Hesiodos : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm eus an 25 Gen 2015 da 12:30

Hesiodos (Ἡσίοδος, Hêsíodos e henc'hresianeg, Hesiodus e latin) a oa ur barzh hellazat eus ar VIIIvet kantved a-raok JK. Ganet e vije Hesiodos en Askra, ur vourc'hadenn eus Beotia.

E vuhez

Ar fedoù

Tra ne ouzer diwar e benn nemet pezh a skriv en e varzhonegoù. Dre deir gwech e-barzh Al Labourioù hag an Deizioù e ro un dornad munudoù diwar-benn e vuhez. Un draig a lavar ivez en e Deogonia.

E dad a deue eus Kume en Eolia, ur vro eus Azia-Vihanañ entre Ionia ha Troas. Pe anv e oa, n'ouzer ket. Dios e vije bet, hervez an hengoun, met kement-se a deuje eus treuzkompren ur rannbennad «Πέρση, δῖος γένος}} / Pérsê, dĩos génos » (Labourioù, v. 299), komprenet evel « Perses, mab da z-Dios » e-lec'h « Perses, mab hael ». Perc'henn e oa d'ur seurt embregerezh aocherezh a voe rivinet gantañ.

Treuziñ ar mor a reas neuze, ha mont da chom da Askra ma prenas un tamm douar e-harz ar Menez Helikon. Eno e timezas gant Pycimède, ha daou vab o doe: Hesiodos ha Perses.

Ul lec'h paour e oa Askra. Hervez Hesiodos e oa ur « bourk milliget, drouk d'ar goañv, kriz d'an hañv, morse ne veze plijus » (Labourioù, v. 640). Pa zeuas ar c'houlz da rannañ hêrezh e dad e savas bec'h etre e vreur Perses hag eñ, hag ur prosez e voe etreze. Gant rouaned Askra e voe lavaret edo ar gwir gant Perses. Hemañ a gasas goude se e stal da Gernetra, hag ez eas war-lerc'h da c'houlenn arc'hant digant e vreur a gasas anezhañ da sutal. Ha Perses, droug ennañ, a c'hourdrouzas Hesiodos , prest d'ober ur posez all d'e vreur. Hiroc'h n'ouzer ket.

Evit reiñ un tamm skiant d'e vreur hag e skoazellañ da gaout ur vuhez yac'h ha da verañ e beadra evel a zo dleet e savas Hesiodos ar varzhoneg Al Labourioù hag an Deizioù.

Al Labourioù hag an Deizioù

Diazezet eo an oberenn war an div wirionez-mañ:

al labour eo lezenn ar vuhez;
an neb a labour en devez peadra da vevañ atav.

Skrivet e voe pa oa al labour-douar o vont da fall, ha Hellaziz o tivroañ da glask douaroù nevez da drevadenniñ.

Ouzhpenn labourat an douar e oa un aedes anezhañ, da lavarout eo ur barzh a save barzhonegoù evit o reiñ da glevet d'an dud. E C'halkis en Eubea, e kemeras perzh en ur genstrivadeg barzhoniezh aozet gant mibien ar roue Amfidamas da lidañ obidoù o zad. Trec'h e voe war ar genstriverien all gant ur varzhoneg a gane enni talvoudegezh al labour-douar hag ar peoc'h. Un trebez a voe roet dezhañ evel gopr ha dediet e voe gantañ da Vuzezed ar menez Helikon.

Mervel a eure en Askra. Pa voe distujet ar gêriadenn gant tud Tespia, e tec'has an annezidi da Orc'homenos. Hervez testeni Aristoteles en e Bonreizh Orc'homenos e voe dastumet ludu korf ar barzh, war-lerc'h un orakl, gant tud ar gêr-se, ha lakaet e-kreiz o agora, e-kichenik bez Minias, haroz ar geoded en-eeun. E-giz-se e voe lakaet Hesiodos gant an annezidi da ziazezer o c'hêr (οἰκιστής}} / oikistês e gregach).

