Loeiz ar Chalotez : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D Bot: Migrating 4 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q562426 (translate me) |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
| Linenn 1: | Linenn 1: | ||
[[Image:La Chalotais.jpg|thumb|220px|thumb|'''Louis-René de Caradeuc de la Chalotais''' zo anavezet e brezhoneg evel''' Loeiz ar Chalotez''']] |
[[Image:La Chalotais.jpg|thumb|220px|thumb|'''Louis-René de Caradeuc de la Chalotais''' zo anavezet e brezhoneg evel''' Loeiz ar Chalotez''']] |
||
'''Louis-René de Caradeuc de la Chalotais''' (pe '''Loeiz ar Chalotez''' e brezhoneg), ganet e [[Roazhon]] d'ar [[6 a viz Meurzh]] [[1701]] ha marvet eno ivez d'an [[12 a viz Gouere]] 1785, a oa un den a lezenn a oa [[prokulor]] e [[Breujoù Breizh]]. Kemer a reas penn an eneberezh da benngomandant Breizh, an dug [[Emmanuel de Vignerot du Plessis, dug Aiguillon|d'Aiguillon]]. P'en devoa nac'het plegañ dirak ar [[Roue]] e oa bet [[toullbac'h]]et hag abalamour da se eo gwelet gant lod evel ar c'hentañ emsaver politikel brezhon. |
'''Louis-René de Caradeuc de la Chalotais''' (pe '''Loeiz ar Chalotez''' e brezhoneg), ganet e [[Roazhon]] d'ar [[6 a viz Meurzh]] [[1701]] ha marvet eno ivez d'an [[12 a viz Gouere]] 1785, a oa un den a lezenn a oa [[prokulor]] e [[Breujoù Breizh]]. Kemer a reas penn an eneberezh da benngomandant Breizh, an dug [[Emmanuel de Vignerot du Plessis, dug Aiguillon|d'Aiguillon]]. P'en devoa nac'het plegañ dirak ar [[Roue]] e oa bet [[toullbac'h]]et hag abalamour da se eo gwelet gant lod evel ar c'hentañ emsaver politikel brezhon<ref>Youenn Olier, levrenn gentañ Istor an Emsav, e ti Imbourc'h, 1972</ref>. |
||
<references/> |
|||
==E diegezh== |
==E diegezh== |
||
| Linenn 16: | Linenn 18: | ||
Diaes eo lavarout eo bet ar Chalotez ur [[brogarour]] pa oa e bennobererezh stourm evit ma chomje bev "dreist-wirioù" e ensavadur a-eneb ar "galloud kreiz". Pennpatrom an "[[nagennour]] lealour", - evit implijout ur c'herienn ijinet gant [[Iwan an Diberder]] e deroù ar {{XIXvet kantved}} - eo bet marteze. Biskoazh n'en deus ar Chalotez burutellet reizhwiriegezh ar "galloud kreiz"-se nag arvaret diwar e benn ; war un dro e oa anezhañ un ezel eus an ''[[intelligentsia]]'' c'hall a neuze, mirelour ha "filozof" war un dro (re aes e tisoñjer ne oa ket [[Voltaire]] un dispac'her : un [[adreizh]]our, ur c'hempennour ne oa ken), savet gantañ levrioù - unan anezho diwar-benn an [[desavadurezh]] (''Essai de l'Éducation nationale'', 1765), o tagañ ar [[Kumpagnunezh ar Jezuisted|Jezuisted]] - ha na c'heller kompren nemet er meizframm gall a neuze. |
Diaes eo lavarout eo bet ar Chalotez ur [[brogarour]] pa oa e bennobererezh stourm evit ma chomje bev "dreist-wirioù" e ensavadur a-eneb ar "galloud kreiz". Pennpatrom an "[[nagennour]] lealour", - evit implijout ur c'herienn ijinet gant [[Iwan an Diberder]] e deroù ar {{XIXvet kantved}} - eo bet marteze. Biskoazh n'en deus ar Chalotez burutellet reizhwiriegezh ar "galloud kreiz"-se nag arvaret diwar e benn ; war un dro e oa anezhañ un ezel eus an ''[[intelligentsia]]'' c'hall a neuze, mirelour ha "filozof" war un dro (re aes e tisoñjer ne oa ket [[Voltaire]] un dispac'her : un [[adreizh]]our, ur c'hempennour ne oa ken), savet gantañ levrioù - unan anezho diwar-benn an [[desavadurezh]] (''Essai de l'Éducation nationale'', 1765), o tagañ ar [[Kumpagnunezh ar Jezuisted|Jezuisted]] - ha na c'heller kompren nemet er meizframm gall a neuze. |
||
Toullbac'het e oa bet ar Chalotez e [[Pariz]], e [[Kastell an Tarv]] hag e [[Sant-Maloù]] hag e oa deuet ar Breudoù a-benn da lakaat ar gouarnamant gall d'e zivac'hañ (da |
Toullbac'het e oa bet ar Chalotez e [[Pariz]], e [[Kastell an Tarv]] hag e [[Sant-Maloù]] hag e oa deuet ar Breudoù a-benn da lakaat ar gouarnamant gall d'e zivac'hañ (da vezañ kendalc'het) |
||
<!-- |
<!-- |
||
| Linenn 30: | Linenn 32: | ||
