Doperezh : diforc'h etre ar stummoù
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
Xqbot (kaozeal | degasadennoù) D Bot : he:סמים בספורט zo ur pennad eus an dibab; Kemm dister |
||
Linenn 5: | Linenn 5: | ||
== Istor == |
== Istor == |
||
Kavout a reer roudoù a-gozh eus doareoù doperezh hogen dreist-holl abaoe dibenn ar bloavezhioù 1950 eo bet kroget da vezañ boutin mat e bed ar sportoù. Er redadegoù 100 m e weler ur c'hresk trumm en disoc'hoù er bloavezhioù 1960 a-raok dezhe stabilaat er bloavezhioù 1970-1980. Kreskiñ a reont en-dro adalek ar bloavezhioù 1980, er mare ma'c'h erru an [[eritropoïetin|EPO]] ha produioù kuzhañ war ar marc'had. |
Kavout a reer roudoù a-gozh eus doareoù doperezh hogen dreist-holl abaoe dibenn ar bloavezhioù 1950 eo bet kroget da vezañ boutin mat e bed ar sportoù. Er redadegoù 100 m e weler ur c'hresk trumm en disoc'hoù er bloavezhioù 1960 a-raok dezhe stabilaat er bloavezhioù 1970-1980. Kreskiñ a reont en-dro adalek ar bloavezhioù 1980, er mare ma'c'h erru an [[eritropoïetin|EPO]] ha produioù kuzhañ war ar marc'had. |
||
Kontrolioù e-leizh a oa graet er bloavezhioù da-heul met n'eo nemet e 1998 e teu ar gudenn war wel er vuhez foran gant [[afer Festina]] e-pad [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn|Tro Bro C'hall]] : |
Kontrolioù e-leizh a oa graet er bloavezhioù da-heul met n'eo nemet e 1998 e teu ar gudenn war wel er vuhez foran gant [[afer Festina]] e-pad [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn|Tro Bro C'hall]] : Harzet ez eus bet un ezel eus ar skipailh gant 500 dozenn a broduioù doperezh, 235 klogorenn a [[eritropoïetin|EPO]] gantañ. |
||
==Danvezioù ha doareoù doperezh == |
== Danvezioù ha doareoù doperezh == |
||
=== Doareoù dopus === |
=== Doareoù dopus === |
||
Linenn 13: | Linenn 13: | ||
Fonnusaat an treuzkas a zioksigen a c'hell bezañ graet a-drugarez d'ur maread tremenet er menezioù da skouer pe e lec'hioù paour e dioksigen. Lakaat a ra ar c'horf da broduiñ muioc'h a [[kellig ruz|c'hlobulennoù ruz]] a-benn akoursiñ ouzh ar c'hondisionoù nevez. Devezh ar c'henstrivadegoù eo gouest ar c'horf da zougen ha da gas muioc'h a zioksigen betek ar c'higennoù ha ne skuizhont ket buan. Ar memes efed a vez graet pa vez strinkellet gwad ur sportour, bet tennet dioutañ mizioù en a-raok. Pa vez pinvidikoc'h ar gwad e globulennoù ruz e teu brasoc'h ar riskloù da ziorren ur c'hleñved pe un taol kalon-gwazhied, un [[infarktus]] pe ur [[Gwallzarvoud Gwazhienn en Empenn|Gwallzarvoud eus Gwazhied an Empenn]] . |
Fonnusaat an treuzkas a zioksigen a c'hell bezañ graet a-drugarez d'ur maread tremenet er menezioù da skouer pe e lec'hioù paour e dioksigen. Lakaat a ra ar c'horf da broduiñ muioc'h a [[kellig ruz|c'hlobulennoù ruz]] a-benn akoursiñ ouzh ar c'hondisionoù nevez. Devezh ar c'henstrivadegoù eo gouest ar c'horf da zougen ha da gas muioc'h a zioksigen betek ar c'higennoù ha ne skuizhont ket buan. Ar memes efed a vez graet pa vez strinkellet gwad ur sportour, bet tennet dioutañ mizioù en a-raok. Pa vez pinvidikoc'h ar gwad e globulennoù ruz e teu brasoc'h ar riskloù da ziorren ur c'hleñved pe un taol kalon-gwazhied, un [[infarktus]] pe ur [[Gwallzarvoud Gwazhienn en Empenn|Gwallzarvoud eus Gwazhied an Empenn]] . |
