Iliz katolik roman : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
EmausBot (kaozeal | degasadennoù)
Addbot (kaozeal | degasadennoù)
D Bot: Migrating 120 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q9592 (translate me)
Linenn 33: Linenn 33:
{{Liamm PuB|eo}}
{{Liamm PuB|eo}}


[[af:Rooms-Katolieke Kerk]]
[[als:Römisch-katholische Kirche]]
[[an:Ilesia Catolica]]
[[ang:Rēmisc Cirice]]
[[ar:الكنيسة الرومانية الكاثوليكية]]
[[arz:كنيسة الروم الكاتوليك]]
[[ast:Ilesia Católica]]
[[az:Roma-Katolik kilsəsi]]
[[bat-smg:Ruomas Katalėku Bažnīčė]]
[[be:Каталіцкая царква]]
[[be-x-old:Каталіцкая Царква]]
[[bg:Римокатолическа църква]]
[[bn:রোমান ক্যাথলিক চার্চ]]
[[bs:Rimokatolička crkva]]
[[ca:Església Catòlica Romana]]
[[cbk-zam:Iglesia romano catolico]]
[[ceb:Simbahang Katoliko]]
[[ckb:کڵێسای کاتۆلیک]]
[[cs:Římskokatolická církev]]
[[csb:Katolëcczi Kòscół]]
[[cy:Yr Eglwys Gatholig]]
[[cy:Yr Eglwys Gatholig]]
[[da:Romerskkatolske kirke]]
[[de:Römisch-katholische Kirche]]
[[diq:Katolisizm]]
[[el:Καθολική Εκκλησία]]
[[eml:Cèsa Catòlica]]
[[en:Catholic Church]]
[[eo:Romkatolika Eklezio]]
[[es:Iglesia católica]]
[[et:Katoliku kirik]]
[[eu:Erromatar Eliza Katolikoa]]
[[ext:Elésia católica]]
[[fa:کلیسای کاتولیک]]
[[fi:Katolinen kirkko]]
[[fo:Rómversk-katólska kirkjan]]
[[fr:Église catholique]]
[[frp:Égllése catolica romana]]
[[fy:Roomsk-katolike tsjerke]]
[[ga:Eaglais Chaitliceach Rómhánach]]
[[gd:Eaglais Chaitligeach]]
[[gl:Igrexa Católica Romana]]
[[hak:Thiên-chú-kau]]
[[he:הכנסייה הקתולית]]
[[hi:कैथोलिक गिरजाघर]]
[[hif:Roman Catholic Church]]
[[hr:Rimokatolička Crkva]]
[[hu:Római katolikus egyház]]
[[hy:Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի]]
[[ia:Ecclesia Catholic]]
[[id:Gereja Katolik Roma]]
[[ilo:Simbaan a Katoliko]]
[[io:Katolik eklezio]]
[[is:Rómversk-kaþólska kirkjan]]
[[it:Chiesa cattolica]]
[[ja:カトリック教会]]
[[jv:Gréja Katulik Roma]]
[[ka:რომის კათოლიკური ეკლესია]]
[[ko:로마 가톨릭교회]]
[[kw:Eglos Katholik Romanek]]
[[la:Ecclesia Catholica Romana]]
[[lb:Kathoulesch Kierch]]
[[li:Roems-Kathelieke Kèrk]]
[[lmo:Catolicesim]]
[[lt:Romos Katalikų Bažnyčia]]
[[lv:Romas katoļu baznīca]]
[[mg:Fiangonana Katolika]]
[[mk:Римокатоличка црква]]
[[ml:കത്തോലിക്കാസഭ]]
[[ml:കത്തോലിക്കാസഭ]]
[[mr:कॅथलिक चर्च]]
[[ms:Gereja Roman Katolik]]
[[mt:Knisja Kattolika]]
[[mwl:Eigreija Católica]]
[[mzn:کاتولیک کلیسا]]
[[nah:Catolicismo Romano]]
[[nds:Röömsch-kathoolsche Kark]]
[[nds-nl:Rooms-Katholieke Karke]]
[[ne:रोमन क्याथोलिक चर्च]]
[[nl:Rooms-katholieke Kerk]]
[[nn:Den romersk-katolske kyrkja]]
[[no:Den katolske kirke]]
[[nrm:Égllise catholique]]
[[nv:Ééʼ néíshoodí]]
[[oc:Glèisa Catolica Romana]]
[[pdc:Gedollisch]]
[[pl:Kościół katolicki]]
[[pnb:کیتھولک چرچ]]
[[pt:Igreja Católica]]
[[qu:Kathuliku Inlisya]]
[[ro:Biserica Romano-Catolică]]
[[roa-rup:Bisearica Romacatholicã]]
[[ru:Римско-католическая церковь]]
[[rue:Римокатолицька церьков]]
[[sah:Католик Таҥара дьиэтэ]]
[[scn:Chiesa Cattòlica Rumana]]
[[sco:Roman Catholic kirk]]
[[sh:Katolička crkva]]
[[si:කතෝලික සභාව]]
[[simple:Catholic Church]]
[[sk:Katolícka cirkev (latinská cirkev a východné katolícke cirkvi)]]
[[sl:Rimskokatoliška cerkev]]
[[sq:Kisha Katolike Romake]]
[[sq:Kisha Katolike Romake]]
[[sr:Католичка црква]]
[[stq:Katoolske Säärke]]
[[sv:Romersk-katolska kyrkan]]
[[sw:Kanisa Katoliki]]
[[szl:Rzimskokatolicki kośćůł]]
[[ta:கத்தோலிக்க திருச்சபை]]
[[te:కాథలిక్ చర్చి]]
[[th:โรมันคาทอลิก]]
[[tl:Simbahang Katoliko Romano]]
[[tpi:Katolik]]
[[tr:Katolik Kilisesi]]
[[uk:Римо-Католицька Церква]]
[[ur:رومن کیتھولک]]
[[vec:Cexa Catòłica]]
[[vi:Giáo hội Công giáo Rôma]]
[[vls:Katholieke kerke]]
[[war:Singbahan Katoliko Romano]]
[[yi:קאטוילישע קירכע]]
[[yo:Ìjọ Kátólìkì]]
[[zh:天主教會]]
[[zh-min-nan:Thian-chú-kàu-hoē]]
[[zh-yue:天主教會]]