Komz anezhañ e-unan en deus graet Hesiodos en e oberenn: karout a ra ar vuhez sioul war ar maez, an dilontegezh hag ar reizhded, doujañ ouzh ar relijion betek bout kredus, hep klask plijout d'ar roue, trawalc'h dezhañ reiñ skoazell d'e genvroiz, a brezege dezho ar vuhezegezh vat gant gwerzennoù brav. Gantañ eo bet ijinet ar varzhoniezh didaktek. Delwennoù a voe savet dezhañ war-lerc'h e varv e Thespies, Olimpia ha war ar menez Helikon.

Kanet e voe e varzhonegoù gant ar rapsoded ha brud bras a deuas dezho evel-se. Kalzig a varzhed a zo bet awenet gant Hesiodos, hag en o zouez

Vergilius (en e Georgica),
Caton an Henañ (en e De agri cultura)
Lucretius.

Ar mojennoù

E skridoù kozh e kaver munudoù diwar-benn Hesiodos:

an Ἀγών / Agốn, pe Disput etre Homeros ha Hesiodos, kenstrivadeg barzhonegañ etre an daou varzh , e gregach;
Buhez Hesiodos, gant ar gramadegour bizantat Yann Tzétzès ;

Oberennoù

Mard eo anavet anv Hesiodos eo abalamour m'en deus skrivet diwar-benn ar mojennoù kozh en e oberennoù, ha dreist-holl Teogonia hag Al Labourioù hag an Deizioù .

- Teogonia (Θεογονία}} / Theogonía) a zo diwar-benn lignezoù an doueed ma kinnig enni ar bernioù doueed a zo meneg anezho er mojennoù, gant an tri remziad anezho: hini Ouranos, hini Kronos, hini Zeus a voe trec'h warno holl. Koshañ barzhoneg relijiel Hellaz eo. Ouzhpenn kontañ lignezoù an doueed ez eus el levr ur c'hosmogonia a grog gant krouidigezh ar bed hag ar C'haos.

Al Labourioù hag an Deizioù (Ἔργα καὶ Ἡμέραι / Erga kaì Hêmérai) ;

Skoed Herakles (Ἀσπὶς Ἡρακλέους}} / Aspìs Hêrakléous), awenet gant deskrivadur skoed Akilles en Iliada.

Oberennoù all lakaet war e gont

Koulskoude ez eus bet lakaet e-leizh a oberennoù all war e gont, en un doare faltazius:

Katalog ar Maouezed, pe Ἢ οἷαι / Ê hoiai , « pe hevelep maouez... », formulenn glasel en un danevell, a zo tennet anezho 54 gwerzenn gentañ ar Skoed ;

Pennadoù kar dre o ster

Homeros

Levrlennadurezh

Marcel Détienne, « Crise agraire et attitude religieuse chez Hésiode », Revue d'études latines, coll. « Latomus 68 » Bruxelles, 1963 ;
(en) Richard Janko, Homer, Hesiod and the Hymns. Diachronic Development in Epic Diction, Cambridge University Press, 1982 (ISBN 0521238692) ;
Marie-Christine Leclerc, La Parole chez Hésiode, Les Belles Lettres, Paris, 1993 ;
Paul Mazon, introduction à l'édition de Théogonie. Les Travaux et les Jours. Le Bouclier aux éditions des Belles Lettres, Paris, 2002 (1añ embannadur: 1928) ;
Patrom:STLB ;
Jean-Pierre Vernant :
- Mythe et pensée chez les Grecs, La Découverte, Paris, 1996,
- Mythe et société en Grèce antique, Paris, 1974 (emb. kentañ.

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Hesiodes

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Arnodskrid diwar-benn Hesiodes hag e oberennoù.

