Sofokles : diforc'h etre ar stummoù
D r2.7.2) (Robot ouzhpennet: als:Sophokles |
|||
Linenn 76: | Linenn 76: | ||
{{Liamm PuB|ro}} |
{{Liamm PuB|ro}} |
||
[[af:Sophokles]] |
|||
[[als:Sophokles]] |
|||
[[an:Sofocles]] |
|||
[[ar:سوفوكليس]] |
|||
[[arz:سوفوكليس]] |
|||
[[ast:Sófocles]] |
|||
[[az:Sofokl]] |
|||
[[ba:Софокл]] |
|||
[[bar:Sophokles]] |
|||
[[bat-smg:Sofuoklis]] |
|||
[[be:Сафокл]] |
|||
[[be-x-old:Сафокл]] |
|||
[[bg:Софокъл]] |
|||
[[bn:সফোক্লিস]] |
|||
[[bs:Sofokle]] |
|||
[[ca:Sòfocles]] |
|||
[[ckb:سۆفۆکلێس]] |
|||
[[cs:Sofoklés]] |
|||
[[cy:Soffocles]] |
|||
[[da:Sofokles]] |
|||
[[de:Sophokles]] |
|||
[[el:Σοφοκλής]] |
|||
[[en:Sophocles]] |
|||
[[eo:Sofoklo]] |
|||
[[es:Sófocles]] |
|||
[[et:Sophokles]] |
|||
[[eu:Sofokles]] |
|||
[[fa:سوفوکل]] |
|||
[[fi:Sofokles]] |
|||
[[fr:Sophocle]] |
|||
[[fy:Sofokles]] |
|||
[[ga:Sophocles]] |
|||
[[gan:所霍利茲]] |
|||
[[gl:Sófocles]] |
|||
[[he:סופוקלס]] |
|||
[[hif:Sophocles]] |
|||
[[hr:Sofoklo]] |
|||
[[hu:Szophoklész]] |
|||
[[hy:Սոփոկլես]] |
|||
[[ia:Sophocles]] |
|||
[[id:Sophokles]] |
|||
[[ilo:Sopokles]] |
|||
[[io:Sofokles]] |
|||
[[is:Sófókles]] |
|||
[[it:Sofocle]] |
|||
[[ja:ソポクレス]] |
|||
[[ka:სოფოკლე]] |
|||
[[kaa:Sofokles]] |
|||
[[kk:Софокл]] |
|||
[[ko:소포클레스]] |
|||
[[la:Sophocles]] |
|||
[[lt:Sofoklis]] |
|||
[[lv:Sofokls]] |
|||
[[mk:Софокле]] |
|||
[[ml:സോഫക്കിൾസ്]] |
|||
[[mn:Софокл]] |
|||
[[mr:सॉफोक्लीस]] |
|||
[[mrj:Софокл]] |
|||
[[ms:Sophocles]] |
|||
[[mwl:Sófocles]] |
|||
[[my:ဆောဖကလီ]] |
|||
[[nl:Sophocles (tragicus)]] |
|||
[[nn:Sofokles]] |
|||
[[no:Sofokles]] |
|||
[[oc:Sofòcles]] |
|||
[[pl:Sofokles]] |
|||
[[pms:Sòfocle]] |
|||
[[pnb:سوفوکلیز]] |
|||
[[pt:Sófocles]] |
|||
[[qu:Sophoklís]] |
|||
[[ro:Sofocle]] |
|||
[[roa-tara:Sofocle]] |
|||
[[ru:Софокл]] |
|||
[[rue:Софокл]] |
|||
[[sah:Софокл]] |
|||
[[sh:Sofokle]] |
|||
[[simple:Sophocles]] |
|||
[[sk:Sofokles]] |
|||
[[sl:Sofoklej]] |
|||
[[sq:Sofokliu]] |
|||
[[sr:Софокле]] |
|||
[[sv:Sofokles]] |
|||
[[sw:Sophokles]] |
|||
[[ta:சாஃபக்கிளீசு]] |
|||
[[tg:Сафокл]] |
|||
[[tl:Sopokles]] |
|||
[[tr:Sofokles]] |
|||
[[tt:Софокл]] |
|||
[[uk:Софокл]] |
|||
[[ur:سوفوکلیز]] |
|||
[[uz:Sofokl]] |
|||
[[vi:Sophocles]] |
|||
[[vo:Sophokles]] |
|||
[[war:Sophocles]] |
|||
[[yi:סאפאקלעס]] |
|||
[[yo:Sophocles]] |
|||
[[zh:索福克勒斯]] |
|||
[[zh-min-nan:Sophocles]] |
Stumm eus an 4 Ebr 2013 da 19:42
Sofokles (e henc'hresianeg Σοφοκλῆς, Sophoklễs) zo, gant Aesc'hulos hag Euripides, unan eus an tri oberer nemeto eus Henc'hres a skrivas trajediennoù a zo deut ul lodenn anezho betek ennomp.
