Prometiom : diforc'h etre ar stummoù
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 54: | Linenn 54: | ||
|-bgcolor=#e9e955 |
|-bgcolor=#e9e955 |
||
| align="left" colspan="4" | <small>'''[[Gremmoù ionadur]]'''</small> |
| align="left" colspan="4" | <small>'''[[Gremmoù ionadur]]'''</small> |
||
| align="left" colspan="4" bgcolor="#ffffff" | <small>'''1 :''' 538,581 kJ/mol</small><br /><small>'''2 :''' 1 051,689 kJ/mol</small><br /><small>'''3 :''' 2 151,621 kJ/mol</small><br /><small>'''4 :''' 3 965,544 kJ/mol/small> |
| align="left" colspan="4" bgcolor="#ffffff" | <small>'''1 :''' 538,581 kJ/mol</small><br /><small>'''2 :''' 1 051,689 kJ/mol</small><br /><small>'''3 :''' 2 151,621 kJ/mol</small><br /><small>'''4 :''' 3 965,544 kJ/mol</small> |
||
|-bgcolor=#e9e955 |
|-bgcolor=#e9e955 |
||
| align="left" colspan="4" | <small>'''[[Skin atomek]]'''</small> |
| align="left" colspan="4" | <small>'''[[Skin atomek]]'''</small> |
||
Linenn 165: | Linenn 165: | ||
* ''Geriadur brezhoneg'' An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0 |
* ''Geriadur brezhoneg'' An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0 |
||
* ÉTIENNE Guy, ''Geriadur ar Stlenneg'', Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7 |
* ÉTIENNE Guy, ''Geriadur ar Stlenneg'', Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7 |
||
* HOLDEN Norman, ''History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers'', New York, 2001 [http://www.nndc.bnl.gov/content/elements.html ''Brookhaven National Laboratory] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small> |
* HOLDEN Norman, ''History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers'', New York, 2001 [http://www.nndc.bnl.gov/content/elements.html ''Brookhaven National Laboratory''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small> |
||
* [http://www.iupac.org/publications/pac/ ''International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC)''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small> |
* [http://www.iupac.org/publications/pac/ ''International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC)''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small> |
||
* [https://www.jlab.org/ ''Jefferson Lab''] {{en}} <small>Liamm oberiant 22 KZU 2012</small> |
* [https://www.jlab.org/ ''Jefferson Lab''] {{en}} <small>Liamm oberiant 22 KZU 2012</small> |
||
* [http://www.jinr.ru/default.asp?language=eng ''Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna)] {{en}} <small>Liamm oberiant 25 DU 2012</small> |
* [http://www.jinr.ru/default.asp?language=eng ''Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna)''] {{en}} <small>Liamm oberiant 25 DU 2012</small> |
||
* [http://www.elementschimiques.fr/?fr/proprietes/chimiques/rayon-de-van-der-waals ''Les propriétés chimiques''] {{fr}} <small>Liamm oberiant 07 GEN 13</small> |
* [http://www.elementschimiques.fr/?fr/proprietes/chimiques/rayon-de-van-der-waals ''Les propriétés chimiques''] {{fr}} <small>Liamm oberiant 07 GEN 13</small> |
||
* LIDE David R., ''CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition'', CRC Press,2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 {{en}} |
* LIDE David R., ''CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition'', CRC Press,2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 {{en}} |
||
* [http://www.rsc.org/periodic-table/ ''Royal Society of Chemistry] {{en}} <small>Liamm oberiant 03 KZU 2012</small> |
* [http://www.rsc.org/periodic-table/ ''Royal Society of Chemistry''] {{en}} <small>Liamm oberiant 03 KZU 2012</small> |
||
* STWERTKA Albert, ''A Guide to the Elements'', Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 {{en}} |
* STWERTKA Albert, ''A Guide to the Elements'', Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 {{en}} |
||
* [http://www.webelements.com/ ''Webelements''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 2012</small> |
* [http://www.webelements.com/ ''Webelements''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 2012</small> |
Stumm eus an 6 Kzu 2018 da 17:02
|
Un elfenn gimiek eo ar prometiom ; Pm eo e arouez kimiek, 61 e niver atomek ha 144,913 e dolz atomek. Kevanaozet eo ar prometium, n'er c'haver ket e krestenenn an Douar, met dinoet eo bet er galaksi M31-Andromeda.