@@ Linenn 1: / Linenn 1: @@
 [[Skeudenn:Pseudo-Seneca BM GR1962.8-24.1.jpg|thumb|right|220px|« Pseudo-[[Seneca]] » : pell amzer e voe kredet e oa penn ar prederour stoikian roman, met gallout a rafe bezañ ur barzh kozh, Hesiodos marteze. Delwenn roman diwar batrom un delwenn [[hellenat]] ([[British Museum]])]]
+[[Skeudenn:Moreau,_Gustave_-_Hésiode_et_la_Muse_-_1891.jpg|thumb|left|Hesiodos ha [[Plac'h an Awen]], livet gant [[Gustave Moreau]].]]
+'''Hesiodos''' (Ἡσίοδος, ''Hêsíodos'' e [[henc'hresianeg]], ''Hesiodus'' e [[latin]]) a oa ur [[barzh]] [[Hellaz|hellazat]] eus ar VIIIvet kantved a-raok JK. Ganet e vije Hesiodos en [[Askra]], ur vourc'hadenn eus [[Beotia]].
-[[Skeudenn:Moreau,_Gustave_-_Hésiode_et_la_Muse_-_1891.jpg|thumb|left|[[Hesiodos]] ha [[Plac'h an Awen]], livet gant [[Gustave Moreau]].]]
-'''Hesiodos ''' (Ἡσίοδος, ''Hêsíodos'' e [[henc'hresianeg]], ''Hesiodus'' e [[latin]]) a oa ur [[barzh]] [[Hellaz|hellazat]] eus ar VIIIvet kantved a-raok JK. Ganet e vije Hesiodos en [[Ascra]], ur vourc'hadenn eus [[Beotia]].
 == E vuhez ==
 === Ar fedoù ===
 Tra ne ouzer diwar e benn nemet pezh a skriv en e varzhonegoù. Dre deir gwech e-barzh ''[[Al Labourioù hag an Deizioù]]'' e ro un dornad munudoù diwar-benn e vuhez. Un draig a lavar ivez en e ''[[Teogonia|Deogonia]]''.
@@ Linenn 16: / Linenn 13: @@
 Treuziñ ar mor a reas neuze, ha mont da chom da Askra ma prenas un tamm douar e-harz ar Menez [[Helikon]]. Eno e timezas gant ''Pycimède'', ha daou vab o doe: '''Hesiodos''' ha '''Perses'''.
-Ul lec'h paour e oa Ascra. Hervez Hesiodos e oa ur « bourk milliget, drouk d'ar goañv, kriz d'an hañv, morse ne veze plijus » (''Labourioù'', v.&nbsp;640). Pa zeuas ar c'houlz da rannañ hêrezh e dad e savas bec'h  etre e vreur Perses hag eñ, hag ur prosez e voe etreze. Gant rouaned Ascra e voe lavaret edo ar gwir gant Perses. Hemañ a gasas goude se e stal da Gernetra, hag ez eas war-lerc'h da c'houlenn arc'hant digant e vreur a gasas anezhañ da sutal. Ha Perses, droug ennañ, a c'hourdrouzas Hesiodos , prest d'ober ur posez all d'e vreur. Hiroc'h n'ouzer ket.
+Ul lec'h paour e oa Askra. Hervez Hesiodos e oa ur « bourk milliget, drouk d'ar goañv, kriz d'an hañv, morse ne veze plijus » (''Labourioù'', v.&nbsp;640). Pa zeuas ar c'houlz da rannañ hêrezh e dad e savas bec'h  etre e vreur Perses hag eñ, hag ur prosez e voe etreze. Gant rouaned Askra e voe lavaret edo ar gwir gant Perses. Hemañ a gasas goude se e stal da Gernetra, hag ez eas war-lerc'h da c'houlenn arc'hant digant e vreur a gasas anezhañ da sutal. Ha Perses, droug ennañ, a c'hourdrouzas Hesiodos , prest d'ober ur posez all d'e vreur. Hiroc'h n'ouzer ket.
 Evit reiñ un tamm skiant d'e vreur hag e skoazellañ da gaout ur vuhez yac'h ha da verañ e beadra evel a zo dleet e savas Hesiodos ar varzhoneg ''[[Al Labourioù hag an Deizioù]].
 == Al Labourioù hag an Deizioù ==
 Diazezet eo an oberenn war an div wirionez-mañ:
 * al labour eo lezenn ar vuhez;
@@ Linenn 44: / Linenn 40: @@
 * an Ἀγών / ''Agốn'', pe ''Disput etre [[Homeros]] ha Hesiodos'', kenstrivadeg barzhonegañ etre an daou varzh , e gregach;
 * ''Buhez Hesiodos'', gant ar gramadegour bizantat [[Yann Tzétzès]] ;
-<!--
-* l’article ''Hésiode'' de la ''[[Souda]]'' ;
-* deux passages de [[Pausanias (écrivain)|Pausanias]] (IX, 31, 3-6 et 38, 3-4) et quelques allusions éparses ;