||
===Danvezioù broudus=== |
=== Danvezioù broudus === |
||
Anavezet mat eo an [[amfetamin]] evit gwellaat an evezh, an dalc'husted ouzh ar striv hag evit fonnusaat an talm. Difennet ha dialiet groñs eo o implij koulskoude abalamour d'ar melloù riskloù evit ar galon hag ar gwazhied ha d'an efedoù a bred a zegasont. Klasket e vez implijout ar [[kafein|c'hafein]] en o lec'h abalamor m'he deus ar memes efedoù hag e feur er gwad ne rank ket mont dreist da 12µg/ml. |
Anavezet mat eo an [[amfetamin]] evit gwellaat an evezh, an dalc'husted ouzh ar striv hag evit fonnusaat an talm. Difennet ha dialiet groñs eo o implij koulskoude abalamour d'ar melloù riskloù evit ar galon hag ar gwazhied ha d'an efedoù a bred a zegasont. Klasket e vez implijout ar [[kafein|c'hafein]] en o lec'h abalamor m'he deus ar memes efedoù hag e feur er gwad ne rank ket mont dreist da 12µg/ml. |
||
===Danvezioù anabolizus=== |
=== Danvezioù anabolizus === |
||
Danvezioù anabolizus naturel evel an |
Danvezioù anabolizus naturel evel an [[testosteron]] a broduer en hor c'horf. Kreskiñ a reont ar c'higennoù, an tagusted, ar fiziañs ennomp, an dalc'husted ouzh ar striv hag ar boan. Pa vezont strinkellet e c'hellont bezañ kaoz eus difrouezhusted ar baotred hag eus diorroadur [[krign-bev|krignoù-bev]] ar prostat. Evit a sell ouzh ar merc'hed e enebont ouzh mont-en-dro reizh ar [[vierez]], an amzerioù ha gourelaat a reont (kresk an divskoaz, mourroù war o dremm ...). |
||
===An hormonoù=== |
=== An hormonoù === |
||
An hini anavezetañ eo an [[eritropoïetin|EPO]] hag a c'hell kreskiñ ar produadur a c'hlobulennoù ruz ar pezh a aesa treuzkas an dioksigen betek ar c'higennoù ha ne skuizhont ket ken buan neuze. Muioc'h a c'hlobulennoù ruz er gwad a laka anezhañ da vezañ pegusoc'h, ar pezh a uhela ar riskloù evit ar galon hag ar gwazhied. |
An hini anavezetañ eo an [[eritropoïetin|EPO]] hag a c'hell kreskiñ ar produadur a c'hlobulennoù ruz ar pezh a aesa treuzkas an dioksigen betek ar c'higennoù ha ne skuizhont ket ken buan neuze. Muioc'h a c'hlobulennoù ruz er gwad a laka anezhañ da vezañ pegusoc'h, ar pezh a uhela ar riskloù evit ar galon hag ar gwazhied. |
||
===Louzoù all=== |
=== Louzoù all === |
||
Louzeier a c'hell bezañ roet d'ar sportourien met gant ma vefe un abeg medesinel resis. Al louzeier evit ar galon, ar betastanker a eneb ouzh an anken hag a reol an talm ; louzeier sioulaat pe analgezek a eneb ouzh ar boan. |
Louzeier a c'hell bezañ roet d'ar sportourien met gant ma vefe un abeg medesinel resis. Al louzeier evit ar galon, ar betastanker a eneb ouzh an anken hag a reol an talm ; louzeier sioulaat pe analgezek a eneb ouzh ar boan. |
||
Linenn 29: | Linenn 29: | ||
[[Rummad:Sport]] |
[[Rummad:Sport]] |
||
[[Rummad:Doperezh]] |
[[Rummad:Doperezh]] |
||
{{Liamm PuB|he}} |
Stumm eus an 24 Du 2013 da 16:20
An doperezh a reer eus treuzimplij danvezioù pe doareoù medesinel a-benn gwellaat ar barregezhioù evit a sell ar c'horf koulz hag ar spered.
