Lynching in the Heartland'' (on pp 41-42), but supported by the notes to photo 32 in ''Without Sanctuary''. Madison's position is also disputed by the Monroe H. Little review of the Madison book. Cynthia Carr, author of [http://www.amazon.com/gp/product/0517705060/ Our Town: A Heartland Lynching, a Haunted Town, and the Hidden History of White America] discovered advertisements for local klan gatherings in Marion newspapers from 1930 during her research for the book, and interviewed subjects that believed the klan was still active at the time of the lynching.</ref>
<!-- A third person, 16-year-old [[James Cameron (activist)|James Cameron]], escaped lynching due to the intervention of an unidentified member of the crowd who announced that he had nothing to do with the rape or murder.<ref>The primary source for these events is ''A Time of Terror'', which is an eyewitness account. Relevant passages are quoted in several of the external links, including [http://withoutsanctuary.org/pics_27_text.html photo notes from ''Without Sanctuary''] and [http://www.legendsofamerica.com/LA-Lynching9.html ''Legends of America'']. Other accounts are in ''Lynching in the Heartland'', listed in the Further reading section, above.</ref> A studio photographer, [[Lawrence Beitler]], took a photograph of the dead bodies hanging from a tree surrounded by a large crowd; thousands of copies of the photograph were sold. The event is notable as the last confirmed lynching of blacks in the [[Northern United States]].<ref>"[[Lawrence Beitler]], a studio photographer, took this photo. For ten days and nights he printed thousands of copies, which sold for fifty cents apiece." from ''A Time of Terror'', quoted in ''Legends of America'', see previous note. See also ''Lynching in the Heartland'', chapter 6 which discusses the photograph in detail.</ref><ref>According to the account in ''A Time of Terror''. This is disputed by Madison, in ''Lynching in the Heartland'' (on pp 41-42), but supported by the notes to photo 32 in ''Without Sanctuary''. Madison's position is also disputed by the Monroe H. Little review of the Madison book. Cynthia Carr, author of [http://www.amazon.com/gp/product/0517705060/ Our Town: A Heartland Lynching, a Haunted Town, and the Hidden History of White America] discovered advertisements for local klan gatherings in Marion newspapers from 1930 during her research for the book, and interviewed subjects that believed the klan was still active at the time of the lynching.</ref>
-->
-->
Linenn 37: Linenn 37:
*''An American Dilemma'', gant Gunnar Myrdal (Harper and Brothers, 1944);
*''An American Dilemma'', gant Gunnar Myrdal (Harper and Brothers, 1944);
*''A Time of Terror: A Survivor’s Story'', gant Dr. James Cameron (Black Classics Press, 1982). This book has an account of this lynching, by the man who escaped.
*''A Time of Terror: A Survivor’s Story'', gant Dr. James Cameron (Black Classics Press, 1982). This book has an account of this lynching, by the man who escaped.
*''Lynching in the Heartland'' , gant James Madison (St. Martin’s Press, 2000) ISBN 0-312-23902-5.
*''Lynching in the Heartland'', gant James Madison (St. Martin’s Press, 2000) ISBN 0-312-23902-5.
*''Without Sanctuary: Lynching Photography in America'', gant James Allen, Hilton Als, ''et al.'' (Twin Palms Publishers, 2000).
*''Without Sanctuary: Lynching Photography in America'', gant James Allen, Hilton Als, ''et al.'' (Twin Palms Publishers, 2000).
*''The God Moment'' , gant Alan D. Wright
*''The God Moment'', gant Alan D. Wright


[[Rummad:Istor SUA]]
[[Rummad:Istor SUA]]

Stumm eus an 10 Gen 2019 da 21:01

Tri morian linchet e Duluth, Minnesota, SUA, e 1920.
Ur morian-amerikan linchet ha krouget e 1925.
Linchadenn en 1774
Linchadenn Laura Nelson en Okemah, Oklahoma en 1911; klasket he devoa gwareziñ he mab a voe linchet war un dro ganti.
Kartenn-bost gant skeudenn linchadenn Lige Daniels, krennard du a 16 vloaz, tamallet dezhañ bezañ muntret ur vaouez kozh wenn e Texas, SUA, d'an 3 a viz Eost 1920.

