Barzhaz Breizh

Ar Rannoù, Kan kentañ ar Barzaz Breiz

Barzhaz Breizh (hervez an doare-skrivañ a vremañ), pe Barzaz Breiz (hervez an doare-skrivañ orin), zo anv ul levr savet gant Kervarker (Théodore Hersart de la Villemarqué), hag embannet e 1839. Ennañ ez eus gwerzioù dastumet gantañ, pe gant e vamm evit darn, troet e galleg gantañ, hag embannet gant displegadurioù gallek a-zivout pep gwerz hag an tonioù da-heul. En amzer-se e oa war e studi diellour e Skol an Dielloù, e Pariz.

Embannadurioù a bep seurt

Embannet e voe ar Barzaz Breiz evit ar wech kentañ e 1839 e Pariz gant an embannadurioù Delloye e stumm 2 levr in-8. Adembannet e voe e 1840, e 1845, ha da c’houde e 1846, gant an Embannadurioù Didier et Cie, hag e 1867 adarre e Pariz.

Embannadur 1867 a voe adembannet meur a wech gant al levraoueg akademikel Perrin. Troet eo bet ar Barzhaz Breizh meur a wech e saozneg (Taylor, Fleay…), en alamaneg (Keller-Seckendorf), en italianeg (Pascoli), e poloneg h.a.

E 1981 e voe embannet ar Barzhazh Breiz e stumm ul levr-godell gant un embanner nevez.

E 1989 eo gant Mouladurioù Hor Yezh, un ti-embann staliet neuze e Lesneven ha renet gant Yann Desbordes, e teuas er-maez kentañ embannadur hollvrezhonek ar Barzhaz Breizh, skrivet en doare-skrivañ peurunvan.

E 1996 ez embannas Coop Breizh doare gallek ar Barzhaz Breizh, da lavaret eo hep skridoù brezhonek, evel ma oa bet skrivet

E 1999, gant an embannadurioù Éditions du Layeur e oa bet adembannet ar Barzaz Breiz bet embannet e 1867. Kinniget eo al levr-se gant Yann-Fañch Kemener, kaner brezhonek bet dastumet kalz a ganaouennoù gantañ ivez. Rakskridoù 1839, 1845, 1867 a oa bet embannet el levr-se, ma’z eo bet lakaet ar skridoù gallek hag ar skridoù brezhonek keñver-ha-keñver, en doare da aesaat lenn ar gwerzioù en div yezh. Da-heul al levr ez eus bet lakaet ur bladenn-arc’hant zo bet enrollet warni 12 kanaouenn gant Yann-Fañch Kemener ha Maîtrise de Bretagne, a gan o-unan pe a-gevret.

Ul levr brudet-kenañ

Brudet-kenañ e oa bet ar Barzaz Breiz e bed al lennegezh e Pariz. Skrivañ a reas George Sand ur ger bennak a-zivout « Diamantoù ar Barzhaz Breizh en ur skrid bet savet ganti ha keñveriañ a reas unan eus kanaouennoù ar Barzhaz Breizh, anvet « Droukkinnig Neumenoiou », gant ar bennoberenn « Ilias » bet savet gant Homeros. Kervarker, a oa 24 bloaz d’ar mare-se, a voe uhelaet e stadud sokial hag e-se e voe tu dezhañ studiañ donoc’h ar brezhoneg ha trajediennoù kozh Breizh. Ur wech deuet da vezañ anaoudek e teuas Kervarker da vezañ ezel eus Académie des inscripions et belles-lettres e 1856.

Ur bennoberenn heverk eo ar Barzhaz Breizh , ma’z eus unan, ken evit a sell al lennegezh, ar skiantoù, ken evit a sell ar politikerezh. Awenet e vez kalz a arzourien gant al levr-se, en o zouez ar sonerien a blij dezho ar c’hevrollennoù embannet a-gevret gant ar c’hanaouennoù.

Tabutoù a-zivout ar « Barzaz Breiz »

Pell goude embannadur ar Barzhaz Breizh e kavas Fañch an Uhel abeg el labour bet kaset da benn gant Kervarker, daoust m’en doa bet tro da gomz gantañ da-heul ur c’hendalc’h gouizieien e 1868. Soñjal a rae dezhañ e oa bet savet ar c’hanaouennoù penn-da-benn hervez stil James MacPherson rak biskoazh n’en doa lennet kanaouennoù bet savet ken mat hep gerioù gallek enno.

Skrivet en doa Francis Gourvil en e dezenn bet embannet e 1960 ne oa ket ar Barzaz Breiz ur barzhaz kananouennoù pobl gwririon.

Disteurel a reas Donatien Laurent an tamalladennoù-se evit darn en e dezenn bet kaset da benn gantañ e 1974. Diskouez a ra en e dezenn, bet embannet goude e 1989, e oa bet dastumet ar gwerzioù evit gwir gant Kervarker goude bezañ bet dizoloet e garnedoù dastum e 1964. Kervarker en doa, sur a-walc’h, kempennet ar gwerzioù evit kinnig kanaouennoù stummet-mat hag evit sevel doareoù-skouer eus ar c’hanaouennoù evel ma veze graet d’ar mare-se, da skouer gant ar breudeur Grimm.