Le [[16 novembre]] [[1765]], une commission spéciale fut nommée pour juger La Chalotais. Celui-ci plaida l'illégalité du procès, soutenant que comme procureur général, il avait le droit d'être jugé par le Parlement de Bretagne ou, à défaut, par celui de [[Bordeaux]], conformément à la coutume de la province. Les juges n'osèrent pas le condamner sur la base d'expertises en écriture et, à la fin de l'année, les choses n'avaient pas progressé. [[Louis XV de France|Louis XV]] décida alors d'évoquer l'affaire devant le [[Conseil du roi|Conseil]] qui exila La Chalotais à [[Saintes]] ([[1767]]). Cette sentence augmenta la fermentation des esprits. Les Philosophes, les parlementaires, les [[Jansénisme|Jansénistes]] soutenaient que La Chalotais était la victime de la vindicte du duc d'Aiguillon et des Jésuites. En définitive, le Roi accepta de rappeler les parlementaires bretons qui avaient démissionné. Le Parlement se réunit et réclama le retour de La Chalotais qui finit par être accordé en [[1775]] après que [[Louis XVI de France|Louis XVI]] eut rappelé les anciens parlements, revenant ainsi sur la réforme du [[René Nicolas de Maupeou|chancelier Maupeou]]. La Chalotais fut autorisé à transmettre son office à son fils. Il mourut à Rennes en [[1785]]. |
Le [[16 novembre]] [[1765]], une commission spéciale fut nommée pour juger La Chalotais. Celui-ci plaida l'illégalité du procès, soutenant que comme procureur général, il avait le droit d'être jugé par le Parlement de Bretagne ou, à défaut, par celui de [[Bordeaux]], conformément à la coutume de la province. Les juges n'osèrent pas le condamner sur la base d'expertises en écriture et, à la fin de l'année, les choses n'avaient pas progressé. [[Louis XV de France|Louis XV]] décida alors d'évoquer l'affaire devant le [[Conseil du roi|Conseil]] qui exila La Chalotais à [[Saintes]] ([[1767]]). Cette sentence augmenta la fermentation des esprits. Les Philosophes, les parlementaires, les [[Jansénisme|Jansénistes]] soutenaient que La Chalotais était la victime de la vindicte du duc d'Aiguillon et des Jésuites. En définitive, le Roi accepta de rappeler les parlementaires bretons qui avaient démissionné. Le Parlement se réunit et réclama le retour de La Chalotais qui finit par être accordé en [[1775]] après que [[Louis XVI de France|Louis XVI]] eut rappelé les anciens parlements, revenant ainsi sur la réforme du [[René Nicolas de Maupeou|chancelier Maupeou]]. La Chalotais fut autorisé à transmettre son office à son fils. Il mourut à Rennes en [[1785]]. |
||
Stumm eus an 15 Ebr 2013 da 15:23
Louis-René de Caradeuc de la Chalotais (pe Loeiz ar Chalotez e brezhoneg), ganet e Roazhon d'ar 6 a viz Meurzh 1701 ha marvet eno ivez d'an 12 a viz Gouere 1785, a oa un den a lezenn a oa prokulor e Breujoù Breizh. Kemer a reas penn an eneberezh da benngomandant Breizh, an dug d'Aiguillon. P'en devoa nac'het plegañ dirak ar Roue e oa bet toullbac'het hag abalamour da se eo gwelet gant lod evel ar c'hentañ emsaver politikel brezhon[1].
- ↑ Youenn Olier, levrenn gentañ Istor an Emsav, e ti Imbourc'h, 1972
E diegezh
Diaes eo lavarout eo bet ar Chalotez ur brogarour pa oa e bennobererezh stourm evit ma chomje bev "dreist-wirioù" e ensavadur a-eneb ar "galloud kreiz". Pennpatrom an "nagennour lealour", - evit implijout ur c'herienn ijinet gant Iwan an Diberder e deroù ar XIXvet kantved - eo bet marteze. Biskoazh n'en deus ar Chalotez burutellet reizhwiriegezh ar "galloud kreiz"-se nag arvaret diwar e benn ; war un dro e oa anezhañ un ezel eus an intelligentsia c'hall a neuze, mirelour ha "filozof" war un dro (re aes e tisoñjer ne oa ket Voltaire un dispac'her : un adreizhour, ur c'hempennour ne oa ken), savet gantañ levrioù - unan anezho diwar-benn an desavadurezh (Essai de l'Éducation nationale, 1765), o tagañ ar Jezuisted - ha na c'heller kompren nemet er meizframm gall a neuze.
Toullbac'het e oa bet ar Chalotez e Pariz, e Kastell an Tarv hag e Sant-Maloù hag e oa deuet ar Breudoù a-benn da lakaat ar gouarnamant gall d'e zivac'hañ (da vezañ kendalc'het)