Istor
Kavout a reer roudoù a-gozh eus doareoù doperezh hogen dreist-holl abaoe dibenn ar bloavezhioù 1950 eo bet kroget da vezañ boutin mat e bed ar sportoù. Er redadegoù 100 m e weler ur c'hresk trumm en disoc'hoù er bloavezhioù 1960 a-raok dezhe stabilaat er bloavezhioù 1970-1980. Kreskiñ a reont en-dro adalek ar bloavezhioù 1980, er mare ma'c'h erru an EPO ha produioù kuzhañ war ar marc'had. Kontrolioù e-leizh a oa graet er bloavezhioù da-heul met n'eo nemet e 1998 e teu ar gudenn war wel er vuhez foran gant afer Festina e-pad Tro Bro C'hall : Harzet ez eus bet un ezel eus ar skipailh gant 500 dozenn a broduioù doperezh, 235 klogorenn a EPO gantañ.
Danvezioù ha doareoù doperezh
Doareoù dopus
Fonnusaat an treuzkas a zioksigen a c'hell bezañ graet a-drugarez d'ur maread tremenet er menezioù da skouer pe e lec'hioù paour e dioksigen. Lakaat a ra ar c'horf da broduiñ muioc'h a c'hlobulennoù ruz a-benn akoursiñ ouzh ar c'hondisionoù nevez. Devezh ar c'henstrivadegoù eo gouest ar c'horf da zougen ha da gas muioc'h a zioksigen betek ar c'higennoù ha ne skuizhont ket buan. Ar memes efed a vez graet pa vez strinkellet gwad ur sportour, bet tennet dioutañ mizioù en a-raok. Pa vez pinvidikoc'h ar gwad e globulennoù ruz e teu brasoc'h ar riskloù da ziorren ur c'hleñved pe un taol kalon-gwazhied, un infarktus pe ur Gwallzarvoud eus Gwazhied an Empenn .
Danvezioù broudus
Anavezet mat eo an amfetamin evit gwellaat an evezh, an dalc'husted ouzh ar striv hag evit fonnusaat an talm. Difennet ha dialiet groñs eo o implij koulskoude abalamour d'ar melloù riskloù evit ar galon hag ar gwazhied ha d'an efedoù a bred a zegasont. Klasket e vez implijout ar c'hafein en o lec'h abalamor m'he deus ar memes efedoù hag e feur er gwad ne rank ket mont dreist da 12µg/ml.
Danvezioù anabolizus
Danvezioù anabolizus naturel evel an testosteron a broduer en hor c'horf. Kreskiñ a reont ar c'higennoù, an tagusted, ar fiziañs ennomp, an dalc'husted ouzh ar striv hag ar boan. Pa vezont strinkellet e c'hellont bezañ kaoz eus difrouezhusted ar baotred hag eus diorroadur krignoù-bev ar prostat. Evit a sell ouzh ar merc'hed e enebont ouzh mont-en-dro reizh ar vierez, an amzerioù ha gourelaat a reont (kresk an divskoaz, mourroù war o dremm ...).
An hormonoù
An hini anavezetañ eo an EPO hag a c'hell kreskiñ ar produadur a c'hlobulennoù ruz ar pezh a aesa treuzkas an dioksigen betek ar c'higennoù ha ne skuizhont ket ken buan neuze. Muioc'h a c'hlobulennoù ruz er gwad a laka anezhañ da vezañ pegusoc'h, ar pezh a uhela ar riskloù evit ar galon hag ar gwazhied.
Louzoù all
Louzeier a c'hell bezañ roet d'ar sportourien met gant ma vefe un abeg medesinel resis. Al louzeier evit ar galon, ar betastanker a eneb ouzh an anken hag a reol an talm ; louzeier sioulaat pe analgezek a eneb ouzh ar boan.
Tout an doareoù kinniget a c'hell gwellaat barregezhioù ha kurioù ar sportourien a c'hall koulskoude met mont dreist galloudegezhioù ar c'horf dre forzh o implijout. Dreistgourdonadur, treuzimplj, oberiantizoù dibaouez a c'hell diorroiñ kleñvedoù, ouzhpenn d'ar c'hudennoù kresk gant ar vugale. An doperezh gwellañ a zo an hini hag a zouj ouzh ar c'horf : plegoù buhez yac'hus, magadurezh kempouez ha gourdonadur prederiet.