Gwerzioù

• Ar Rannoù
• Diougan Gwenc’hlan
• An Aotrou Nann hag ar Gorrigan
• Ar Bugel Lec’hiet
• Ar C’horred
• Liñvadenn Gêr-Iz
• Gwin ar C’hallaoued ha Koroll ar C’hleze
• Bale Arzhur
• Bosenn Eliant
• Marzhin
  • I. Marzhin en e gavell
  • II. Marzhin Divinour
  • III. Marzhin Barzh
  • IV. Distro Marzhin
• Lez-Breizh
  • I. Ar C’himiad
  • II. An Distro
  • III. Marc’heg ar Roue
  • IV. Morian ar Roue
  • V. Ar Roue
  • VI. Al Lean
• Droukkinnig Neumenoiou
• Alan al Louarn
• Bran
• Ar Falc’hon
• Loeiza hag Abalard
• An Distro esu a Vro-Saoz
• Gwreg ar C’hroazour
• An Eostig
• Ar Plac’h Dimezet gant Satan
• Ar Breur Mager
• Kloareg Roc’han
• An Tri Manac’h Ruz
• Janedig-Flamm
• Stourm an Tregont
• An Erminig
• Baron Jaouioz
• Filhorez an Aotrou Gwesklen
• Gwaz an Aotrou Gwelsklen
• An Alarc’h
• Ar Seizenn Eured
• Azenorig C’hlas
• Paotred Plouieou
• Seziz Gwengamp
• Ened Rosporden
• Jenovefa Rustefan
• Itron Varia ar Folgoad
• Ar Re Unanet
• Fontanella
• Pennhêrezh Keroulaz
• Floc’h Loeiz Trizek
• Markiz Gwerann
• Maronad an Aotrou Neved
• Emzivadez Lannuon
• Marv Pontkalleg
• Emgann Sant Kast
• Yannig Skolvan
  • I. Ar Gwalldaol
  • II.Truez an Ene
• Pardon Sant Fiakr
• Kanaouenn al Levier
• Al Labourerien
• Ar Beleg Forbannet
• Ar Re C’hlas
• Ar Chouanted
• Ur Gentel Vat
• Bleunioù Mae
• An Amzer Dremenet

Sonioù

• Ar Goulenn
• Ar Gouriz
• Son an Daol
• Kentel ar Beorien
• Son Fest an Arvell
• Son Fest miz Even
• Son al Leur Nevez
• Kentel Fest ar Vugale
• An Hollaika
• Troiad an Eginane
• Ar C’hakouz
• Milinerez Pontaro
• An Droug-Hirnez
• Ar C’hloareg Paour
• Melezerioù Arc’hant
• Kroaz an Hent
• An Droukrañs
• Ar Gwennilied

Kanennoù

• Buhez Sant Ronan
• Sant Eflamm hag ar Roue Arzhur
• Tour an Arvor
• Kimiad an Ene
• Kanaouenn an Anaon
• An Ifern
• Ar Baradoz

Stagadenn

• Klemmvan Itron Nizon

Levrlennadurezh

• BARZAZ BREIZ, chants populaires de la BRETAGNE, recueillis, traduits et annotés pr le vicomte Hersart de la Villemarqué, 6ème édition, Pariz, Librairie académique, Didider et Cie, Libraires éditeurs 1867.
• Donatien Laurent,Aux sources du Barzaz Breiz ArMen 1989
• Francis Gourvil :" Théodore-Claude-Henri Hersart de la Villemarqué (1815 - 1895) et le Barzaz-Breiz Embannadurioù Oberthur - Roazhon. 1960.
• La question du Barzaz-Breiz ne serait-elle pas encore liquidée ?' 'Dastumad randaeloù" a-zivout ar Barzaz-Breiz. Tennet eus "La Dépêche de Brest", Mizioù Meurzh-Ebrel-Mezheven 1930
• Sur un passage de la neuvième série du Barzaz-Breiz. Embannadurioù Granvillaise – Roazhon. 1954. Tennet eus Ogam hengoun keltiek
• La littérature arthurienne dans le Barzaz-Breiz. Tennet eus Cahiers de l'Iroise. Brest. 1956.
• La langue du Barzaz-Breiz et ses irrégularités. Solecismes, syntaxe, tournures insolites. Imprimeries Réunies - Roazhon. 1966
• Nouvelles contributions à l'histoire du Barzaz-Breiz. 1982.
• L'authenticité du Barzaz-Breiz et ses defenseurs. A la rescousse d'un mauvais livre
• "En ur lenn ar Barzhaz Breizh", teir levrenn gant Abeozen embannet gant Preder (levrenn gentañ e 1959) diwar gentelioù Abeozen war ar Barzhaz Breizh e-pad an eil brezel bed e skol Emil Ernod Roazhon.

Sonerezh Breizh

• Sonerien ha kanerien Breizh a-leizh zo bet levezonet gant ar Barzaz Breiz. En o zouez, Alan Stivell en deus sonet ha kanet meur a ganaouenn tennet eus al levr brudet-se : « Marv Pontkalleg », « An Alarc’h », « Silvestrig », « Jenovefa », « Bale Arzhur » ha « Diougan Gwenc’hlan », ar strollad Tri Yann en deus enrollet meur a werz ivez Marv Pontkalleg, An Alarc’h, An Distro eus ar Vro-Saoz… Menegomp ivez Gilles Servat, Andrea ar Gouilh, EV, [[Bernard Benoît] h.a.

Levrioù all

Barzaz-Breiz - Les chanteurs et les puissances morales dans les montagnes, kelaouenn ar C.G.H..P, 14 a viz Mezheven 2005

Liammoù Internet

• Ar skrid brezhonek kinniget gant Per Kentel
• Barzaz Breiz en pdf, 4vet embannadur, 1846 (heñvel ouzh hini 1845).