Tog : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Keritiad (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1: Linenn 1:
[[Restr:Many hats.jpg|thumb|Togoù a bep seurt]]
[[Restr:Many hats.jpg|thumb|Togoù a bep seurt]]
[[Restr:Detail from a painting of Napoleon.jpg|thumb|Tog daougornek Napoleon]]

Un '''tog''', pe ur '''c'habell''', zo ur [[pennwisk]], da lavarout eo ur pezh [[dilhad]] a vez lakaet war [[penn]] an dud, koulz [[paotr]]ed koulz [[merc'h]]ed hiziv. A bep seurt togoù zo, pep seurt stumm dezho.
Un '''tog''', pe ur '''c'habell''', zo ur [[pennwisk]], da lavarout eo ur pezh [[dilhad]] a vez lakaet war [[penn]] an dud, koulz [[paotr]]ed koulz [[merc'h]]ed hiziv. A bep seurt togoù zo, pep seurt stumm dezho.


=== Gerdarzh ha distagadur ===
=== Gerdarzh ha distagadur ===
Dont a ra ar ger eus ar ger [[gallek]] "toque". <br />
Dont a ra ar ger eus ar ger [[gallek]] "toque".<br>
Daou zistagadur a gaver d'ar ger: gant ur vogalenn verr, e doare [[Kerne-Izel]] (liester ''tokoù, tokeier''), pe gant ur vogalenn hir, e doare [[Treger]] (liester ''togoù''). E geriadur [[Jules Gros]] e kaver meneg eus ''tokoù'' ha ''togoù'', met ''togoù'' hepken er skouerioù.
Daou zistagadur a gaver d'ar ger: gant ur vogalenn verr, e doare [[Kerne-Izel]] (liester ''tokoù, tokeier''), pe gant ur vogalenn hir, e doare [[Treger]] (liester ''togoù''). E geriadur [[Jules Gros]] e kaver meneg eus ''tokoù'' ha ''togoù'', met ''togoù'' hepken er skouerioù.


Dre vras e vez lavaret ''tog'' bremañ eus ur pennwisk un tamm faro, marteze dre ma veze gwisket togoù gant an dud uhel gwechall, pa veze [[boned]] pe [[kalabousenn]] gant tud ar bobl war ar pemdez. <br />
Dre vras e vez lavaret ''tog'' bremañ eus ur pennwisk un tamm faro, marteze dre ma veze gwisket togoù gant an dud uhel gwechall, pa veze [[boned]] pe [[kalabousenn]] gant tud ar bobl war ar pemdez.<br>
Ne veze ket togoù gant ar merc'hed e Breizh a-raok dibenn ar [[brezel-bed kentañ]] .
Ne veze ket togoù gant ar merc'hed e Breizh a-raok dibenn ar [[brezel-bed kentañ]] .


== Lodennoù ==
== Lodennoù ==
Peurvuiañ e vez div lodenn en un tog:
Peurvuiañ e vez div lodenn en un tog :
* ar [[pod]], pe [[podenn]], ''pod an tog'', ma lakaer ar [[penn]] pe ar [[klopenn|c'hlopenn]];
* ar [[pod]], pe [[podenn]], ''pod an tog'', ma lakaer ar [[penn]] pe ar [[klopenn|c'hlopenn]] ;
* an [[erien]], ledan pe ledanoc'h.
* an [[erien]], ledan pe ledanoc'h.


== Stummoù ==
== Stummoù ==
[[Restr:PaulStrandBowlerHat.jpg|thumb|Un ''tog pomper'', e 1916]]
* Darn a vez lakaet war ar penn, hag a zo [[erien|dierien]].
* Darn a vez lakaet war ar penn, hag a zo [[erien|dierien]].
* Darn all zo erienet, evel ar [[sombrero]] .
* Darn all zo erienet, evel ar [[sombrero]] .
* Darn a c'holo ar gouzoug pe an dremm, ouzhpenn ar blev.
* Darn a c'holo ar gouzoug pe an dremm, ouzhpenn ar blev.
* Darn zo kornek, daougornek, tric'hornek...
* Darn zo kornek, daougornek, tric'hornek...

[[Restr:Detail from a painting of Napoleon.jpg||thumbnail|200px|Tog daougornek Napoleon.]]
[[Restr:PaulStrandBowlerHat.jpg|thumbnail|kleiz|200px|Un ''tog pomper'', e 1916]]


== Gwiskañ ar penn ==
== Gwiskañ ar penn ==
Gwiskañ ar penn a vez graet gant seurtoù togoù abaoe pell, ha gant pezhioù dilhad all, a bep seurt anvioù dezhe: [[boned]], [[kasketenn]] , [[koef]], [[bered]].
Gwiskañ ar penn a vez graet gant seurtoù togoù abaoe pell, ha gant pezhioù dilhad all, a bep seurt anvioù dezhe: [[boned]], [[kasketenn]] , [[koef]], [[bered]].