Istor
E 1879 e voe dizoloet ar samariom 62Sm hag a 1885 an neodimiom 60Nd ; e 1902 e verzas ar c'himiour tchek Carl Gustaf Mosander e tleje bezañ un elfenn all etre Nd hag Sm, ker bras e oa an diforc'hioù etre an div elfenn-se.
E 1914 e verzas ar fizikour saoz Henry Gwyn Jeffreys Moseley e vanke elfennoù o zolz atomek kevatal da 43 (an teknetiom, bet dizoloet e 1937), 61, 72 (an hafniom, 1923), 75 (ar reniom, 1925), 85 (an astat, 1940) ha 87 (ar frankiom, 1939).
E 1926 ez embannas klaskerien e Firenze hag en Illinois bezañ kavet an elfenn 61 ; florentium e voe an anv bet kinniget gant an Italianed hervez Florentia, anv latin Firenze[1], hag illinium a voe kinniget gant an Amerikaned. Didimiom a oa bet kavet gant an daou skipailh avat : n'eus nag izotop stabil d'ar prometiom nag izotop hir a-walc'h e hanter-vuhez evit ma vije bet kavet e Firenze pe en Illinois, evel a ouzer abaoe 1945.
E 1945 neuze, gant skipailh ar fizikour amerikan Jacob A. Marinsky e Clinton Laboratories (Oak Rige National Laboratory hiziv an deiz) en Oak Ridge, Tennessee, e voe kevanaozet an elfenn 61 ; dre ma oa ar skipailh o plediñ a-zevri gant enklaskoù evit al lu ne voe ket embannet an dizoloadenn kent ar bloavezh 1947.[2]
Eus Prometheüs, an Titan a roas an tan da vab-den, e teu anv an elfenn 61.
Perzhioù
Etre re an neodimiom ha re ar samariom eo perzhioù ar prometiom.
Kimiek
Abalamour da zistabilded an elfenn n'eur ket deuet a-benn da dermeniñ holl berzhioù kimiek ar prometiom.
Un nebeud kenaozadoù zo bet kevanaozet, evel Pm(OH)3, na c'haller ket dileizhañ en dour.
Un nebeud haloù zo bet kevanaozet ivez [3] :
Delun | Liv | Teuzverk (°C) |
---|---|---|
PmF3 | Roz-mouk | 1338 |
PmCl3 | Lavand | 655 |
PmBr3 | Ruz | 624 |
Izotopoù
N'eus izotop stabil ebet d'ar prometiom ; prometium-145 eo an izotop stabilañ, gant un hanter-vuhez a 17,7 bloavezh.
Izotop | % en natur | Hanter-vuhez | Digevanad |
---|---|---|---|
145Pm | kevanaozet | 17,7 bloavezh | 145Nd |
146Pm | kevanaozet | 5,33 bloavezh | 146Nd |
147Pm | louc'hoù | 2,6234 vloavezh | 147Sm |
Arver
Prometiom-147 hepken a vez arveret war tachennoù estreget an enklaskoù, er stummoù oksidet Pm(OH)3 pe gloridek PmCl3.
- Dre ma vann ar prometiom skinoù β gwan e vez arveret da fardañ livuzennoù treluc'hek n'int ket skinoberiek evel ma oa ar re a veze fardet gant radiom-226 gwezhall.
- Daspugneroù munut a farder gant prometiom, dre dreiñ ar skinoù β e tredan ; abaoe 1964 e vez kenderc'het hevelep daspugneroù a bad war-dro pemp bloavezh hag a vez arveret en eurieroù hag er binvioù elektronek bihan evit ar vuhez pemdez.
Notennoù
- ↑ Wiley Online Library (de) Liamm oberiant 20 GEN 13
- ↑ Oak Ridge National Laboratory (en) Liamm oberiant 20 GEN 13
- ↑ COTTON Simon, Lanthanides and Actinides Chemistry, John Wiley & Sons Ltd., 2006, ISBN 978-0-470-01006-8 (en)
Daveennoù
- American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
- AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
- AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
- Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de FranPr (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
- Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
- Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
- CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-InterscienPr, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
- DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
- EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
- Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
- ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
- HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- Jefferson Lab (en) Liamm oberiant 22 KZU 2012
- Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
- Les propriétés chimiques (fr) Liamm oberiant 07 GEN 13
- LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press,2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
- Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
- STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
- Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012
Kimiezh | Elfennoù kimiek |
---|
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv •
Taolenn beriodek |