Poseidon

Delwenn Poseidon e porzh Copenhague

Poseidon (Ποσειδῶν / Poseidỗn e gregach) eo anv doue ar Mor e relijion Hellaz kozh. Kevatal eo Neptun dezhañ e mitologiezh ar Romaned.

Karantezioù

Dimezet eo gant Amfitrit, met meur a zoueez all en deus karet, evel Demeter, pe euzhviled evel Medousa.

Ar vojenn

Doue an Artemision, delwenn arem eus an henamzer a ziskouez Poseidon marteze, Vvet kantved kent J.-K., Miridi broadel arkeologiezh Aten.

An doue Kronos e oa e dad hag an doueez Rea e vamm. Breur eo da Zeus ha Hades.

Pa voe ganet e voe debret gant e dad Kronos, evel gant e vreudeur hag e c'hoarezed, met ganet e voe en-dro dre un dro-widre ijinet gant e vreur Zeus. . Hervez un hengoun all danevellet gant Diodoros Sikilia e vefe deuet a-benn Rea da guzhat e c'hanedigezh da Gronos hag he dije fiziet anezhañ e kuzh d'an Okeanidenn Kafeira, merc'h Okeanos, ha da Telkined Enez Rodos, a reas war e dro e-doug e vugaleaj. Goude bezañ roet an dorn da Zeus e-pad e emgann a-enep an Ditaned e resevas, da-geñver rannidigezh ar bed, rouantelezh bed an dour mor, war-bouez damani kozh e eontr Okeanos, avat, a roas dezhañ e verc'h pe e verc'h-vihan Amfitrite da wreg.

Da gustum e vez diskouezet gant e dridant pe e garr, a dalvez dezhañ da nijal war-c'horre an dourioù, ambrouget gant euzhviled mor. Er mor e vez o chom, met mont a ra betek an Olympos a-wezhioù, evit bodadeg an doueed.

Dimezet eo da Amfitrite ha tri bugel en deus bet diganti : Triton, Bentesikime, Rode (e lod eus an hengounioù danevellet gant Diodoros Sikilia ez eo houmañ ziwezhañ ar verc'h en deus bet digant Halia, c'hoar an Delc'hined).

Bugale all en deus bet avat digant doueezed pe maouezed arall.

E vugale

" Andrea Doria, amiral Republik Genova, eo Poseidon amañ en un daolenn livet gant Agnelo Broncino

Tad sperius e oa , hag un toullad mat a vugale a engehentas:

• Rodos, gwreg Helios ha Herophile en deus bet gant Afrodite ;
• Despoena a zo marc'h Arion, en deus bet digant Demeter, gwallet pa oa o klask Persefone ;
• Pegasos hag ar ramz C'hrisaor gant Medusa ;
• Ar ramz Anteüs hag an euzhvil mor Karibdis hag ar ramz Orion pe an Telc'hined digant e vamm-gozh Gaia hec'h-unan ;
• Polifemos ar c'hiklopes gant an Nimfenn Toosa ;
• Gadir hag Atlas, an hini a savas Atlantis, gant an nimfenn Klito ;
• Nauplios, diazezer ha kentañ roue Nauplia, er Peloponnesos gant an danaidenn Amimone ;
• Pelias, roue Iolkos, gant ar vaouez Tyro ;
• Ar Molionided gant ar vouez varvel Moliones ;
• Krisomallos, maout e groc'hen aour, gant Teofane ;
• Eumolpos, beleg eus Poseidon hag Erginos, gant Chioné ;
• An Aloaded, gant Ifimedie ;
• Likos gant ar Bleiadez Kelaeno ;
• Delfos, gant Melantho ;
• Belos hag Agenor, gant ar briñsez Libia.

Kontet eo da vezañ tad meur a euzhvil mor, evel Glaokos, gant an nimfenn Naïs pe ar Bleiadez Alkione, Proteus, gant an Nereidez Fénike, ha kement zo... Hesiodos a ra anezhañ ivez tad an nimfenn Kimopole a zo dimezet hervezañ gant an Hekatonc'hir Briareos evit trugarekaat anezhañ da vezañ stourmet gant an doueed e-pad an Ditanomakiezh , met ne veneg ket anv mamm hounnezh neblec'h.

Skrapat a ra ivez Pelops, ur paotr yaouank, a gas betek Olimpos, evel m'en doa graet Zeus kentoc'h gant Ganimedes.

Kemer a ra perzh en darvoudoù e meur a vojenn :

• Kastizet eo Poseidon hag Apollon evit bezañ irienet a-enep da Zeus, ha kondaonet da labourat evit Laomedon, roue Troia. Sevel a ra evit ar geoded mogerioù ramzel met ur wezh echu ar savadure nac'h Laomedon paeañ d'an doueed ar priz a oa lakaet. Droug ennañ e kas Poseidon n euzhvil mor a-enep ar geoded ha reuz a ra war an aodoù kent bezañ lazhet gant Herakles.

• Sevel a ra tabut etre Poseidon hag Atena o klask piv a vefe perc'henn war an Attika, Bro Aten. Skeiñ a ra Poseidon ouzh leur an Akropolis gant e dridant, hag e tarzh ur vammenn dour sal dioutañ (pe ar marc'h Skifios, hervez tud all). Diouzh e du e kinnig Atena un olivezenn d'ar geoded. Kekrops, roue Aten, a gav talvoudusoc'h prof an doueez hag e ouestl ar geoded dezhañ.

• Brud en deus da vezañ krouet ar marc'h kentañ, pe en Aten, pe en Tessalia. Deskiñ a ra ivez d'an dud mont war varc'h gant ur rañjenn.

• War c'houlenn Minos e lakaas ur mell tarv bras-meurbet da zont e-maez ar mor. Met pa ne felle ket da roue Kreta aberzhiñ al loen dezhañ e sko en e wreg Pasifae ur garantez diroll ouzh an tarv. Ha Pasifae, brazezet gantañ, a c'hano ar Minotaor.

• Droug en deus ouzh Ulises, hag en Odisseia e taol e vallozh warnañ abalamour ma en deus freuzet lagad nemetañ e vab Polifemos, hag e vir outañ da zistreiñ d'ar gêr da Itaka.

Lesanvioù, arouezioù, nevedoù

• Meur a lesanv en deus en oberennoù Homeros:

• • ἐνοσίχθων, enosikhtôn pe κινητὴρ γᾶς, kinêtêr gas, « braller leur »
  • ἵππιος ἄναξ, hippios anax, « mestr ar c'hezeg »
  • γαιήοχος, gaiêokos, « mestr an douar »
  • Κυανοχαίτης, kuanokhaitês, « reun glas-oabl »
  • γέρων ἅλιος, gerôn alios, « Den Kozh ar Mor »

• E arouezioù : an tridant hag ar pesk ;
• E loened muiañ karet : ar marc'h  ; an tarv; an delfin
• Nevedoù : Eleusis, Kap Sounion, Delos, enez Tinos.

Pennadoù kar

• Neptunus, an doue roman
• Sauroposeidon, un dinosaor anvet diwar anv an doue.

Liammoù diavaez

• Mojenn Poseidon ha Pelops hag a ra anv eus doare chamenek hag heñvelreviat ar vojenn - La Bibliothèque des Mythes Grecs de l'Amour Masculin - Projet Androphile