Linchañ, pe lynching hervez ar saozneg, zo ur c'hastiz graet gant un engroez tud, krougañ un den peurvuiañ, evit spontañ an dud all. Aliezik e c'hoarveze kement-se en amzerioù ma klaske an niver brasañ lakaat an niver bihanañ da blegañ da lezennoù pe d'un urzh kevredigezhel direizh.

En un doare strishoc'h e komzer eus lincherezh alies diwar-benn doareoù ar re wenn en SUA da gondaoniñ morianed d'ar marv hep prosez, ha dreist-holl adalek an XIXvet kantved goude ar Brezel-diabarzh.

Orin

Meur a zisplegadenn zo d'ar ger: pe eus anv un den, pe eus un anv-lec'h. Dont a rafe ar ger eus anv Charles Lynch, barner e Virginia en XVIIIvet kantved.

Koulskoude ez eus ivez un aotrou William Lynch a oa barner ivez e Virginia, hag a gustume ober prosezioù prim ha prim d'an dud a oa a du gant Bro-Saoz. Bodañ a rae al lez, kavout touidi, ha kadoriañ el lakidigezh d'ar marv.

SUA

Eus 1882 da 1951 ez eus bet kontet 4700 a dud (ken gwazed, ken maouezi, ken bugale) - dre vras un den ar sizhun e-pad 80 vloaz - lazhet en doare-se en anv ul lezenn nann-skrivet.
Eus ar bloavezhioù 1880 betek ar bloavezhioù 1930 e oa morianed dreist-holl a veze linched: 2400 a dud du evit 300 a dud wenn, hagan darn vuiañ anezho e stadoù kreisteiz SUA. [1]. Alies e veze trawalc'h d'ur morian « bezañ dizouj ouzh dreistelezh ar ouenn wenn  »  : un tamm tabut, kunujennoù, un testeni a-enep un den gwenn, a c'halle kas un den d'ar groug.
E 1946 e voe muntret daou goublad morianed, Roger ha Dorothy Malcolm, war un dro gant George ha Mae Murray Dorsey, e Monroe, ur gêr a zo 70 km er gevred da Atlanta, kêr-benn Georgia . Tennet e voent e-maez o c'hirri gant un 30 den, staget ouzh ar gwez, lazhet gant tennadoù, ha taolet o c'horfoù er strouezh. War-lerc'h an darvoud-se e komzas fraezh ar prezidant Harry S. Truman a-enep al lincherezh, ha seul greñvoc'h a se ma oa bet unan eus ar wazed o vrezeliñ en Eil brezel-bed, ha ma oa dougerez Dorothy Malcolm. Kaset e voe an FBI war al lec'h, met den ne gomzas, an omerta a oa o ren. Ne voe ket kavet ar vuntrerien gant ar justis[2].

Thomas Shipp hag Abram Smith

Daou vorian, Thomas Shipp hag Abram Smith, a voe linchet d'ar 7 a viz Eost 1930 e Marion, Indiana. Harzet e oant bet en noz kent ha tamallet dezho laerezh halazhañ ur micherour gwenn ha gwallañ e zanvez-pried. Un engroez tud a zeredas d'an toull-bac'h, a zrailhas an norejoù gant horzhioù, avazhataas ar wazed, haga grougas anezho. Ofiserien bolis a gemeras perzh.

Strange Fruit

Brudet e voe skeudennoù linchidigezh Thomas Shipp hag Abram Smith, hag ouzh o gwelout e voe savet ar varzhoneg Strange Fruit, gant Abel Meeropol, ur skolaer eus New York, e 1937.

Eus ar varzhoneg e voe graet ur ganaouenn hag a voe kanet gant Billie Holiday ha brudet adalek 1939.


Notennoù

  1. Pennad diwar-benn al linchañ er Stadoù Unanet (pennad e saozneg)
  2. Hiziv emañ diskennidi an dud linchet en ur c'hevredad a c'houlenn digoll ouzh gouarnamant ar vro.


Lennadurezh

  • An American Dilemma, gant Gunnar Myrdal (Harper and Brothers, 1944);
  • A Time of Terror: A Survivor’s Story, gant Dr. James Cameron (Black Classics Press, 1982). This book has an account of this lynching, by the man who escaped.
  • Lynching in the Heartland, gant James Madison (St. Martin’s Press, 2000) ISBN 0-312-23902-5.
  • Without Sanctuary: Lynching Photography in America, gant James Allen, Hilton Als, et al. (Twin Palms Publishers, 2000).
  • The God Moment, gant Alan D. Wright