Bevoniezh : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
D Kempennig...
Linenn 13: Linenn 13:


* Skouerioù ha doareennoù ar bevien : [[loenoniezh]], [[Louzawouriezh]], [[mikrobevoniezh]]...,
* Skouerioù ha doareennoù ar bevien : [[loenoniezh]], [[Louzawouriezh]], [[mikrobevoniezh]]...,
* Frammadur ar bevien hag o mont en-dro a c'hell bezañ sellet outo diwar veur a savboent : [[molekulenn|molekul]] (bevoniezh ar molekul), [[kellenn]]où (bevoniezh ar c'hellennoù), organoù (bevoniezh an organoù), deskrivadur ar c'horfoù (anatomiezh), mont en-dro (fiziologiezh),
* Frammadur ar bevien hag o mont en-dro a c'hell bezañ sellet outo diwar veur a savboent : [[molekulenn|molekul]] (bevoniezh volekulel), [[kellenn]]où (bevoniezh kelligel), organoù (bevoniezh an organoù), deskrivadur ar c'horfoù (anatomiezh), mont en-dro (fiziologiezh),
* Darempredoù ar bevien gant o endro (ekologiezh),
* Darempredoù ar bevien gant o endro (ekologiezh),
* Studi [[renkadurezh]] ar [[spesad]]où liammet gant o istor pe emdroadel pe [[fullogeneliezh|fullogenel]] ; [[sistematik]] a vez graet eus an dachenn-mañ.
* Studi [[renkadurezh]] ar [[spesad]]où liammet gant o istor pe emdroadel pe [[fullogeneliezh|fullogenel]] ; [[sistematik]] a vez graet eus an dachenn-mañ.
Linenn 33: Linenn 33:
* Bevoniezh an diorren
* Bevoniezh an diorren
* Bevoniezh an organoù
* Bevoniezh an organoù
* Bevoniezh ar c'hellennoù
* [[Bevoniezh kelligel]]
* Bevoniezh ar molekul
* [[Bevoniezh volekulel]]
* Bevoniezh frammadurel
* Bevoniezh frammadurel
* [[Bioteknologiezh]]
* [[Bioteknologiezh]]

Stumm eus an 14 Eos 2016 da 13:30

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ
Animalia - Bos primigenius taurus
Planta - Triticum
Fungi - Morchella esculenta
Stramenopila/Chromista - Fucus serratus
Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)
Archaea - Halobacteria
Virus - Gamma phage

Ar ger bevoniezh a zo bet savet diwar ar brezhoneg bev-, ur penngef hag a denn d'ar boudoù a zo buhez enno, ar bevien a vez graet anezho.
Implijet e vez ivez an termen biologiezh, savet diwar ar gregach βίος = buhez ha λόγος = gouiziegezh.

Ur skourr eus Skiantoù an Natur eo ha gouestlet eo da studi ar vuhez diwar an holl savboentoù a c'hell bezañ kavet :

  • Skouerioù ha doareennoù ar bevien : loenoniezh, Louzawouriezh, mikrobevoniezh...,
  • Frammadur ar bevien hag o mont en-dro a c'hell bezañ sellet outo diwar veur a savboent : molekul (bevoniezh volekulel), kellennoù (bevoniezh kelligel), organoù (bevoniezh an organoù), deskrivadur ar c'horfoù (anatomiezh), mont en-dro (fiziologiezh),
  • Darempredoù ar bevien gant o endro (ekologiezh),
  • Studi renkadurezh ar spesadoù liammet gant o istor pe emdroadel pe fullogenel ; sistematik a vez graet eus an dachenn-mañ.

Savet ez eus bet meur a renkadurezh evit ar bevien goude ma oa bet kinniget gant ar Svedad Carl von Linné er XVIIvet kantved renkañ anezho e daou renadur : al loened hag ar plant. Bremañ e vez kinniget sistemoù kladistik gant muioc'h eget ugent renadur.

Ar skiant a denn da studi ar vuhez eo ar vevoniezh, ha da gentañ ar mikro-organegoù hag a zo ar bakteri, ar c'huanobakteriennoù (?) hag ar mikroplasmoù, met an darn vuiañ eus ar vevoniourien n'eo ket evit sellout ouzh ar virusoù, ar viroidoù hag ar prion evel bevien.

Anvet eo kellennoù eukariot ar c'hellennoù a zo dezho an dafar genetek rodellet en ur galonenn ha gwarezet gant ur goc'henn. An organegoù-mañ a vez graet eukarioted anezho.

Koulskoude ez eus organegoù unkellennek hag a zo o dafar genetek strewet e-barzh o c'hitoplasm hep kalonenn ebet. Ar seurt kellennoù-mañ a vez graet prokarioted anezho.

Kelennoù bevoniezhel ha termenoù liammet outo

Istor

Bevoniourien vrudet

Notennoù ha daveennoù