Betek kreiz an XXvet kantved e oa ret d'an dud goleiñ o fenn e pep lec'h, panevet-se ne oant ket gwisket da-vat. Ne oa nemet ar vugale ha ne oa ket ret dezho.
Betek kreiz an {{XXvet kantved}} e oa ret d'an dud goleiñ o fenn e pep lec'h, panevet-se ne oant ket gwisket da-vat. Ne oa nemet ar vugale ha ne oa ket ret dezho.<br>
Pa vez gwelet filmoù kozh e weler micherourien gant kasketennoù, pesketaerien gant bonedoù, labourerien-douar gant togoù, merc'hed gant koefoù, pe gant mouchouerioù. Ha soudarded, poliserien, beleien, gwisket o fenn ivez.
Pa vez gwelet filmoù kozh e weler micherourien gant kasketennoù, pesketaerien gant bonedoù, labourerien-douar gant togoù, merc'hed gant koefoù, pe gant mouchouerioù. Ha soudarded, poliserien, beleien, gwisket o fenn ivez.


Ne oa nemet er gêr, hag er parkeier pe war vor, ne oa ket ret gwiskañ ar penn. Met er parkeier evel war vor, ma laboure an dud dindan ar seizh amzer, e oa furoc'h goleiñ ar c'hlopenn, traken 'met evit ar yec'hed.
Ne oa nemet er gêr, hag er parkeier pe war vor, ne oa ket ret gwiskañ ar penn. Met er parkeier evel war vor, ma laboure an dud dindan ar seizh amzer, e oa furoc'h goleiñ ar c'hlopenn, traken 'met evit ar yec'hed.

[[Restr:Pierre-Auguste Renoir - Luncheon of the Boating Party - Google Art Project.jpg|thumbnail|Toget eo an holl (pe dost), paotred ha merc'hed, e taolenn [[Auguste Renoir]]. ]]

[[Restr:Pierre-Auguste Renoir - Autoportrait (1876).jpg|thumbnail|kleiz|Auguste Renoir, Emboltred, 1876. Kasketennet eo an arzour.]]

[[Restr:Renoir_Self-Portrait_1910.jpg|thumbnail|dehou|Auguste Renoir, Emboltred, 1910. Toget eo an arzour.]]

[[Restr:3916Chapeau tendu.png|thumbnail|Un tog plac'h e 1911]]

[[Restr:1901 BoaterStrawHat.jpg|thumbnail|kleiz|90px|Un tog plouz koant e 1901. Togoù plouz disheñvel-mat a oa gant al labourerien-douar]]|

[[Restr:1820JuniWienerZeitschrift.jpg|thumbnail|dehou|100px|Togoù merc'hed e 1820]]


== Tennañ an tog ==
== Tennañ an tog ==
Linenn 60: Linenn 46:
* ''An tog feur'', gwisket er broioù yen, ''[[chapka]]'' e [[ruseg]].
* ''An tog feur'', gwisket er broioù yen, ''[[chapka]]'' e [[ruseg]].
* An ''tog-houarn'', pe ''[[tokarn]]'', pe ''[[helm]]'', a vez gwisket gant soudarded.
* An ''tog-houarn'', pe ''[[tokarn]]'', pe ''[[helm]]'', a vez gwisket gant soudarded.

[[Restr:Queen Elisabeth II.JPG|thumbnail|dehou|200px|Brudet eo togoù rouanez Bro-Saoz]]

[[Restr:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007.jpg|200px|thumbnail|Unan eus ar c'hantadoù a dogoù brudet a zo bet gwelet war benn rouanez Bro-Saoz.]]


== Anvioù togoù eus ar bed ==
== Anvioù togoù eus ar bed ==
{|
[[Restr:Akubra-style hat.jpg|thumbnail|150px|[[Akubra]].]]
|- valign="top"

|
[[Restr:Akubra-style hat.jpg|thumb|150px|[[Akubra]]]]
|
* An ''[[akubra]]'' eus [[Aostralia]].
* An ''[[akubra]]'' eus [[Aostralia]].
* Ar ''[[borsalino]]'', an tog feltr aozet gant [[Giuseppe Borsalino]], deuet da vout hini riblerien ar bloavezhioù 30.
* Ar ''[[borsalino]]'', an tog feltr aozet gant [[Giuseppe Borsalino]], deuet da vout hini riblerien ar bloavezhioù 30.
Linenn 78: Linenn 63:
** An [[tog-daougornek]]
** An [[tog-daougornek]]
** An [[tog-tric'hornek]]
** An [[tog-tric'hornek]]
* An ''trilby''.
* An ''trilby''
|-
|}