Stumm eus an 4 Ebr 2013 da 15:51

Tamm eus heuliad a bennadoù a-zivout ar
Gristeniezh
Christianity

Istor ar Gristeniezh
Kronologiezh ar Gristeniezh
An ebestel
Ar Senedoù-Iliz
An Disivoud Meur
Brezelioù ar Groaz
An Adreizhadur

An Dreinded
Doue an Tad
Doue ar Mab . Doue ar Spered Santel

Ar Bibl
Testamant Kozh
Testamant Nevez . Ar pevar aviel

Doueoniezh kristen
Kouezhadenn an Den · Gras Doue
Salud · Didamalladur
Azeul kristen
Ilizoniezh · Esc'hatologiezh

Iliz Kentañ

Kristeniezh ar C'hornôg
Iliz katolik roman
Protestantiezh . Iliz Bro-Saoz

Kristeniezh ar Reter
Iliz Ortodoks ar Reter
Ilizoù ar Reter . Iliz Asirian ar Reter

Anvadurioù kristen
Emsavioù kristen


Penniliz Sant Pêr e Roma. Delwenn sant Pêr, ar pab kentañ.

An Iliz katolik eo an iliz kristen vrasañ er bed pa embann ez eus 1,2 miliard a izili stag outi (pe feizourien gatolik). Prezegenniñ a ra eo-hi an iliz santel katolik ha abostolik orinel, diazezet gant Jezuz-Krist. Embann a ra e teu diouti, diwar dirogoù, an Ilizoù ortodoks hag ar Brotestanted. An Iliz kristen eo eta an Iliz katolik, an Ilizoù ortodoks hag an Ilizoù protestant.