-* un passage de [[Plutarque]] (''Moralia'', 162b).
-Bodet eo bet an holl skridoù-se er  ''Vitæ Homeri et Hesiodi'', gant [[Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff|Ulrich von Wilamowitz]] (Bonn, 1916).
-[[Image:Eugène Ferdinand Victor Delacroix 037.jpg|thumb|left|220px|''Hésiode et la [[Muses|Muse]]'', par [[Eugène Delacroix|Delacroix]], coupole du [[Palais Bourbon]], 2{{e}} moitié du {{XIXe siècle}}]]
-L’''Agốn'' ou "Dispute d'[[Homère]] et d'Hésiode" est une sorte de livre scolaire remontant au {{IIe siècle}} de l'ère chrétienne, mais dont le contenu est beaucoup plus ancien ([[Aristophane]] en cite des vers dans ''la Paix'', en [[-421|421 av. J.-C.]] Il narre un tournoi opposant [[Homère]] à Hésiode, et a pour objectif de répondre à la question : que faut-il préférer, de la poésie didactique ou de la poésie épique ? Au terme du tournoi, Hésiode l’emporte sur l’avis du roi, parce qu’il célèbre la paix et non la guerre. Hésiode remporte un trépied qu’il consacre aux Muses, dans une sorte de décalque du tournoi de Chalcis.
-Plutarque, la ''Souda'' et Tzétzès content quant à eux la mort d’Hésiode, en des termes concordants. Voulant dédier aux Muses le trépied gagné à Chalcis, il se rendit auprès de l’[[oracle de Delphes]], où la [[Pythie]] lui fit une terrible prédiction :
-<blockquote>
-« Heureux ce mortel qui visite ma demeure, cet Hésiode que chérissent les Muses immortelles ! Sa gloire s'étendra aussi loin que les rayons de l’aurore. Mais redoute le bois fameux de Jupiter Néméen (''Nemeion''). C'est là que le destin a marqué le terme de ta vie. »
-</blockquote>
-Hésiode, pensant que la prédiction désignait le temple de [[Jupiter (mythologie)|Jupiter Néméen]] sur le site d’Olympie, s’éloigna du [[Péloponnèse]] et s’établit à Oinoé, ville de la [[Locride ozolienne]]. Il y vécut longtemps, prit femme et eut un fils. Cependant, Plutarque rapporte qu’un jour, alors qu’il séjournait chez un hôte avec un certain Milésius, celui-ci viola la fille de son hôte durant la nuit. Hésiode fut accusé du crime et tué par les frères de la victime. Ce qu’Hésiode avait ignoré, c’est que le lieu de ces événements, une région boisée près de la mer, était consacré à Jupiter Néméen. Son corps fut jeté à la mer — la prophétie se réalisait.
-Il convient de noter que chez Tzétzès, c’est Hésiode lui-même qui est le séducteur. Quoi qu’il en soit, le cadavre fut sauvé de la submersion par une troupe de [[dauphin]]s qui le portèrent jusqu’au [[golfe de Corinthe]], où les [[Locride|Locriens]] célébraient la fête d’[[Ariane (mythologie)|Ariane]]. Ils recueillirent le corps et pourchassèrent les meurtriers. Hésiode fut enterré sur le Néméion, en un endroit gardé secret par les habitants de [[Naupacte]], de peur que ceux d’[[Orchomène]] ne leur enlèvent les cendres.
-Cette histoire porte bien les marques de la légende : l’oracle mal compris qui se réalise, l’intervention de dauphins, le tombeau caché. Il est certain qu’elle fut élaborée dans le cadre d’une rivalité entre Naupacte et Orchomène. De plus, la même légende nomme le fils d’Hésiode et de la Locrienne séduite : il n'est autre que [[Stésichore]], grand poète lyrique…
--->
 == Oberennoù ==
 [[Image:Moreau,_Gustave_-_Hésiode_et_la_Muse_-_1891.jpg|thumb|right|200px|''Hesiodos hag ur [[Muzezed|Vuzenn]]'', gant [[Gustave Moreau]] ([[1891]])]]