== Skeudennaoueg ==
<gallery mode="packed" heights="150px">
1820JuniWienerZeitschrift.jpg|Togoù merc'hed e 1820
Pierre-Auguste Renoir - Luncheon of the Boating Party - Google Art Project.jpg|Toget eo an holl (pe dost), paotred ha merc'hed, e taolenn [[Auguste Renoir]]
Pierre-Auguste Renoir - Autoportrait (1876).jpg|Auguste Renoir, Emboltred, 1876. Kasketennet eo an arzour
1901 BoaterStrawHat.jpg|Un tog plouz koant e 1901. Togoù plouz disheñvel-mat a oa gant al labourerien-douar
Renoir_Self-Portrait_1910.jpg|Auguste Renoir, Emboltred, 1910. Toget eo an arzour.
3916Chapeau tendu.png|Un tog plac'h e 1911
</gallery>


== Lennadurezh ==
== Levrlennadur ==
* Colin McDowell, Le chapeau et la mode, des origines à nos jours, Celiv, [[Pariz]], 1992, 224 p. (ISBN 2-86535-208-0)
* Colin McDowell, Le chapeau et la mode, des origines à nos jours, Celiv, [[Pariz]], 1992, 224 p. (ISBN 2-86535-208-0)



Stumm eus an 28 Eos 2017 da 15:47

Togoù a bep seurt
Tog daougornek Napoleon

Un tog, pe ur c'habell, zo ur pennwisk, da lavarout eo ur pezh dilhad a vez lakaet war penn an dud, koulz paotred koulz merc'hed hiziv. A bep seurt togoù zo, pep seurt stumm dezho.

Gerdarzh ha distagadur

Dont a ra ar ger eus ar ger gallek "toque".
Daou zistagadur a gaver d'ar ger: gant ur vogalenn verr, e doare Kerne-Izel (liester tokoù, tokeier), pe gant ur vogalenn hir, e doare Treger (liester togoù). E geriadur Jules Gros e kaver meneg eus tokoù ha togoù, met togoù hepken er skouerioù.

Dre vras e vez lavaret tog bremañ eus ur pennwisk un tamm faro, marteze dre ma veze gwisket togoù gant an dud uhel gwechall, pa veze boned pe kalabousenn gant tud ar bobl war ar pemdez.
Ne veze ket togoù gant ar merc'hed e Breizh a-raok dibenn ar brezel-bed kentañ .

Lodennoù

Peurvuiañ e vez div lodenn en un tog :

Stummoù

Un tog pomper, e 1916
  • Darn a vez lakaet war ar penn, hag a zo dierien.
  • Darn all zo erienet, evel ar sombrero .
  • Darn a c'holo ar gouzoug pe an dremm, ouzhpenn ar blev.
  • Darn zo kornek, daougornek, tric'hornek...

Gwiskañ ar penn

Gwiskañ ar penn a vez graet gant seurtoù togoù abaoe pell, ha gant pezhioù dilhad all, a bep seurt anvioù dezhe: boned, kasketenn , koef, bered.

Betek kreiz an XXvet kantved e oa ret d'an dud goleiñ o fenn e pep lec'h, panevet-se ne oant ket gwisket da-vat. Ne oa nemet ar vugale ha ne oa ket ret dezho.
Pa vez gwelet filmoù kozh e weler micherourien gant kasketennoù, pesketaerien gant bonedoù, labourerien-douar gant togoù, merc'hed gant koefoù, pe gant mouchouerioù. Ha soudarded, poliserien, beleien, gwisket o fenn ivez.

Ne oa nemet er gêr, hag er parkeier pe war vor, ne oa ket ret gwiskañ ar penn. Met er parkeier evel war vor, ma laboure an dud dindan ar seizh amzer, e oa furoc'h goleiñ ar c'hlopenn, traken 'met evit ar yec'hed.

Tennañ an tog

Tennet e veze an tog dirak an dud uhel, ar person evel-just, ar maer, an aotrou (perc'henn an douar, pe an ti), ar skolaer. Hag ivez en iliz.

Ar merc'hed avat ne oa ket ret dezho ober, na dirak tud uhel na "dirak Doue", dre ma ne oa ket dereat dezho dispakañ o blev.

Togoù a bep seurt

Kemmoù en togoù kroc'hen avanked e Kanada.

A bep seurt anvioù zo, hervez ar stumm, an danvez, ar vro orin ar yezh.

  • An tog plouz
  • An tog foñs uhel, pe tog foñs hir,
  • An tog pompad, pe tog pomper, a zo bowler hat e saozneg, a weler er filmoù kozh war bennoù Charlie Chaplin pe Stan Laurel hag Oliver Hardy
  • An tog voulouz, pe tog goz, pe tog blev goz, togoù doare Breizh.
  • An tog ruz: tog ar gardinaled, en iliz katolik.
  • An tog feur, gwisket er broioù yen, chapka e ruseg.
  • An tog-houarn, pe tokarn, pe helm, a vez gwisket gant soudarded.

Anvioù togoù eus ar bed

Akubra

Skeudennaoueg

Levrlennadur

Liammoù

Wikeriadur
Sellit ouzh ar ger tog er
wikeriadur, ar geriadur frank.