An Iliz katolik a zo bleniet gant ur pab, eskob Roma, warlerc'hiad an abostol Pêr. Benead XVI eo ar Pab abaoe 2005. Gouarnet eo an Iliz gantañ ha gant an holl eskibien (lavaret e vez "e rank an eskibien gatolik bezan e kenunaniezh gant eskob Roma").

Hervez ur renkadurezh resis eo gouarnet an Iliz katolik. Emañ er penn kentañ holl ar gloer "ordrenet" (latin ordinatus = urzhiet) renket en urzhioù santel : eskibien, beleien, diagoned. War-lerc'h e teu urzhioù all, re al leaned.

Er bed e kaver 2 755 sez eskopti (diwezh 2004) e-lec'h m'eo an eskob atebeg war vad ar feiz katolik en e dolead. A viskoaz eo bet lakaet ar Sez santel e Roma war ar renk dreist peogwir eo bet, hervez an hengoun, hini Pêr, priñs (pe bennadurezh kentañ) an Ebestel. Ar gatoligiezh a vez graet ivez eus an holl gatoliked.

Istor

* Pennad pennañ : Istor an Iliz katolik

Goude ma oa kroazstaget Jezuz Krist, an abostoled a c'hounezas feizidi nevez, e-touez ar Yuzevien da gentañ ha da c'houde e-touez holl sujidi an Impalaeriezh roman hag en diavaez dezhi zoken. Atahinet eo ar Gristenien dindan kalz impalaered.

En 313 e cheñchas statud an iliz a oa aotreet gant skrid-embann Milano embannet gant an impalaer Kustentin Iañ. E 380 e teuas ar relijon gatolik da vezañ relijion ofisiel an impalaeriezh roman goude skrid-embann Tessalonika betek diskar impalaeriezh roman ar C'hornôg, ha diwezhatoc'h hini Impalaeriezh roman ar Reter. E-pad an amzer-se e oa savet peme sez pennañ hervez Eusebius: Roma, Kergustantin, Antioc'hea, Jeruzalem hag Aleksandria, anvet ar Bentarkiezh.

Goude distruj an Impalaeriezh roman, an iliz a voe ur faktor pennañ e gwarez ar sevenadur klasel. Savet e oa manatioù ha kaset e oa misionerien da avielañ pobloù all Europa, ken pell hag Iwerzhon en norzh. Ur c'hemm bras a oa degaset er reter gant astenn an Islam war-dro ar VIIvet kantved. Aloubet e oa tri eus sezioù ar batriarked gant an Arabed : Jeruzalem da gentañ, Aleksandria, hag en VIIvet kantved Antioc'hea.

Ar stourm etre ar gristeniezh hag an Islam a oa unan eus doareoù pennañ ar pemp kantved goude en-dro d'ar Mor Kreizdouar. Harzet e oa emled an islam gant emgannoù Poitiers, ha Toulouse, daoust ma preizhet Roma hec'h-unan e 846 pe e 848, ha ma oa lakaet seziz war Kergustentin.

En XIvet kantved, an darempredoù diaes etre iliz gresianek ar reter hag an Iliz latin er c'hornôg a lakaas da darzhañ disivoud etre an div, abalamour dreist-holl d'un dizemglev diwar-benn aotrouniezh ar bibien. Ar pevare kroaziadeg ha preizhidigezh Bizantion gant Kroazidi a dorras al liammoù etre ar reter hag ar c'hornôg.

Er XVIvet kantved, abalamour d'ar Brotestantiezh ha d'an Disivoud Meur, e krogas an iliz un argerzh ardreizherezh bras anavezet evel an enepadreizhadur. Er c'hantvedoù da-heul en em ledas ar gatoligiezh er bed a-bezh daoust d'un digresk eus pouez an iliz e poblañsoù Europea abalamour da gresk ar brotestantiezh ha d'an amgredoni adal Kantved ar Sklêrijenn. Ar sened-meur Vatikan II er bloavezhioù 1960 an hini eo a zegasas ar brasañ kemmoù er gatoligiezh abaoe Sened-meur Trento tri c'hantved a-raok.

Patrom:Liamm PuB Patrom:Liamm PuB Patrom:Liamm PuB