-Mar deo anavet anv Hesiodos eo abalamour ma en deus skrivet diwar-benn ar mojennoù kozh en e oberennoù, ha dreist-holl ''[[Teogonia]]'' hag ''[[Al Labourioù hag an Deizioù]] ''.
+Mard eo anavet anv Hesiodos eo abalamour m'en deus skrivet diwar-benn ar mojennoù kozh en e oberennoù, ha dreist-holl ''[[Teogonia]]'' hag ''[[Al Labourioù hag an Deizioù]] ''.
-<!--
-Il met ainsi les trois puissances principales : [[Gaïa]], [[Nyx]] et [[Éros]], au début du récit (sans préciser qu’elles naissent au début). Auparavant, il existait une version de ces mythes par cité en Grèce ; la refondation d'Hésiode, si elle n’a pas éliminé les textes contradictoires (''[[l'Odyssée]]''), s’est imposée comme le meilleur [[Mythes et création du Monde|récit des origines]] pour les Grecs anciens.
-Hésiode tire son inspiration de multiples sources : son père cabotait en Asie, il a donc dû avoir des échos des mythes [[babylone|babyloniens]]. S’il repense le mythe, il le fait cependant dans la logique du mythe.
-=== Attributions classiques ===
-<!--La première édition ancienne que nous ayons conservée par les papyrus n’attribue à Hésiode que trois œuvres.-->
 ** ''[[Teogonia]]'' (Θεογονία}} / ''Theogonía'') a zo diwar-benn lignezoù an doueed ma kinnig enni ar bernioù doueed a zo meneg anezho er mojennoù, gant an tri remziad anezho: hini [[Ouranos]], hini [[Kronos]], hini [[Zeus]] a voe trec'h warno holl. Koshañ barzhoneg relijiel Hellaz eo. Ouzhpenn kontañ lignezoù an doueed ez eus el levr ur c'hosmogonia a grog gant krouidigezh ar bed hag ar [[C'haos]].
@@ Linenn 89: / Linenn 56: @@
 *''[[Katalog ar Maouezed]]'', pe  ''Ἢ οἷαι / ''Ê hoiai'' '', « pe hevelep maouez... », formulenn glasel en un danevell, a zo tennet anezho 54 gwerzenn gentañ ar ''Skoed'' ;
-<!--
-* ''Les Grands Travaux'' et ''les Grandes Éhées'', dont le rapport avec ''les Travaux'' et ''les Éhées'' reste incertain ;
-* ''L'Ornithomantie'', ''la Mélampodie'' (sur les devins [[Mélampous]], [[Calchas]] et [[Tirésias]]), ''Explications de prodiges'', ''Astronomie'', des poèmes sur l'art de la divination ;
-* ''Les Leçons de Chiron'', un poème didactique ;
-* ''Les Dactyles de l’Ida'', sur les premiers métallurgistes ;
-* ''Les Noces de Céyx'' ;
-* ''La Descente aux Enfers de Pirithoos'' ;
-* ''Aigimios'', ur meurgan a-zivout ur roue [[dorian]].
-=== Quelques citations ===
-* « La route qui mène à la misère est plane. » (''Travaux'', v. 287)
-* « Gain mal acquis vaut un désastre. » (''Travaux'', v. 352)
-* « Qui se fie à une femme se fie aux voleurs. » (''Travaux'', v. 375)
-* « Ne remets rien au lendemain ni au surlendemain. » (''Travaux'', v. 410)
--->
 === Pennadoù kar dre o ster ===
-* [[Homeros]] ;
+* [[Homeros]]
-* [[Hexamètre dactylique]].
 === Levrlennadurezh ===
 * [[Marcel Détienne]], « Crise agraire et attitude religieuse chez Hésiode », ''Revue d'études latines'', coll. « Latomus 68 » Bruxelles, 1963 ;
 * {{en}} Richard Janko, ''Homer, Hesiod and the Hymns. Diachronic Development in Epic Diction'', Cambridge University Press, 1982 {{ISBN|0521238692}} ;
@@ Linenn 120: / Linenn 67: @@
 * Jean-Pierre Vernant :
 ** ''Mythe et pensée chez les Grecs'', La Découverte, Paris, 1996,
-** ''Mythe et société en Grèce antique'', Paris, 1974 (1{{re}} éd.).
+** ''Mythe et société en Grèce antique'', Paris, 1974 (emb. kentañ.