Sumer : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm eus an 4 Ebr 2013 da 17:56

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.

Sumer (eus an Akkadeg Šumeru; Sumereg 𒆠𒂗𒂠 Ki-en-ĝir₁₅, da lâret eo "Bro an aotronez sevenaet" pe "bro c'henidik"^[1])^[2] a oa ur sevenadur hag ur vro istorel eus kreisteiz Mezopotamia, da lavaret eo Su Irak hiziv, da vare ar C'halkoliteg hag Henoadvezh an arem. Ar Sumeridi a reer eus hec'h annezidi.

Bleuniet he deus ar sevenadur-se eus kentañ trevadenn Eridu e-doug Prantad Obeid (fin ar VI milved a-raok J.K.) betek prantad Uruk (IV milved), prantad an tierniezhioù arkaek (III milved) ha kresk galloud Babilonia e deroù an eil milved. Ar c'hentañ sevenadur kêr gwirion a zo anezhi. Ijinet e oa un doare skrivañ dibar gant ar Sumeridi, ar skritur gennheñvel, hag ar sevenadur-se a verk eta diwezh ar ragistor er Reter-Nesañ ha deroù an Henamzer eno. Kavet ez eus bet kalz a destennoù miret mat war dablezennoù pri a ro dimp an tu da anavout gwell ar vro-se Ne hañval ket bezañ ur sevenadur semitek e-keñver e yezh, ar sumereg. .

Kudenn orin ar Sumeridi

Seblantout a ra e teuas sevenadur Sumer war-wel a-daol hag ur framm kêrioù bihan staliet mat ganti dija. E-kerzh e diorroadur e weler hini ar skritur hag ar savouriezh. Ken prim e weler an diorroadurioù e soñj an arkeologourien e c'hellfe sevenadur Sumer bezañ bet degaset eus ul lec'h all, gant alouberien da skouer. Kinniget eo bet ar Reter (Iran pe pelloc'h) ha ivez e enez Bahrein evel o lec'h orin.
Pa oa kavet tablezennoù pri raksumerek e 1961 e Tartaria (Roumania), deiziataet eus war-dro 6000 kent Jezuz-krist, e oa bet kinniget al lec'h-se ivez.

Keodedoù-Stad

Er IV milved kent J.K. e oa rannet Sumer etre un dousennad Keodedoù-Stad dizalc'h, bevennet gant kanolioù ha mein-bonn. Kavout a raed e pep hini un templ bras gouestlet d'an doue pe d'an doueez a oa he fatrom(ez) ha renet e oant gant pep a veleg gouarner (ensi) pe a roue (lugal) liammet a dost gant lidoù relijius ar geoded.

Ar pemp keoded "kentañ" e lecc'h m'o dije renet rouanez ar prantad a-raok an tierniezhioù ;

Eridu (Tell Abu Shahrain)
Bad-tibira (Tell al-Madain moarvat)
Larsa (Tell as-Senkereh)
Sippar (Tell Abu Habbah)
Shuruppak (Tell Fara)

Keodedom bras all :

Uruk (Warka)
Kish (Tell Uheimir & Ingharra)
Ur (Tell al-Muqayyar)
Nippur (Afak)
Lagash (Tell al-Hiba)
Girsu (Tello or Telloh)
Umma (Tell Jokha)
Hamazi ¹
Adab (Tell Bismaya)
Mari (Tell Hariri) ²
Akshak ¹
Akkad ¹
Isin (Ishan al-Bahriyat)

(¹Lec'h diasur)
(²Ur geoded a-gostez e norzh Mezopotamia)

Keodedoù bihan (eus ar su d'an norzh):

Kuara (Tell al-Lahm)
Zabala (Tell Ibzeikh)
Kisurra (Tell Abu Hatab)
Marad (Tell Wannat es-Sadum)
Dilbat (Tell ed-Duleim)
Borsippa (Birs Nimrud)
Kutha (Tell Ibrahim)
Der (al-Badra)
Eshnuna (Tell Asmar)
Nagar (Tell Brak) ²

(²Ur geoded a-gostez e norzh Mezopotamia)

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Sumer

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Notennoù

↑ ĝir₁₅ a dalvez "genidik, lec'hel", en kenarroudoù zo e talvez ivez "nobl"[1]. Ger-ha-ger, "Bro an aotronez c'henidik (lec'hel, nobl)". Stiebing (1994) a dro an anv-se gant "Bro an aotronez Brightness" (William Stiebing, Ancient Near Eastern History and Culture). Postgate (1994) a soñj e oa lakaet en e-lec'h eme "yezh", hag a dro neuze "Bro ar sumereg" (John Nicholas Postgate (1994). Early Mesopotamia: Society and Economy at the Dawn of History. Routledge (UK). . Postgate a soñj ez eo gwirheñvel e vije aet eme, 'yezh', da en, 'aotrou', dre heñveladur kensonennoù).
↑ Sumerian Questions and Answers