Buhez
Ganet eo bet Sofokles e 495 pe 496 kent J.K. e Kolonos (e-kichen Aten), un nebeud bloavezhioù kent emgann Maraton e 490. Mab e oa d'un Atenad pinvidik, Sofilos, a veve diwar labour e sklaved, anezhe govelerien ha kilvizien. Hervez Aristoksenos, hag evel ma seblant hervez e oberenn ziwezhañ, e oa a orin eus demos Kolonos, war vord ar geoded. Bet en doa un deskadurezh a-feson ha kentelioù gant Lampros peurgetket. A-drugarez d'an deskadurezh-se e c'hallas ren al laz-kanañ goude trec'h Salamis, hag eñ 16 vloaz hepken ! Berzh a reas evel saver trajediennoù : da 27 vloaz, e 468 kent J.K., e c'hounezas ar c'hentañ priz e kentstrivadeg c'hoariva an Dionisia hag eñ o kevezañ neuze gant mestr an trajedienn atenat, Aesc'hulos[1]. En holl e voe trec'h 24 gwezh, oc'h erruout en eil plas bep tro a-hend-all.
Kemer a reas perzh e buhez politikel ar geoded ivez. E 443 e voe unan eus « hellenotamiai » Kevre Delos (merourien an truaj roet gant kevredidi Aten). Strategour e oa bet e 440 war un dro gant Perikles ha kemer a reas perzh en ergerzhadenn a-enep emsavidi Samos gant hemañ. E 413, goude an taol-stad a heulias c'hwitadenn ergerzhadenn Sikilia, e vije bet unan eus an 10 komiser (Probouloi) eus ar c'huzul dilennet evit renkañ an aferioù pemdez, hag eñ 83 bloaz, kent diazezidigezh an oligarkiezh e 411[2]. Pouezañ a reas kalz berzh e drajediennoù hag e vignoniezh gant Perikles en e zilennadennoù moarvat[3].
E 420 e tegemeras un aoter evit delwenn Asklepios en e di, pa voe degaset an doue-se da Aten. Abalamour da se e voe roet dezhañ al lesanv dalif a z/Dexion (degemerer) gant Ateniz[4].
Dimezet e oa d'an atenadez Nikostrate a roas ur mab dezhañ, Iofon. Bet en doa ivez ur serc'h eus Sikion anvet Teoris, a roas ur mab all dezhañ, Ariston, tad Sofokles yaouank. A-hervez, nebeut amzer kent e varv e vije bet Iofon o prosezañ outañ dirak ar c'huzuilh familh, abalamour d'un dizemglev diwar-benn e hêrezh hag e vab a glaskas prouiñ e oa erru kabac'h. A-walc'h e oa bet neuze lakaat lenn e oberenn ziwezhañ dirak al lez-varn evit lakaat fin d'ar prosez en e enep.
Mervel a reas e 406 hag e bezh diwezhañ, Oedipous e Kolonos, a voe c'hoariet ar memes bloavezh, goude e varv.
Oberenn
Krouet eo bet gant Sofokles an « trede aktour » (tritagonistes). En e raok ne veze morse en tu all da zaou aktour war al leurenn, ma ne gonter ket al laz-kanañ. Biken avat ne vo muioc'h evit tri aktour er c'hoariva e Henc'hres. C'hoariet e veze ar rolloù a eil renk gant ar memes den alies. An trede aktour a vihanae c'hoaz pouez al laz-kanañ hag a zegase degouezhioù ouzhpenn evit displegañ an enebiezhioù etre an dudennoù ha diskouez o zemz-spered[5]. Dilezet en deus ivez reizhiad an trilogezhioù.
Savet en deus 123 pezh-c'hoari [6]hag en o zouez ugent pe 22 drama satirek. Kollet eo bet an darn vrasañ anezhe.
Trajediennoù
- Ajas (466)
- Antigone (441)
- An Trakisadezed (etre 450 ha 440)
- Oedipous roue (430)
- Elektra (etre 430 ha 420)
- Filoktetes (409)
- Oedipous e Kolonos (406)
Barzhonegoù
- Pean evit Asklepios : komzoù gant sonerezh ha dañs
Pezhioù kollet
Dramaoù satirek
Mammennoù
Levrioù
- Freeman, Charles. (1999). The Greek Achievement: The Foundation of the Western World. New York: Viking Press. ISBN 0-670-88515-0
- Lloyd-Jones, Sir Hugh (ed.) (1994). Sophocles. Ajax. Electra. Oedipus Tyrannus. Harvard University Press.
- Scullion, Scott (2002). Tragic dates, Classical Quarterly, new sequence 52, pp. 81-101.
- Seaford, Richard A. S.. (2003). "Satyric drama". The Oxford Classical Dictionary (revised 3rd edition). Ed. Simon Hornblower and Antony Spawforth. Oxford: Oxford University Press.1361
- Smith, Philip. (1867), Sofokles, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, trede Embannadur. William Smith. Boston: Little, Brown, and Company.865–873.
- Sommerstein, Alan Herbert (2002). Greek Drama and Dramatists. Routledge. ISBN 0-415-26027-2
Liammoù diavaez
Notennoù
- ↑ Sommerstein: 41 ; Freeman: 246
- ↑ Marteze avat e c'hallfe bezañ bet ur Sofokles all.
- ↑ Toukididos VIII 1 ; Lloyd-Jones: 12-13
- ↑ Clinton, Kevin "The Epidauria and the Arrival of Asclepius in Athens", en Ancient Greek Cult Practice from the Epigraphical Evidence, embannet gant R. Hägg, Stockholm, 1994.
- ↑ Freeman: 247
- ↑ Suda (embannadur Finkel et al.) Sofokles (Σοφοκλῆς)