Doare-skrivañ KLT : diforc'h etre ar stummoù
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
|||
| Linenn 2: | Linenn 2: | ||
==Istor== |
==Istor== |
||
E 1908 e oa bet un toullad skrivagnerien vrezhonek, bodet en [[Emgleo ar Skrivagnerien]], |
E 1908 e oa bet un toullad skrivagnerien vrezhonek, bodet en [[Emgleo ar Skrivagnerien]], oc'h en em glevout diwar-benn ar reolennoù da skrivañ ar yezh en un doare a vefe unvan evit brezhoneg [[Bro-Leon|Leon]], [[Kerne]] ha [[Treger]], alese an anv ''KLT''. |
||
Degemeret e oa bet ar reolennoù reizhskrivañ-se gant ar braz eus an dud a skrive brezhoneg en teir bro-se, ar re a embanne levrioù ha kelaouennoù enno. Sinet e oa an emglev gant an dud-mañ : [[Frañsez Vallée]], [[Emil Ernod]], [[Louis Le Clerc]] (Kloareg ar Wern), [[Yann-Vari Perrot]], Koroller, [[Erwan ar Moal]], [[Aogust Bocher]], Caurel, [[Klaoda ar Prad]], [[Jos ar Braz]] (Dirlem), anvioù meneget e ''Grammaire bretonne du dialecte de Tréguier'' <ref>Pajennoù 223-234, trede embannadur. Adembannet e 1986 gant Ar Skol vrezoneg - Emgleo Breiz. </ref>, gant [[L. Le Clerc]], diwar pennadoù eus ar sizhunieg [[Kroaz ar Vretoned]] . |
|||
Skignet e voe an doare-skrivañ KLT gant [[Frañsez Vallée]] hag e gelaouenn [[Kroaz ar Vretoned]], met implijet e voe ivez gant an darn vrasañ eus ar c'helaouennoù all embannet e broioù Leon, Kerne ha Treger etre an daou vrezel-bed, evel [[Gwalarn (kelaouenn)|Gwalarn]] pe [[Feiz ha Breiz]]. Ne oa nemet ar skrivagnerien wenedek a oa chomet e-maez an emglev-se hag a gendalc'he d'ober gant un doare-skrivañ dibar d'ar [[gwenedeg]]. |
|||
E dibenn ar bloavezhioù 1930 e krogas skrivagnerien zo, evel [[Langleiz]], da glask unvaniñ an doareoù-skrivañ KLT ha gwenedek, evit kaout un doare-skrivañ hepken evit an holl vrezhonegoù. N'eo nemet e 1941 e voe tizhet an emglev ha degemeret an doare-skrivañ [[peurunvan]]. |
E dibenn ar bloavezhioù 1930 e krogas skrivagnerien zo, evel [[Langleiz]], da glask unvaniñ an doareoù-skrivañ KLT ha gwenedek, evit kaout un doare-skrivañ hepken evit an holl vrezhonegoù. N'eo nemet e 1941 e voe tizhet an emglev ha degemeret an doare-skrivañ [[peurunvan]]. |
||
Stumm eus an 7 Gen 2014 da 16:59
An doare-skrivañ KLT a oa bet implijet evit skrivañ brezhoneg etre 1908 ha deroù ar bloavezhioù 1950. Ne vez ket graet gantañ ken abaoe an amzer-se met chomet eo an anv KLT, implijet n'eus forzh penaos a-wechoù.
Istor
E 1908 e oa bet un toullad skrivagnerien vrezhonek, bodet en Emgleo ar Skrivagnerien, oc'h en em glevout diwar-benn ar reolennoù da skrivañ ar yezh en un doare a vefe unvan evit brezhoneg Leon, Kerne ha Treger, alese an anv KLT.
Degemeret e oa bet ar reolennoù reizhskrivañ-se gant ar braz eus an dud a skrive brezhoneg en teir bro-se, ar re a embanne levrioù ha kelaouennoù enno. Sinet e oa an emglev gant an dud-mañ : Frañsez Vallée, Emil Ernod, Louis Le Clerc (Kloareg ar Wern), Yann-Vari Perrot, Koroller, Erwan ar Moal, Aogust Bocher, Caurel, Klaoda ar Prad, Jos ar Braz (Dirlem), anvioù meneget e Grammaire bretonne du dialecte de Tréguier [1], gant L. Le Clerc, diwar pennadoù eus ar sizhunieg Kroaz ar Vretoned .
Skignet e voe an doare-skrivañ KLT gant Frañsez Vallée hag e gelaouenn Kroaz ar Vretoned, met implijet e voe ivez gant an darn vrasañ eus ar c'helaouennoù all embannet e broioù Leon, Kerne ha Treger etre an daou vrezel-bed, evel Gwalarn pe Feiz ha Breiz. Ne oa nemet ar skrivagnerien wenedek a oa chomet e-maez an emglev-se hag a gendalc'he d'ober gant un doare-skrivañ dibar d'ar gwenedeg.
E dibenn ar bloavezhioù 1930 e krogas skrivagnerien zo, evel Langleiz, da glask unvaniñ an doareoù-skrivañ KLT ha gwenedek, evit kaout un doare-skrivañ hepken evit an holl vrezhonegoù. N'eo nemet e 1941 e voe tizhet an emglev ha degemeret an doare-skrivañ peurunvan.
Nevez-flamm: "Komz KLT"
Abaoe un toullad bloavezhioù e vez graet KLT a-wechoù ivez eus kement tamm brezhoneg a vez komzet e-maez Bro-Wened, gant Gwenedourien zo [2] hag a sell ouzh rannyezhoù an teir bro vrezhonek all evel pa vijent unvan, pa n'int ket. Ar weledigezh-se a vez skignet ivez en abadennoù skinwel zo[3].
Koulskoude n'hall an anv KLT bezañ nemet anv un doare-skrivañ : biskoazh n'eo bet unanet doareoù-komz Kerne, Leon ha Treger, hep ankouaat Goueloù.
Pouez-mouezh KLT
A-wechoù e vez graet anv eus "taol-mouezh KLT", da lavaret eo, al lodenn eus ar brezhonegva ma vez pouezmouezhiet ar gerioù war ar silabenn eildiwezhañ, ar pezh a c'hoarvez e Leon a-bezh, e Treger a-bezh (war-bouez nebeut), hag ul lodenn vras eus Kernev.
Koulskoude, ma'z eo unvan a-walc'h dre vras an taol-mouezh en dachennad-se, ez eus un toullad diforc'hioù bihan en diabarzh, da skouer:
- en ul lodenn vat eus Treger ne vez ket taolmouezhiet ar ger ket, met ar silabenn a-raok, pa vez taolmouezhiet bep tro e Leon
- taolmouezhiet e vez an trede silabenn diwezhañ alies e kornioù zo (Pelem ha tro-war-dro), evel er ger brezhoneg ([‘brεznεk]),
- gerioù unsilabennek evel moan a vez divsilabennek e Leon.
Notennoù
- ↑ Pajennoù 223-234, trede embannadur. Adembannet e 1986 gant Ar Skol vrezoneg - Emgleo Breiz.
- ↑ Job Jaffré, e-barzh Etrezomp e brezhoneg, 1974-1975, er bajenn 128, a gomz eus brezhoneg KLT (sic)
- ↑ Abadennoù Ken tuch', kenskrivet gant Goulwena An Henaff