Patrom:Liamm PuB Patrom:Liamm PuB

[1] ĝir₁₅ a dalvez "genidik, lec'hel", en kenarroudoù zo e talvez ivez "nobl"[1]. Ger-ha-ger, "Bro an aotronez c'henidik (lec'hel, nobl)". Stiebing (1994) a dro an anv-se gant "Bro an aotronez Brightness" (William Stiebing, Ancient Near Eastern History and Culture). Postgate (1994) a soñj e oa lakaet en e-lec'h eme "yezh", hag a dro neuze "Bro ar sumereg" (John Nicholas Postgate (1994). Early Mesopotamia: Society and Economy at the Dawn of History. Routledge (UK). . Postgate a soñj ez eo gwirheñvel e vije aet eme, 'yezh', da en, 'aotrou', dre heñveladur kensonennoù).

[SumerFAQ-2] Sumerian Questions and Answers

[1]

[2]

@@ Linenn 76: / Linenn 76: @@
 {{Liamm PuB|ka}}
 {{Liamm PuB|pt}}
-[[af:Sumeriese beskawing]]
-[[als:Sumer]]
-[[am:ሱመር]]
-[[an:Sumeria]]
-[[ar:سومر]]
-[[ast:Sumeria]]
-[[az:Şumer]]
-[[be:Шумер]]
-[[be-x-old:Шумэр]]
-[[bg:Шумер]]
-[[bn:সুমের]]
-[[bs:Sumer]]
-[[ca:Sumer]]
-[[ceb:Sumer]]
-[[ckb:سوومەر]]
-[[cs:Sumer]]
-[[cv:Шумер]]
-[[da:Sumer]]
-[[de:Sumer]]
-[[diq:Sumer]]
-[[el:Σουμέριοι]]
-[[eml:Sumér]]
-[[en:Sumer]]
-[[eo:Sumero]]
-[[es:Sumeria]]
-[[et:Sumer]]
-[[eu:Sumer]]
-[[fa:سومریان]]
-[[fi:Sumer]]
-[[fiu-vro:Sumõr]]
-[[fr:Sumer]]
-[[fy:Sumearjers]]
-[[gan:蘇美爾]]
-[[gl:Sumeria]]
-[[he:שומר]]
-[[hi:सुमेर]]
-[[hr:Sumerani]]
-[[hu:Sumer]]
-[[hy:Շումեր]]
-[[id:Sumeria]]
-[[is:Súmer]]
-[[it:Sumeri]]
-[[ja:シュメール]]
-[[ka:შუმერი]]
-[[ko:수메르]]
-[[ku:Sumer]]
-[[la:Sumer]]
-[[li:Soemer]]
-[[lt:Šumeras]]
-[[lv:Šumera]]
-[[mk:Сумер]]
-[[ml:സുമേറിയൻ സംസ്കാരം]]
-[[ms:Sumeria]]
-[[mwl:Suméria]]
-[[my:ဆူမားရီးယန်းခေတ်]]
-[[nap:Sumeri]]
-[[nds:Sumer]]
-[[new:सुमेर]]
-[[nl:Sumer]]
-[[nn:Sumer]]
-[[no:Sumer]]
-[[oc:Sumèr]]
-[[pa:ਸੂਮਰ]]
-[[pl:Sumer]]
-[[pt:Suméria]]
-[[ro:Sumer]]
-[[ru:Шумер]]
-[[scn:Sumeri]]
-[[sh:Sumer]]
-[[simple:Sumer]]
-[[sk:Sumeri]]
-[[sl:Sumerija]]
-[[sq:Sumerët]]
-[[sr:Сумер]]
-[[sv:Sumer]]
-[[sw:Sumeri]]
-[[ta:சுமேரியா]]
-[[th:ชาวซูเมอร์]]
-[[tl:Sumerya]]
-[[tr:Sümerler]]
-[[ug:سۇمېرلار]]
-[[uk:Шумер]]
-[[ur:سمیری]]
-[[vi:Người Sumer]]
-[[war:Sumer]]
-[[zh:苏美尔]]
-[[zh-min-nan:Sumer]]